Windykacja i odzyskiwanie długów

Aktualizacja: 23.11.2023

Niezależnie od tego, czy jesteś menedżerem firmy, zagranicznym przedsiębiorcą czy inwestorem, prędzej czy później możesz stanąć przed problemem windykacji, czy to jako wierzyciel chcący szybko odzyskać należność, czy dłużnik zamierzający kontrolować płynność finansową lub wydatki na windykację.

---

Windykacja należności – najważniejsze fakty

Agencje oceny zdolności kredytowej:	Dostępne – ze względu na ochronę danych różne dane mogą być dostępne dla różnych form prawnych
Wpisanie dłużnika do rejestru dłużników:	Dostępne – po spełnieniu określonych warunków ustawowych
Bazy danych dłużników:	KRS – rejestr przedsiębiorców CEiDG – rejestr osób samozatrudnionych KW – rejestr nieruchomości Rejestr zobowiązań Rejestr upadłości KRZ – Krajowy Rejestr Zadłużonych
Zabezpieczenie roszczeń:	Dostępne – pozwalające na zajęcie aktywów i rachunków bankowych przed postępowaniem sądowym
Procedury przyspieszone:	Dostępne – dla niektórych roszczeń (bezspornych lub zabezpieczonych)
Standardowy czas windykacji:	Od 6 miesięcy do 2 lat
Sądowa kontrola wyroków w sprawach windykacyjnych:	Dostępne – odwołanie do wyższej instancji i dodatkowo skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego w niektórych przypadkach
Wymagany prawnik?	Tylko dla niektórych etapów windykacji
Wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych/orzeczeń arbitrażowych:	Dostępne – różne procedury w zależności od pochodzenia orzeczenia

Czym jest windykacja należności?

Windykacja to zbiór zasad określających procedurę i dostępne opcje egzekwowania należnych długów. W Polsce jest ona uregulowana głównie w Kodeksie postępowania cywilnego z 1964 r. i zarządzana przez sądy i komorników sądowych.

---

Windykacja należności – metody

Windykacja należności w Polsce nie różni się zbytnio od procedur dostępnych w innych krajach europejskich. Istnieją zasadniczo dwie metody windykacji:

• pozasądowa/polubowna,
• windykacja sądowa.

Procesy te różnią się od siebie, ale mają też pewne cechy wspólne. Wierzyciele chcący odzyskać zaległą płatność powinni pamiętać, że w wielu przypadkach może być konieczne skorzystanie z polubownej metody windykacji przed wystąpieniem o interwencję sądu. Postępowanie windykacyjne w Polsce może być wszczęte wobec osób fizycznych i osób prawnych, takich jak spółki kapitałowe i osobowe, a także stowarzyszenia, fundacje, kluby sportowe i inne podmioty działające na rynku.

Wywiad windykacyjny	sprawdzenie wiarygodności i wypłacalności dłużnika sprawdzenie majątku dłużnika
Windykacja pozasądowa	wezwanie dozapłaty negocjowanie ugód/warunków spłaty zadłużenia umieszczanie długów w rejestrach długów sprzedaż długu
Ustanowienie zabezpieczeń windykacyjnych	zastaw rejestrowy zobowiązanie weksel poddanie się egzekucji hipoteka
Windykacja sądowa	wnioskowanie o zabezpieczenie roszczeń złożenie pozwu o zapłatę długu wniosek o wydanie nakazu zapłaty
Egzekwowanie należności	wniosek o wszczęcie egzekucji przez komornika sądowego egzekucja długów z rachunków bankowych egzekucja wierzytelności z ruchomości i nieruchomości

Windykacja należności – etapy

Etap 1 – Sprawdzenie dłużnika/wyszukiwanie aktywów

Przed dokonaniem jakiejkolwiek transakcji lub podjęciem decyzji o wszczęciu postępowania sądowego przeciwko dłużnikowi, wierzyciel powinien w pierwszej kolejności przeprowadzić badanie sytuacji finansowej i majątku dłużnika.

Jeśli okaże się, że potencjalny partner biznesowy jest zadłużony, dobrym pomysłem może być ustanowienie odpowiedniego zabezpieczenia transakcji; jeśli analiza przeprowadzona przed postępowaniem sądowym wykaże, że dłużnik ma szereg zobowiązań wobec organów państwowych, należy dokładnie przemyśleć, czy próba odzyskania długów na drodze postępowania sądowego ma jakikolwiek sens.

Badanie sytuacji finansowej dłużnika różni się w zależności od tego, czy dłużnik jest:

1. spółką prawa handlowego i/lub spółką osobowa;
2. osobą fizyczna – konsumentem, jednoosobowym przedsiębiorcą.

