Wykonywanie zagranicznych orzeczeń w Polsce

W wyniku globalizacji biznesu często zdarza się, że zagraniczny wierzyciel uzyskuje wyrok sądu przeciwko polskiemu podmiotowi. Najczęściej jest to wyrok zobowiązujący dłużnika do zapłaty określonej kwoty. Co do zasady każdy wyrok sądu zagranicznego może podlegać uznaniu i wykonaniu w Polsce, jednak sposób i metody mogą się różnić w zależności od tego, czy orzeczenie zostało wydane w kraju UE czy spoza UE. Poniższa tabela ułatwi zrozumienie reżimów prawnych umożliwiających uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń w Polsce.

Wykonywanie zagranicznych wyroków – kluczowe zasady

Pochodzenie orzeczenia sądu zagranicznego	Metoda egzekwowania
Orzeczenia sądów w Szwajcarii, Danii, Norwegii i Islandii	Egzekucja na mocy konwencji lugańskiej
Orzeczenia sądów amerykańskich	Egzekucja w ramach polskiego postępowania cywilnego
Orzeczenia brytyjskich sądów	Przed Brexitem: Wykonanie na mocy rozporządzenia 1215/2018. Po Brexicie: Egzekucja w ramach polskiego postępowania cywilnego
Orzeczenia sądów innych krajów spoza UE	Egzekucja w ramach polskiego postępowania cywilnego
Orzeczenie sądu krajowego UE	Egzekwowanie zgodnie z rozporządzeniem 1215/2018 Specjalne procedury dla EPO, EEO i drobnych roszczeń
Orzeczenia rosyjskich i białoruskich sądów	Egzekwowanie na mocy specjalnych umów dwustronnych
Orzeczenia arbitrażowe sygnatariuszy Konwencji nowojorskiej	Egzekucja na podstawie konwencji nowojorskiej
Inne orzeczenia arbitrażowe	Egzekucja orzeczeń arbitrażowych w ramach polskiego postępowania cywilnego

Wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych (spoza UE) w Polsce

Egzekucja na mocy konwencji lugańskiej

Konwencja ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, a zatem nie ma zastosowania do spraw podatkowych, celnych lub administracyjnych, nie ma też zastosowania do spraw stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, upadłości, zabezpieczenia społecznego i arbitrażu. Zgodnie z ogólną zasadą jurysdykcji, osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa związanego konwencją mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa.

Szczegółowe zasady pozywania osób mających miejsce zamieszkania w jednym państwie-sygnatariuszu przed sądy innego państwa-sygnatariusza reguluje art. 5 Konwencji. Dla podmiotów dochodzących roszczeń pieniężnych szczególne znaczenie ma regulacja wskazująca, że jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, druga strona może być pozwana przed sąd miejsca, gdzie zobowiązanie zostało wykonane lub miało być wykonane. Jednocześnie, zgodnie z Konwencją, miejscem wykonania zobowiązania jest:

• w przypadku sprzedaży towarów – miejsce w państwie związanym niniejszą konwencją, do którego zgodnie z umową towary zostały dostarczone lub miały zostać dostarczone,
• w przypadku świadczenia usług, miejsce w Państwie związanym niniejszą Konwencją, w którym usługi na podstawie umowy były świadczone lub miały być świadczone.

Konwencja zawiera również szereg szczególnych regulacji związanych m.in. z roszczeniem wzajemnym, umowami konsumenckimi, umowami jurysdykcyjnymi.

Uznawanie i wykonywanie orzeczeń na mocy konwencji lugańskiej

Orzeczenie wydane w jednym Państwie związanym niniejszą Konwencją będzie uznawane w innych Państwach związanych niniejszą Konwencją bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

Nagroda nie zostanie przyznana, jeśli

1. uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym kraju, w którym wystąpiono o uznanie;
2. pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono pisma wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony, chyba że pozwany nie wniósł odwołania od orzeczenia, chociaż miał taką możliwość;
3. nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w państwie, w którym wystąpiono o uznanie;
4. orzeczenia nie da się pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie związanym niniejszą konwencją lub w państwie trzecim w sprawie tego samego roszczenia i między tymi samymi stronami, o ile wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki uznania w państwie, w którym wystąpiono o uznanie.

Wyrok zagraniczny w żadnym wypadku nie może być przedmiotem kontroli merytorycznej.

Wykonanie wyroku w drodze wykonania na podstawie Konwencji z Lugano następuje po stwierdzeniu jego wykonalności przez właściwy sąd, na odpowiedni wniosek uprawnionego. W Polsce sądem właściwym do stwierdzania wykonalności orzeczeń na podstawie Konwencji z Lugano jest sąd rejonowy, w którego okręgu dłużnik ma miejsce zamieszkania (siedzibę) albo ma być prowadzona egzekucja.

Pełny tekst Konwencji można znaleźć tutaj: https://eur-lex.europa.eu/eli/convention/2007/712/oj.

FAQ dotyczące wykonywania orzeczeń sądów zagranicznych w Polsce na podstawie Konwencji z Lugano

Egzekucja na podstawie polskiego kodeksu postępowania cywilnego

W przypadku uznania i wykonania orzeczeń państw trzecich spoza Unii Europejskiej, które nie są ani stronami Konwencji z Lugano, ani stroną umowy dwustronnej z Polską, procedura przewidziana w art. 1145 Kodeksu postępowania cywilnego.

Należy zaznaczyć, że od lipca 2009 roku wprowadzono istotną zmianę, zgodnie z którą każde orzeczenie zagraniczne jest skuteczne (uznawane) w polskim obrocie prawnym, bez konieczności przeprowadzania jakiegokolwiek szczególnego postępowania. Uznanie z mocy prawa dotyczy orzeczeń sądów zagranicznych wydanych po 1 lipca 2009 roku.

Co to oznacza w praktyce?

Z mocy prawa państwo polskie respektuje (automatycznie uznaje) istnienie i skutki orzeczeń państw trzecich bez konieczności przeprowadzania dodatkowej procedury, jak miało to miejsce przed omawianą nowelizacją. Należy pamiętać, że automatyczne uznawanie zagranicznych orzeczeń nie oznacza ich automatycznej wykonalności. Ta ostatnia wymaga przeprowadzenia dodatkowej procedury, o której mowa poniżej.

