Nakazy sądowe /nakazy zapłaty w Polsce

Aktualizacja: 20.11.2024

Rodzaje nakazów zapłaty

W polskim postępowaniu cywilnym dostępne są dwa rodzaje nakazów zapłaty:

1. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (postępowanie upominawcze),
2. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (postępowanie nakazowe).

Oba są rodzajem orzeczenia sądowego. Poza tym i identycznymi nazwami, te dwa rodzaje nakazów zapłaty są zupełnie inne.

---

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym może zostać wydany przez sąd w niemal każdej sprawie dotyczącej roszczenia pieniężnego, nawet jeśli odrębny wniosek o wydanie nakazu zapłaty nie został zawarty w piśmie wszczynającym postępowanie, czyli pozwie. Sąd rozpozna sprawę w standardowym trybie (stwierdzając brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym), jeżeli:

• roszczenie jest oczywiście nieuzasadnione;
• istnieją wątpliwości co do faktów;
• roszczenie ma zostać zaspokojone w zamian za świadczenie.

Treść nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym

Jeżeli sąd rozpoznający sprawę stwierdzi, że żadna z powyższych przesłanek nie zachodzi, zdecyduje o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu upominawczym i wyda nakaz zapłaty, w którym nakaże dłużnikowi zapłatę roszczenia dochodzonego w pozwie oraz kosztów procesu w terminie 14 dni od doręczenia nakazu.

Zaskarżenie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym

Kolejnym krokiem jest doręczenie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym dłużnikowi, który zgodnie z treścią nakazu może zapłacić określoną w nakazie kwotę w wyznaczonym terminie albo wnieść do sądu sprzeciw (sprzeciw od nakazu zapłaty). Po wniesieniu sprzeciwu nakaz zapłaty przestaje być wykonalny, a sprawa jest rozpatrywana w standardowym postępowaniu, tak jakby nakaz zapłaty nigdy nie został wydany.

Kiedy nakaz zapłaty staje się prawomocny

Jeżeli dłużnik nie wniesie sprzeciwu lub wniesie go nieskutecznie, nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym staje się prawomocny, a po nadaniu mu klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym. Tytuł wykonawczy jest niezbędny do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika.

---

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydawany jest w określonych przypadkach i tylko wtedy, gdy stosowny wniosek został zawarty w pozwie. Sąd uwzględni powództwo i wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniające roszczenie zostaną poparte następującymi dokumentami załączonymi do pozwu:

• dokument urzędowy;
• rachunek zatwierdzony przez dłużnika;
• wezwanie do zapłaty skierowane do dłużnika oraz pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu;
• prawidłowo wypełniony weksel własny lub czek, o ile nie ma wątpliwości co do ich autentyczności i treści; jeżeli dłużnikiem jest konsument, pozew musi zawierać umowę, z której wynika wierzytelność zabezpieczona wekslem, wraz z porozumieniem wekslowym i załącznikami.
• umowy, dowodu spełnienia świadczenia w zamian za zapłatę, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, odsetek od transakcji handlowych określonych w tych przepisach lub rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.

---

Dokumenty wymagane do uzyskania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

Wymienione powyżej dokumenty powinny być łatwe do uzyskania w regularnych transakcjach biznesowych. Rachunek zatwierdzony przez dłużnika to każdy dokument wykorzystywany w transakcjach biznesowych jako podstawa płatności, zwykle faktura. Rachunek lub faktura są uznawane za zatwierdzone przez dłużnika zazwyczaj wtedy, gdy są podpisane, parafowane, ostemplowane, opatrzone datą lub adnotacją w następujący sposób: „Akceptuję ten rachunek/fakturę”.

Istotne jest, aby dokument został zatwierdzony przez osobę upoważnioną do reprezentowania dłużnika, na przykład członka zarządu. Oświadczenie dłużnika o uznaniu długu może być np. pismem dłużnika, który po otrzymaniu wezwania do zapłaty prosi wierzyciela o rozłożenie należności na raty.

Dokument urzędowy (np. akt notarialny, wyciąg z ksiąg bankowych) jest rzadko wykorzystywany jako podstawa do wydania nakazu w postępowaniu nakazowym

---

Korzyści z nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

Jakie korzyści uzyskuje wierzyciel, uzyskując nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym?

Niższa opłata

Po pierwsze, powód składając pozew wraz z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty jest zobowiązany do zapłaty jedynie jednej czwartej opłaty sądowej. Opłata wynosi więc tylko 1,25% wysokości dochodzonego roszczenia, zamiast 5% pobieranych w pozostałych przypadkach.

Opcja zabezpieczenia roszczenia

Po drugie, nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym jest znacznie silniejszym narzędziem niż omówiony powyżej nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Z chwilą wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym podlega on wykonaniu bez konieczności uzyskania klauzuli wykonalności. Oznacza to, że zapłata długu, na który powołuje się powód, może zostać zabezpieczona jeszcze w trakcie trwania postępowania sądowego.

Opłata za zarzuty od nakazu zapłaty

Po trzecie, chociaż pozwany może wnieść środek odwoławczy, zwany zarzutami od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w terminie 14 dni od otrzymania nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym – inaczej niż w przypadku postępowania upominawczego – nie oznacza to, że nakaz ten zostanie uchylony lub pozbawiony wykonalności (dłużnik może jednak złożyć wniosek o wstrzymanie wykonalności).

Co więcej, pozwany, chcąc wnieść zarzuty, musi uprzednio uiścić opłatę w wysokości 3/4 opłaty od pozwu. W zarzutach pozwany powinien również szczegółowo i obszernie uzasadnić, dlaczego jego zdaniem nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym powinien zostać uchylony.

Na skutek wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, sprawa podlega ponownemu zbadaniu przez sąd pod kątem argumentów podnoszonych przez pozwanego. Z powyższego przeglądu wynika, że postępowanie nakazowe jest lepszą opcją dla wierzyciela i pozwala na szybsze odzyskanie długu w porównaniu ze standardową procedurą.