Klauzula porządku publicznego

Wyrok sądu zagranicznego nie podlega kontroli sądu polskiego pod względem merytorycznym. Może być jednak oceniana na podstawie szeregu przesłanek, w tym tzw. klauzuli porządku publicznego.

Polski sąd odmówi uznania orzeczenia sądu innego państwa trzeciego, jeżeli:

1. jest to nieostateczny w stanie, w którym został wydany;
2. był przypadek w ramach wyłącznej jurysdykcji sądów polskich;
3. pozwanym, który nie wdał się w spór co do istoty sprawy był nie doręczono mu dokumentu wszczynającego postępowanie w sposób prawidłowy i terminowy;
4. impreza była niezdolna do obrony w toku postępowania;
5. przypadek dla o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczyła się w Rzeczypospolitej Polskiej wcześniej niż przed sądem państwa obcego;
6. jest niezgodny z uprzednio wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu polskiego lub uprzednio wydanym i prawomocnym orzeczeniem sądu państwa obcego, spełniającym warunki do jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi stronami;
7. rozpoznanie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).

O ile przesłanki wskazane w pkt 1-3 i 5 mają charakter raczej formalny, o tyle przesłanki wskazane w pkt 4, 6, a zwłaszcza 7 mają charakter ocenny i pozwalają na pewną kontrolę wyroku sądu państwa trzeciego w ramach tzw. dyskrecjonalnej władzy sędziego. W szczególności sąd badający wyrok sądu państwa trzeciego może zweryfikować, czy potencjalne skutki wyroku są zgodne z wartościami uznawanymi przez polski porządek prawny za podstawowe.

Wykonanie wyroku

O ile uznanie, tj. uznanie skutków wyroku państwa trzeciego w Polsce, jest co do zasady automatyczne, o tyle wykonanie, tj. wdrożenie skutków tego wyroku w drodze np. egzekucji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga podjęcia dodatkowych kroków.

Wyroki sądów państw obcych stają się wykonalne dopiero po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd polski w odrębnym postępowaniu.  Stwierdzenie wykonalności następuje, jeżeli orzeczenie jest wykonalne, jest wykonalne w państwie jego wydania i nie ma przeszkód do uznania takiego orzeczenia, opisanych powyżej.

Dokumenty

Osoba, która powołuje się na uznanie orzeczenia sądu zagranicznego, powinna mieć:

1.  oficjalną kopię decyzji, a także
2.  dokument stwierdzający, że decyzja jest ostateczna, chyba że ważność decyzji wynika z jej treści,
3.  certyfikowane tłumaczenie powyższych dokumentów,
4.  jeżeli orzeczenie zostało wydane w postępowaniu, co do którego pozwany nie wdał się w spór co do istoty sprawy – z dokumentem stwierdzającym, że pismo wszczynające postępowanie zostało mu doręczone.

Nadanie klauzuli wykonalności

W celu wykonania orzeczenia sądu państwa trzeciego, wierzyciel musi wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności. O nadaniu klauzuli wykonalności orzeka sąd sąd rejonowy miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika, a w braku takiego sądu – sąd rejonowy, w którego okręgu ma być prowadzona egzekucja.

Po wszczęciu postępowania sąd przesyła dłużnikowi odpis wniosku; dłużnik ma dwa tygodnie na przedstawienie swojego stanowiska w sprawie.

Na postanowienie sądu rejonowego w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie.

Tytuł zabezpieczenia

Egzekucja na podstawie orzeczenia sądu zagranicznego może zostać wszczęta po uprawomocnieniu się orzeczenia nadającego klauzulę wykonalności; do tego czasu postanowienie to stanowi tytuł zabezpieczenia.

FAQ dotyczące wykonywania orzeczeń sądów zagranicznych w Polsce

Wykonywanie orzeczeń sądów amerykańskich w Polsce

Stany Zjednoczone Ameryki nie są stroną Konwencji z Lugano; istnieje również nie ma dwustronnej umowy między Polską a USA o wzajemnym uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń. Oznacza to, że aby wykorzystać i wykonać wyrok sądu amerykańskiego w Polsce, należy postępować zgodnie z procedurą opisaną powyżej (Egzekucja w ramach polskiej procedury cywilnej).

Jakie warunki musi spełniać wyrok sądu amerykańskiego, aby na jego podstawie można było wszcząć egzekucję w Polsce?

1 – Wyrok musi być prawnie wiążący

Prawomocność oznacza, że wyrok nie podlega zwyczajowym środkom odwoławczym, takim jak odwołanie lub sprzeciw, w państwie wydającym. Fakt, że orzeczenie jest prawomocne i wiążące powinien wynikać z treści samego orzeczenia lub być poświadczony odpowiednim dokumentem wydanym przez sąd. Zazwyczaj samo oświadczenie strony, przedstawiciela lub konsula nie jest wystarczające. W wyjątkowych przypadkach dopuszczalne jest ustalenie prawomocności orzeczenia zagranicznego na podstawie przedstawienia przez stronę treści prawa obcego lub uzyskania informacji z Ministerstwa Sprawiedliwości.

2 – Strona nie została pozbawiona możliwości obrony

Kwestia ta jest niezwykle istotna i będzie szczegółowo analizowana przez sąd, który bada, czy wyrok może zostać uznany i wykonany w Polsce. Chodzi w szczególności o weryfikację, czy pozwany został prawidłowo poinformowany o toczącym się postępowaniu, co może nastręczać problemów z uwagi na odmienny niż w Polsce system doręczeń obowiązujący w poszczególnych stanach Ameryki. Przepisy polskiego Kodeksu postępowania cywilnego nie wymagają, aby doręczenia w postępowaniu przed sądem kraju pochodzenia były w każdym przypadku kierowane do adresata. Ma to szczególne znaczenie w przypadku doręczeń zastępczych, tj. dokonywanych do rąk innych niż adresat oraz w sytuacji, gdy pozwany nie zajął stanowiska w sprawie. Przykładowo, znana jest praktyka sądów amerykańskich, zgodnie z którą w sprawach rozwodowych pozwany jest zawiadamiany jedynie poprzez publikację w periodyku wydawanym w danym stanie, bez doręczenia stronie odpisu pozwu za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Przepisy nakładają na osobę, która powołuje się na uznanie orzeczenia sądu zagranicznego, w przypadku np. wyroku zaocznego, obowiązek przedstawienia dokumentu stwierdzającego, że dokument wszczynający postępowanie został doręczony pozwanemu. Sąd polski zweryfikuje również, czy strona miała możliwość zajęcia stanowiska w odpowiednim czasie i we właściwy sposób, czy została prawidłowo poinformowana o przysługujących jej prawach itp.

3 – sprawa nie podlega wyłącznej jurysdykcji sądów polskich

Wyłączna jurysdykcja krajowa polskich sądów – czyli prawo do wyłącznego rozpoznania danej sprawy, z wyłączeniem sądów innych państw – może wynikać nie tylko z przepisów polskiej ustawy, w tym Kodeksu postępowania cywilnego, ale także z prawa Unii Europejskiej lub odpowiednich umów międzynarodowych. skład spadku w nieruchomości położonej w Polsce. W związku z powyższym, w przypadku skorzystania z odpowiednika stwierdzenia nabycia spadku przez sąd amerykański, będzie ono skuteczne w Polsce jedynie częściowo, tj. wyłączenie praw rzeczowych (takich jak własność) na nieruchomości położonej w Polsce. Podobnie wyłączna jurysdykcja krajowa obejmuje sprawy związane z rozwiązania osób prawnych, w tym spółek i uchwał organów spółek, o ile są one mają siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

4 – ta sama sprawa nie została wcześniej wszczęta przed sądem w Polsce

Oznacza to, że polski sąd bada, czy sprawa dotycząca tego samego roszczenia została wszczęta przed polskim sądem (spór sądowy). Spór jest w toku, jeżeli pozwanemu doręczono odpis pozwu.

5 – orzeczenie nie jest zgodne z wcześniejszym prawomocnym orzeczeniem sądu zagranicznego, wydanym w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi sprawami

Jest to tak zwany res judicata principle. Zrozumiałe jest, że późniejszy wyrok nie może, w normalnym trybie, podważyć już istniejących wyroków.

6 – wyrok nie jest sprzeczny z podstawowymi zasadami prawa polskiego

Sąd bada, czy skutki orzeczenia amerykańskiego sądu są zgodne z podstawowymi zasadami obowiązującego w Polsce systemu prawnego, społecznego i politycznego. Nie chodzi więc o sprzeczność przepisów dwóch państw, która jest nieunikniona w obrocie prawnym, ale o naruszenie najbardziej fundamentalnych wartości, które w Polsce są chronione konstytucyjnie. Zdarza się, że polskie sądy np. odmawiają uznania w części wyroków sądów amerykańskich przyznających ekstremalnie wysokie „punitive damages”, nieznane w prawie kontynentalnym.

Wszczęcie egzekucji na podstawie wyroku sądu amerykańskiego

Wyroki sądów zagranicznych w sprawach cywilnych, które mogą być wykonywane po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd polski. Stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu amerykańskiego następuje na wniosek wierzyciela, jeżeli orzeczenie jest wykonalne w kraju jego wydania i nie zachodzą przeszkody, o których mowa powyżej.

O nadaniu klauzuli wykonalności orzeka sąd rejonowy miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika, a w braku takiego sądu – sąd rejonowy, w którego okręgu ma być prowadzona egzekucja.

Po uprawomocnieniu się postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności wierzyciel może złożyć do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji.

Działania wierzyciela przed uprawomocnieniem się postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności

Może się zdarzyć, że postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi sądu amerykańskiego, z uwagi na możliwość zaskarżenia poszczególnych postanowień przez dłużnika, będzie się przedłużać, co może wiązać się z istotnym zagrożeniem dla wierzyciela. Ustawodawca, zwiększając ochronę wierzyciela, uregulował to w ten sposób, że nieprawomocne postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności wyrokowi sądu amerykańskiego będzie stanowiło tytuł zabezpieczenia. Wierzyciel występuje do właściwego organu egzekucyjnego, tj. komornika, z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia, np:

1. zamrożenie rachunku bankowego lub innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
2. obciążenie nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową;
3. zakazujące zbywania lub obciążania nieruchomości, które nie mają założonej księgi wieczystej, utraciły księgę wieczystą lub została ona zniszczona;
4. obciążający statek lub statek w budowie jest obciążony hipoteką morską;
5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
6. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym osoby zobowiązanej lub zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego części albo częścią gospodarstwa rolnego osoby zobowiązanej.

FAQ dotyczące wykonywania orzeczeń sądów amerykańskich w Polsce

Wykonywanie orzeczeń sądów brytyjskich w Polsce

Niewątpliwie Brexit i koniec okresu przejściowego to czas, po którym stan prawny w zakresie uznawania i wykonywania orzeczeń uległ zmianie.

Status prawny przed 31 grudnia 2020 r.

Do 31 grudnia 2020 r. wszystkie unijne zasady dotyczące orzeczeń sądowych miały zastosowanie do wyroków sądów brytyjskich. Wielka Brytania i Polska, jako państwa członkowskie UE, były związane zasadami automatycznego uznawania i wykonywania wzajemnych orzeczeń w Unii Europejskiej, bez konieczności przeprowadzania odrębnej procedury.

Co ważne, te zasady UE nadal mają zastosowanie do wyroków wydanych w sprawach wszczętych przed 31 grudnia 2020 r..

Przepisy UE nadal mają zastosowanie w następujących scenariuszach:

• wyrok sądu brytyjskiego został wydany przed 31 grudnia 2020 r., ale egzekucja nie została jeszcze wszczęta w Polsce,
• wyrok sądu brytyjskiego został wydany lub zostanie wydany po 31 grudnia 2020 r., ale sprawa została wszczęta przed zakończeniem okresu przejściowego..

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku spraw wszczętych po 31 grudnia 2020 roku.

Status prawny po 31 grudnia 2020 r.

W związku z tym, że w stosunkach między Polską a Wielką Brytanią przestały obowiązywać zasady dotyczące państw członkowskich Unii Europejskiej, uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądów brytyjskich odbywać się będzie na podstawie przepisów mających zastosowanie do uznawania i wykonywania orzeczeń państw trzecich (Egzekucja w ramach polskiego postępowania cywilnego).

Co ważne, Wielka Brytania złożyła wniosek o przystąpienie do Konwencji z Lugano, ale z uwagi na brak zgody na przystąpienie do tej konwencji przez państwa Unii Europejskiej, jest obecnie nie jest stroną żadnej konwencji dotyczącej uznawania i wykonywania orzeczeń swoich sądów w państwach trzecich, w tym w Polsce.

FAQ dotyczące wykonywania orzeczeń sądów brytyjskich w Polsce

Wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych w UE

Wykonywanie orzeczeń sądów amerykańskich w UE

Istnieją nie ma jednolitych zasad uznawania orzeczeń sądów amerykańskich w UE. Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej definiuje własne zasady uznawania orzeczeń sądowych ze Stanów Zjednoczonych Ameryki

Wykonywanie innych orzeczeń sądowych w UE

Istnieją nie ma jednolitych zasad uznawania orzeczeń sądów zagranicznych w UE. Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej określa własne zasady uznawania orzeczeń sądów zagranicznych.

Pytanie dotyczące wykonywania orzeczeń sądów amerykańskich i brytyjskich w UE

Wykonywanie orzeczeń arbitrażowych w Polsce

Zgodnie z zapisem na sąd polubowny strony danego stosunku prawnego mogą poddać ewentualne spory wynikające z zawartej umowy pod rozstrzygnięcie sądu polubownego lub arbitrażowego, tj. niepaństwowego sądu składającego się z osób wskazanych przez strony jako arbitrzy, czyli sędziowie niezawodowi wyznaczeni do rozpoznania sprawy. W obrocie handlowym popularne jest poddawanie sporów pod rozstrzygnięcie stałych sądów polubownych działających w poszczególnych krajach na podstawie powszechnie uznanych wspólnych zasad. Wyroki wydane przez trybunały arbitrażowe, jak również – z pewnymi zastrzeżeniami – ugody zawarte przed nimi, mogą być, po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania, wykonywane w drodze egzekucji w Polsce.

Egzekucja na podstawie konwencji nowojorskiej

Jednym z najważniejszych aktów prawnych regulujących wykonywanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych jest Konwencja nowojorska z 1958 r. o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych. Została ona podpisana i ratyfikowana przez ponad 160 krajów na całym świecie. Jeżeli wierzyciel dochodzi w Polsce wykonania orzeczenia arbitrażowego wydanego w państwie, które przystąpiło do tej konwencji, jej postanowienia będą stosowane przed przepisami krajowymi, tj. polskim Kodeksem postępowania cywilnego.

Państwa będące stronami konwencji nowojorskiej

Ze względu na fakt, że do Konwencji przystąpiło ponad 166 krajów, nie jest możliwe wymienienie ich wszystkich. Aktualną listę państw-sygnatariuszy konwencji można znaleźć pod tym linkiem: https://uncitral.un.org/en/texts/arbitration/conventions/foreign_arbitral_awards/status2.

Wzajemność – stosunki handlowe

Polska stała się stroną Konwencji Nowojorskiej, ale z zastrzeżeniem, że jej postanowienia będą miały zastosowanie wyłącznie do orzeczeń arbitrażowych wydanych w innych państwach – sygnatariuszach konwencji. Co więcej, Polska uznaje Konwencję Nowojorską jedynie w odniesieniu do spraw wynikających z szeroko rozumianych stosunków handlowych.

Pierwszeństwo konwencji nowojorskiej przed prawem krajowym

Zgodnie z Konstytucją RP (art. 91 ust. 2 Konstytucji RP) postanowienia umowy międzynarodowej mają pierwszeństwo przed prawem krajowym. Prawo krajowe państw konwencyjnych, w tym Polski, ma zatem zastosowanie jedynie do kwestii, których umowa nie reguluje i których nie rozstrzyga. Należy jednak pamiętać, że Konwencja, co do zasady, nie reguluje procedury uznawania i wykonywania orzeczeń – w tym zakresie stosuje się zatem zawsze przepisy polskiej procedury cywilnej, niezależnie od tego, czy chodzi o wykonanie orzeczenia arbitrażowego państwa – sygnatariusza Konwencji, czy też nie.

Wykonanie wyroku zagranicznego sądu arbitrażowego w Polsce na podstawie Konwencji Nowojorskiej

Strona (lub jej następcy prawni), która uzyskała korzystny wyrok arbitrażowy w państwie będącym sygnatariuszem Konwencji Nowojorskiej, może na jego podstawie wszcząć i prowadzić egzekucję w Polsce. Procedury uzyskania wykonalności zagranicznego wyroku sądu polubownego są następujące:

1. wierzyciel musi złożyć wniosek o stwierdzenie wykonalności zagranicznego wyroku arbitrażowego w Polsce:
   1. wniosek jest kierowany do Sądu Apelacyjnego, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie zawarły zapisu na sąd polubowny – należy zatem ustalić, który sąd byłby właściwy, gdyby wierzyciel chciał pozwać drugą stronę na zasadach ogólnych; jeżeli nie ma takiej podstawy, to Sąd Apelacyjny w Warszawie;
   2. do wniosku dołącza się należycie zalegalizowany oryginał orzeczenia lub należycie uwierzytelniony odpis takiego dokumentu oraz oryginał umowy potwierdzającej poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego lub należycie uwierzytelniony jej odpis – przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego – przy czym warto podkreślić, że wymóg przedstawienia umowy o arbitraż w formie „oryginału” jest często problematyczny, gdyż powszechną praktyką w obrocie jest ustanawianie zapisu na sąd polubowny w drodze wymiany wiadomości e-mail, poprzez odwołanie się do ogólnego regulaminu sprzedaży itp.
   3. warto zadbać o to, aby wniosek o stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego był zaopatrzony we wniosek o niezwłoczne doręczenie tytułu wykonawczego, tj. wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności, co może przyspieszyć postępowanie.
2. Sąd polski bada swoją właściwość oraz czy wniosek spełnia wymogi formalne. Jeśli wniosek nie spełnia wymogów formalnych, sąd powinien wezwać go do uzupełnienia; jeśli wszystkie wymogi formalne są spełnione, wniosek kierowany jest na rozprawę.
3. Po skierowaniu sprawy na rozprawę przewodniczący zarządza kopię wniosku doręczyć stronie przeciwnej, która może odpowiedzieć na wniosek w terminie dwóch tygodni od doręczenia kopii wniosku.
4. Odpowiedź na wniosek o stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu polubownego – w odpowiedzi na wniosek strona przeciwna może żądać odmowy wykonania wyroku, opierając ją na następujących podstawach i przedstawiając dowody na to, że:
   1. że strony umowy o arbitraż – zgodnie z odnoszącym się do nich prawem – nie miały zdolności sądowej, lub że wspomniana umowa jest nieważna według prawa, któremu strony ją poddały, a także – w braku jakiejkolwiek wzmianki w tym zakresie – według prawa państwa, w którym wydano wyrok (brak ważnej umowy o arbitraż), lub
   2. że strona, przeciwko której skierowano wyrok, nie została należycie powiadomiona o wyznaczeniu arbitra lub o procedurze arbitrażowej, lub że nie była w stanie przedstawić swojej sprawy z jakiegokolwiek innego powodu (naruszenie zasady równości stron i zasady kontradyktoryjności), lub
   3. że orzeczenie dotyczy sporu niewymienionego w ugodzie lub niekwalifikującego się do objęcia zakresem zapisu na sąd polubowny, lub że zawiera rozstrzygnięcia wykraczające poza granice ugody lub zapisu na sąd polubowny; jeżeli jednak rozstrzygnięcie spraw poddanych pod rozstrzygnięcie sądu polubownego da się oddzielić od rozstrzygnięcia spraw niepoddanych pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, to część wyroku obejmująca rozstrzygnięcie spraw poddanych pod rozstrzygnięcie sądu polubownego może być uznana i wykonana (z przekroczeniem uprawnień sądu polubownego), albo
   4. że albo skład sądu polubownego, albo postępowanie przed sądem polubownym było niezgodne z umową stron, lub, w przypadku braku takiej umowy, że nie były one zgodne z prawem kraju, w którym odbył się arbitraż (wadliwy skład trybunału arbitrażowego lub wadliwa procedura arbitrażowa), lub
   5. że orzeczenie nie jest nadal wiążące dla stron, lub że właściwy organ kraju, w którym lub zgodnie z prawem którego orzeczenie zostało wydane, uchylił je lub zawiesił jego wykonalność (orzeczenie jest nieważne).
5. Sąd rozpoznający sprawę o stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu polubownego, poza rozważeniem ewentualnych zarzutów zgłoszonych w odpowiedzi na wniosek, bierze również pod uwagę z urzędu:
   1. To, że według prawa polskiego przedmiot sporu nie może być rozstrzygnięty w drodze arbitrażu, lub
   2. To, że uznanie lub wykonanie wyroku byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym tego państwa.
   3. Nie ocenia jednak w żaden sposób zasadności orzeczenia, tj. nie wie, czy orzeczenie trybunału arbitrażowego jest prawidłowe. Merytoryczne badanie orzeczenia arbitrażowego ogranicza się zatem jedynie do oceny, czy analizowane orzeczenie nie narusza podstawowych norm prawnych.
6. Po otrzymaniu stanowisk stron, sąd przeprowadza rozprawę.
7. Orzeczenie sądu apelacyjnego w przedmiocie stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą jest ostateczny i wykonalny od chwili jego wydania. Można się od niego odwołać jedynie za pomocą nadzwyczajnego środka: skargi kasacyjnej.
8. Po uzyskaniu prawomocnego stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego i nadaniu temu wyrokowi klauzuli wykonalności, wierzyciel może zwrócić się do komornika o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego..

Konwencja nowojorska nie ma zastosowania

Konwencja nowojorska, tj. Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, nie stosuje się w Polsce do orzeczeń arbitrażowych państw niebędących stronami Konwencji, do spraw niebędących sporami gospodarczymi oraz do ugód zawartych przez sąd arbitrażowy za granicą.

Jaka jest procedura wykonania zagranicznego orzeczenia arbitrażowego lub ugody nieobjętej Konwencją Nowojorską?

Procedura spoza Konwencji nowojorskiej jest podobna do procedury wynikającej z Konwencji nowojorskiej. Dodatkowo jednak sąd może odmówić wykonania wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed sądem polubownym za granicą, jeżeli:

• zgodnie z przepisami ustawy, spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego;
• uznanie lub wykonanie orzeczenia arbitrażowego lub ugody zawartej przed jego wydaniem sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego);
• orzeczenie arbitrażowe lub ugoda zawarta przed jego wydaniem pozbawia konsumenta ochrony przyznanej mu przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa właściwego dla umowy, której stroną jest konsument, a jeżeli prawem właściwym dla tej umowy jest prawo wybrane przez strony – ochrony przyznanej konsumentowi przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, które byłyby właściwe w braku wyboru prawa.

Wniosek i wymagane dokumenty

Dokumentami, które należy dołączyć do pozwu są, zgodnie z art. 1213 k.p.c. 1213 Kodeksu postępowania cywilnego, oryginał lub odpis jego wyroku lub ugody zatwierdzonej przez sąd polubowny, a także oryginał zapisu na sąd polubowny lub jego urzędowo poświadczony odpis. Jeżeli wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta albo zapis na sąd polubowny nie zostały sporządzone w języku polskim, strona zobowiązana jest dołączyć uwierzytelnionego tłumaczenia na język polski.

Koszty stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed sądem polubownym

Wniosek o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed sądem polubownym podlega opłacie stałej w wysokości 300 zł. Dodatkowo należy uwzględnić koszty tłumaczeń przysięgłych dokumentów, sporządzenia odpisów poświadczonych za zgodność z oryginałem oraz opłatę od ewentualnej skargi kasacyjnej od postanowienia w przedmiocie stwierdzenia wykonalności takiego wyroku (ugody).

Pytanie dotyczące wykonywania orzeczeń arbitrażowych w Polsce

Wykonywanie orzeczeń sądów UE w Polsce

Egzekwowanie przepisów na mocy rozporządzenia 1215/2012

Chociaż system prawny Unii Europejskiej zawiera wiele elementów ujednolicających ustawodawstwo poszczególnych państw członkowskich, każde państwo zachowuje niezależność swojego sądownictwa. Poszczególne krajowe regulacje i rozwiązania prawne różnią się od siebie. W praktyce oznaczało to, że wyrok wydany w jednym państwie UE, np. w Niemczech, nie mógł być automatycznie przekazany do wykonania w Polsce. Z myślą o takich sytuacjach powstało obowiązujące od 2012 r. rozporządzenie Bruksela Ia (nazwa pochodzi stąd, że zastąpiło ono obowiązujące wcześniej rozporządzenie Bruksela 44/2001) – jego celem jest uproszczenie procedury uznawania i wykonywania orzeczeń sądów państw członkowskich w innych państwach UE.

Uznawanie wyroków

Ostateczne lub wykonalne orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim jest uznawane w innym państwie członkowskim bez konieczności przeprowadzania specjalnego postępowania. Tylko w wyjątkowych przypadkach orzeczenie sądu UE może zostać zakwestionowane w drodze specjalnej odmowy uznania orzeczenia. W konsekwencji takiego podejścia sąd krajowy ma obowiązek traktować orzeczenie sądu innego państwa UE jako własne orzeczenie. Należy również pamiętać, że pojęcie orzeczenia obejmuje nie tylko wyroki sądowe, nakazy zapłaty czy postanowienia, ale również dokumenty urzędowe wydawane przez komorników i notariuszy, o ile zakres ich kompetencji na gruncie prawa danego kraju pokrywa się z kompetencjami sądu oraz ugody sądowe.

Tytuł wykonawczy

Dzięki automatycznemu rozpoznawaniu wyrok państwa UE staje się tytułem wykonawczym w Polsce. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim, które jest wykonalne w tym państwie członkowskim, jest wykonalne w innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzania jego wykonalności (w państwie członkowskim wydania).

Aby jednak wszcząć i prowadzić egzekucję na podstawie wyroku sądu państwa członkowskiego Unii Europejskiej, konieczne jest uzyskanie klauzuli wykonalności zgodnie z polskim prawem, wydanej przez polski sąd, podobnie jak polski sąd nadaje klauzulę wykonalności własnym orzeczeniom. Wyrok zaopatrzony w klauzulę wykonalności stanowi wówczas podstawę do prowadzenia egzekucji przez komornika.

Odmowa uznania i wykonania orzeczenia

Automatyczność uznawania i egzekwowania opisana powyżej ma swoje wyjątki.

Na wniosek osoby zainteresowanej (najczęściej dłużnika) polski sąd odmawia uznania lub wykonania orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z powyższych przesłanek:

• uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym wezwanego państwa członkowskiego (tj. Polski w tym przypadku),
• w postępowaniu przed sądem kraju pochodzenia oskarżonego, wyrok jest pozbawiony możliwości obrony,
• orzeczenia nie można pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w wezwanym państwie członkowskim,
• orzeczenia nie można pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim w stosunku do tych samych stron, pod warunkiem że wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki uznania w wezwanym państwie członkowskim,
• wyrok został wydany z naruszeniem przepisów Bruksela bis dotyczących jurysdykcji wyłącznej lub przepisów przewidujących jurysdykcję szczególną w sprawach dotyczących umów ubezpieczenia, sektorów pracy, konsumentów i pracowników.

Jak widać, są to dość specyficzne powody, które zostały szczegółowo opisane; w szczególności polski sąd nie będzie badał, czy wyrok lub inne orzeczenie wydane w państwie członkowskim UE jest prawidłowe, ma merytoryczne podstawy itp.

Egzekucja europejskiego tytułu egzekucyjnego (ETE)

Europejski Tytuł Egzekucyjny jest narzędziem umożliwiającym skuteczne i stosunkowo tanie odzyskiwanie świadczeń pieniężnych. Ma on formę zaświadczenia towarzyszącego orzeczeniu, ugodzie sądowej lub dokumentowi urzędowemu, zapewniając swobodne wykonanie takiego orzeczenia, ugody lub dokumentu w dowolnym kraju Unii Europejskiej,bez konieczności dodatkowego występowania o nadanie klauzuli wykonalności. Z tego powodu jest on czasami określany jako „paszport wyroku„.

Europejski Tytuł Egzekucyjny został wprowadzony do porządku prawnego Unii Europejskiej rozporządzeniem (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych.

Jakie roszczenia można zgłaszać na podstawie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego?

Europejski Tytuł Egzekucyjny może być wystawiany wyłącznie w sprawach cywilnych i handlowych. Zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego służy do egzekucji bezspornych świadczeń pieniężnych. Oznacza to, że na jego podstawie można dochodzić jedynie takich roszczeń pieniężnych, które wynikają z orzeczenia sądowego, ugody zawartej przed sądem oraz w przypadku których

1. dłużnik uznał je wyraźnie lub w drodze ugody sądowej (wyraźne uznanie długu), to
2. dłużnik nigdy nie wniósł sprzeciwu (np. apelacji w postępowaniu zakończonym wydaniem wyroku) w toku postępowania sądowego; (zaskarżając wyrok) lub
3. dłużnik nie stawił się lub nie był reprezentowany na rozprawie sądowej dotyczącej tego roszczenia, po tym jak roszczenie zostało pierwotnie zakwestionowane w toku postępowania sądowego, pod warunkiem że takie zachowanie jest traktowane jako milczące uznanie roszczenia lub przyznanie faktów przedstawionych przez wierzyciela zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania; (bezczynność dłużnika) lub
4. dłużnik wyraźnie wyraził na to zgodę w dokumencie urzędowym.

Istotne dla ustalenia istnienia podstaw do wydania ENZ jest to, czy dłużnik został prawidłowo poinformowany o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu i w związku z tym mógł skorzystać z przysługującego mu prawa do jego zaskarżenia lub zakwestionowania, a tego nie uczynił.

Uzyskanie europejskiego tytułu egzekucyjnego

O EEO można wnioskować w pozwie lub w późniejszym piśmie procesowym.

Zaświadczenie to można również uzyskać po wydaniu orzeczenia przez sąd, składając odpowiedni wniosek do sądu (najczęściej będzie to sąd, który rozpatrywał sprawę).

Jeżeli decyzja została wydana w państwie członkowskim innym niż Rumunia i Bułgaria, data jej wydania nie może być wcześniejsza niż 21 stycznia 2005 r. Jeżeli orzeczenie zostało wydane w Rumunii lub Bułgarii, data jego wydania nie może być wcześniejsza niż 1 stycznia 2007 r. Decyzja o wydaniu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego jest doręczana zarówno dłużnikowi, jak i wierzycielowi, natomiast decyzja o odmowie wydania zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego jest doręczana wyłącznie wierzycielowi. Wierzyciel ma prawo odwołać się od decyzji o odmowie wydania ETE.

Po uzyskaniu EEO, należy go przedłożyć organowi windykacyjnemu w kraju, w którym dłużnik ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. W Polsce jest to komornik sądowy.

Koszty

Intencją instytucji Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego jest maksymalne ułatwienie wykonywania orzeczeń sądowych w Unii Europejskiej, stąd koszty jego uzyskania również nie są wysokie. W Polsce wniosek o wydanie ETE jest płatny i podlega opłacie w wysokości 50 zł.

Czy dłużnik może bronić się przed Europejskim Tytułem Egzekucyjnym?

Co do zasady EEO może być wydany jedynie w stosunku do roszczeń bezspornych, tj. takich, których istnienie i wysokość nie były kwestionowane przez dłużnika na żadnym etapie. Może się jednak zdarzyć, że dłużnik będzie bronił się przed wykonaniem orzeczenia, jakim jest Europejski Tytuł Egzekucyjny.

Co do zasady nie ma możliwości zaskarżenia wydania zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego. Nie oznacza to jednak, że dłużnik nie może wdrożyć odpowiedniej procedury zarówno w kraju wydania, jak i w kraju wykonania Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego:

• złożyć wniosek o sprostowanie zaświadczenia do sądu, który orzekał w sprawie – jeżeli zaświadczenie zawiera błąd, np. błąd rachunkowy,
• zwrot wniosku o wycofanie / uchylenie zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego do sądu, który orzekał w sprawie – jeżeli ETE został wydany z naruszeniem przepisów formalnych,
• może wystąpić do sądu, który wydał orzeczenie, o wydanie zaświadczenia stwierdzającego brak lub ograniczenie wykonalności – gdy orzeczenie z różnych przyczyn, w ocenie dłużnika, nie może być wykonane (np. zostało skutecznie zaskarżone),
• wdrożyć postępowanie kontrolne w wyjątkowych przypadkach – złożyć wniosek o odmowę wykonania ETE, jeżeli orzeczenia, któremu nadano zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, nie można pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w którymkolwiek państwie członkowskim lub ź w państwie trzecim, pod warunkiem że: wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w odniesieniu do tego samego przedmiotu sporu i dotyczyło tych samych stron, zostało wydane w państwie członkowskim wykonania lub spełnia warunki niezbędne do jego uznania w państwie członkowskim wykonania, nie dało się pogodzić i nie mogło być podniesione jako zarzut w postępowaniu sądowym w państwie członkowskim wydania.

Egzekucja europejskiego nakazu zapłaty (EPO)

Wierzyciel mający siedzibę w jednym państwie członkowskim (w tym w Polsce) i prowadzący interesy z firmami z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, w celu dochodzenia roszczeń od nierzetelnych kontrahentów, może skorzystać z tzw: Europejskiego Nakazu Zapłaty.

Europejski nakaz zapłaty – co to jest i w jakich przypadkach jest należny

Europejski Nakaz Zapłaty został wprowadzony do porządku prawnego państw europejskich Rozporządzeniem (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 roku. Celem jego wprowadzenia było uproszczenie i obniżenie kosztów postępowań sądowych w sprawach transgranicznych dotyczących bezspornych roszczeń pieniężnych.

Europejski nakaz zapłaty jest wydawany w ramach specjalnego postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty. Uzyskanie go jest możliwe w transgranicznych sprawach cywilnych i handlowych. Sprawy transgraniczne to takie, w których co najmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo sądu, do którego wniesiono sprawę.

Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty zostało ustanowione w celu dochodzenia roszczeń pieniężnych w określonej wysokości, które są wymagalne w chwili wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty.

Pozew należy wnieść do sądu państwa członkowskiego, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. Należy jednak pamiętać, że zasada ta jest naruszana w niektórych sytuacjach (np. gdy umowa określa właściwość sądu). Jeżeli jednak roszczenie dotyczy umowy zawartej przez konsumenta, a konsument jest pozwanym, jurysdykcję mają wyłącznie sądy państwa członkowskiego, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania lub siedzibę

Warunki formalne roszczenia

Pozew wszczynający postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty składany jest na specjalnym formularzu, tzw. Formularzu A. Na oficjalnej stronie internetowej Unii Europejskiej https://e-justice.europa.eu/ można znaleźć i wypełnić formularze stosowane w każdym państwie członkowskim.

Roszczenie musi zawierać oświadczenie wnioskodawcy, że podane informacje są, zgodnie z jego najlepszą wiedzą i przekonaniem, prawdziwe oraz że przyjmuje on do wiadomości, że świadome podanie nieprawdziwych informacji może powodować konsekwencje na mocy prawa państwa członkowskiego pochodzenia.

Pozew złożony w europejskim postępowaniu nakazowym powinien zawierać:

• oznaczenie stron, ich miejsca zamieszkania lub siedziby, a jeżeli strona jest reprezentowana przez pełnomocnika, także jego imię i nazwisko oraz adres,
• wartość dochodzonego roszczenia,
• jeżeli powód żąda odsetek – stopę i okres, za który żąda odsetek, chyba że zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania odsetki ustawowe są automatycznie doliczane do roszczenia głównego,
• uzasadnienie roszczenia (opis okoliczności wskazanych jako podstawa roszczenia),
• dowody na poparcie roszczenia (bez obowiązku ich załączania),
• wskazanie okoliczności uzasadniających właściwość sądu,
• uzasadniając transgraniczny charakter sporu.

Warunki wydania europejskiego nakazu zapłaty

Sąd, po zbadaniu, czy pozew nadaje się do rozpoznania w postępowaniu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty oraz spełnienia przez powoda warunków formalnych pozwu i należytego uzasadnienia roszczenia, wydaje europejski nakaz zapłaty, uwzględniając roszczenie dochodzone pozwem. Oznacza to, że Europejski Nakaz Zapłaty wydawany jest wyłącznie w oparciu o fakty i dowody przedstawione przez powoda. Orzeczenie w tej sprawie powinno zostać wydane jak najszybciej.

Europejski Nakaz Zapłaty stanowi, że pozwany może:

• wypłacić powodowi kwotę wskazaną w nakazie;
• lub
• wnieść sprzeciw, przesyłając go do sądu wydającego nakaz w terminie 30 dni od doręczenia mu nakazu.

Egzekucja na podstawie europejskiego nakazu zapłaty

Jeśli pozwany nie wniósł skutecznie sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty, nakaz staje się wykonalny i może – po stwierdzeniu jego wykonalności przez sąd, który go wydał – stanowić podstawę do prowadzenia postępowania egzekucyjnego nawet w innym państwie członkowskim. Europejski nakaz zapłaty, który stał się wykonalny, jest wykonywany na takich samych warunkach jak wykonalne orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonania.

Jeśli jednak pozwany wniesie sprzeciw od takiego nakazu, europejski nakaz zapłaty traci moc, a sprawa toczy się dalej na zasadach ogólnych.

Odwołanie europejskiego nakazu zapłaty

Dłużnik, który nie wniósł sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty, nadając mu klauzulę wykonalności, może próbować uchylić jego moc, składając wniosek o ponowne zbadanie europejskiego nakazu zapłaty. Zgodnie z polskim prawem dłużnik może złożyć wniosek o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty. Wniosek o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty należy złożyć do sądu lub referendarza sądowego, który go wydał, wskazując podstawy uchylenia ściśle określone w rozporządzeniu nr 1896/2006.

Koszty

Koszty wniesienia pozwu w trybie przewidzianym w Europejskim Nakazie Zapłaty zależą od krajowych regulacji danego państwa członkowskiego. W Polsce opłaty od pozwu uzależnione są od wartości przedmiotu sporu. Połowę opłaty należnej od pozwu pobiera się od wniosku o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty.

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest alternatywą dla istniejących procedur przewidzianych w prawie państw członkowskich i umożliwia wierzycielowi mającemu siedzibę w Unii Europejskiej uzyskanie orzeczenia przeciwko kontrahentowi z innego państwa członkowskiego w sprawie drobnych roszczeń. Zostało ono wprowadzone do porządku prawnego państw członkowskich rozporządzeniem (WE) 861/2007.

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń ma zastosowanie do spraw cywilnych i handlowych. W ramach tego postępowania można dochodzić wyłącznie bezspornych transgranicznych roszczeń pieniężnych, tj. gdy co najmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Jeżeli tylko dłużnik ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie właściwego sądu, również powód spoza UE może wystąpić o wydanie europejskiego nakazu zapłaty.

Powód może wnieść roszczenie w ramach tej procedury, jeżeli kwota dochodzona roszczeniem, tj. wartość roszczenia, z wyłączeniem wszystkich odsetek, wydatków i kosztów, nie przekracza 5.000 EUR.

Warunki formalne roszczenia

Pozew wszczynający postępowanie w sprawie małych roszczeń składa się na specjalnym formularzu, tzw. Formularzu A. Na oficjalnej stronie Unii Europejskiej https://e-justice.europa.eu/ można znaleźć i wypełnić formularze stosowane w poszczególnych państwach członkowskich. W Polsce formularz może być złożony wyłącznie w formie pisemnej, tj. wydrukowany, podpisany i wysłany listem poleconym na adres polskiego sądu lub złożony bezpośrednio w sekretariacie sądu, ale różne kraje stosują różne metody (np. wysyłając pozew drogą elektroniczną za pośrednictwem poczty).

Zgodnie z art. 7 Rozporządzenia, pozew musi zawierać opis okoliczności wskazanych jako podstawa roszczenia oraz, w stosownych przypadkach, żądanych odsetek. Powinien również zawierać opis dowodów na poparcie roszczeń. Nie ma wymogu dołączania do pozwu dokumentów potwierdzających roszczenia, ale oczywiście im więcej informacji zostanie przedstawionych sądowi w pozwie, tym większe szanse, że sąd weźmie je pod uwagę.

Postępowanie w sprawie drobnych roszczeń

Sąd państwa członkowskiego właściwy do rozpoznania sprawy może, po otrzymaniu pozwu, wezwać powoda do poprawienia formularza uzupełniającego w zakresie dostarczonych informacji oraz do przesłania dowodów w określonym terminie. Jeżeli powód tego nie uczyni lub sąd uzna, że roszczenie jest oczywiście bezzasadne lub niedopuszczalne, zwróci pozew.

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest postępowaniem pisemnym. Oznacza to, że w ramach tego postępowania sąd nie przeprowadzi rozprawy, chyba że okaże się to konieczne lub jedna ze stron tego zażąda, a sąd przychyli się do takiego wniosku. Rozprawa prowadzona jest w języku kraju, w którym toczy się postępowanie.

Jeżeli pozew spełnia wymogi formalne, sąd doręcza jego odpis pozwanemu, który w terminie 30 dni powinien złożyć odpowiedź na pozew

Następnie, w ciągu 30 dni od otrzymania odpowiedzi pozwanego, sąd wydaje orzeczenie:

• wymaga od stron dostarczenia dalszych szczegółowych informacji,
• przeprowadza postępowanie dowodowe,
• wezwanie stron na rozprawę, która odbędzie się w ciągu 30 dni od wezwania.

W przypadkach opisanych powyżej Sąd wydaje orzeczenie w terminie 30 dni od dnia zamknięcia rozprawy lub od dnia otrzymania wszystkich informacji niezbędnych do wydania orzeczenia.

Środki zaradcze

Pozwany ma prawo złożyć wniosek o uchylenie wyroku wydanego przez sąd w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń: Pozwany ma prawo złożyć wniosek o uchylenie jeżeli:

• nie zostały spełnione wymagania dotyczące prawidłowego doręczenia, a
• doręczenie nie nastąpiło w czasie umożliwiającym oskarżonemu przygotowanie się do obrony bez jego winy, oraz
•  jeżeli pozwany nie mógł złożyć odpowiedzi na pozew z powodu siły wyższej lub z powodu nadzwyczajnych okoliczności, które nie były przez niego zawinione.

Jeśli sąd uwzględnił wniosek i wyrok został uchylony, powód może odwołać się od decyzji.

Polskie prawo przewiduje również możliwość wniesienia apelacji od wyroku wydanego w postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń zarówno przez powoda, jak i pozwanego. Warto jednak pamiętać, że możliwość zaskarżania orzeczeń przez stronę niezadowoloną w tym zakresie może być odmiennie uregulowana w innych państwach członkowskich.

Koszty

Opłata za pozew w sprawie, która może zostać rozpatrzona w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, wynosi w Polsce 100 PLN.

Pytanie dotyczące wykonywania orzeczeń sądów UE w Polsce