Badanie dłużnika korporacyjnego w Polsce

W przypadku spółek prawa handlowego i spółek osobowych tj:

• spółki jawne
• spółki partnerskie
• spółki komandytowe
• spółki komandytowo-akcyjne
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• spółki akcyjne

które są zobowiązane do składania rocznych sprawozdań finansowych, badanie sytuacji finansowej może opierać się na dokumentacji sprawozdawczej przesłanej do publicznie dostępnego rejestru dostępnego pod adresem https://ekrs.ms.gov.pl/rdf/pd/search_df.

Za pomocą tego narzędzia można uzyskać dostęp do sprawozdań finansowych i raportów z wyników za poprzednie lata. Dokumenty te dadzą ci obraz sytuacji finansowej potencjalnego partnera biznesowego lub dłużnika. Jeżeli wiesz, jak czytać sprawozdania finansowe, mogą one powiedzieć ci, czy spółka ma jakieś cenne aktywa, jaka jest wartość jej zobowiązań i jakie były jej zyski w ostatnich latach. Niesporządzenie tych dokumentów przez spółkę pomimo takiego obowiązku może być poważnym sygnałem ostrzegawczym dla wierzyciela.

Kolejny portal, na którym można znaleźć szczegółowe informacje o dłużniku dostępne są w bazie danych Krajowego Rejestru Sądowego (https://ems.ms.gov.pl/). Wyciąg z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, który można pobrać znając numer KRS spółki, numer identyfikacji podatkowej (NIP) lub nawet tylko jej nazwę. oże zawierać informacje o zaległych podatkach, płatnościach na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub innych wierzycieli oraz może informować, czy majątek dłużnika został zamrożony w wyniku postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego dotyczącego dłużnika.

Brak takich informacji nie jest wystarczający, aby stwierdzić, że dłużnik jest w dobrej kondycji finansowej, jednak ich obecność jest sygnałem, że prowadzenie z nim interesów lub złożenie przeciwko niemu pozwu sądowego może być ryzykowne. Informacje z rejestru Krajowego Rejestru Sądowego są dostępne dla każdego za darmo.

Badanie indywidualnego dłużnika

Badanie sytuacji finansowej i majątkowej osoby fizycznej, w tym prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, jest większym wyzwaniem, ponieważ nie są one zobowiązane do ujawniania informacji o swoich finansach w żadnym publicznie dostępnym portalu. Jest jedno źródło, które może być pomocne w ustalaniu kondycji finansowej dłużnika.

Uruchomiony w lipcu 2021 r. portal Krajowy Rejestr Zadłużonych (publiczny portal rządowy) udostępnia informacje o postępowaniach upadłościowych, restrukturyzacyjnych i egzekucyjnych dotyczących podmiotów gospodarczych i osób fizycznych. Z portalu dowiesz się, czy w stosunku do potencjalnego kontrahenta lub dłużnika toczyło się postępowanie, np. restrukturyzacyjne lub upadłościowe, lub czy został on kiedykolwiek pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej.

Dzięki Krajowemu Rejestrowi Zadłużonych można również uzyskać informacje o podmiotach, w stosunku do których postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika lub sąd zostało umorzone, ponieważ z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów postępowania egzekucyjnego.

Ponadto rejestr ten zawiera informacje o osobach fizycznych, w stosunku do których toczy się egzekucja w związku z zaległymi alimentami.Wszystkie te informacje mogą okazać się niezwykle pomocne w weryfikacji sytuacji finansowej i wiarygodności zarówno potencjalnych kontrahentów, jak i dłużników.

Inne sposoby sprawdzenia dłużnika

Należy również pamiętać o innych, mniej oficjalnych narzędziach do badania sytuacji finansowej dłużnika. Należą do nich:

1. Badanie online – możesz sprawdzić, czy dłużnik lub partner biznesowy jest wymieniony w bazach danych używanych przez wierzycieli chcących sprzedać długi,
2. Agencja Informacji Kredytowej, Krajowy Rejestr Długów – z tych baz dowiesz się, jaka jest historia kredytowa i zadłużenie podmiotów gospodarczych, a także osób fizycznych,
3. Usługi detektywistyczne – istnieją wyspecjalizowane podmioty licencjonowane na podstawie odrębnych przepisów do badania majątku dłużnika,
4. Żądanie od sądów właściwych ze względu na siedzibę lub adres dłużnika informacji, czy w stosunku do dłużnika toczy się postępowanie upadłościowe lub restrukturyzacyjne.

Badanie dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym

Warto również wspomnieć, że komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne dysponuje szeregiem narzędzi, niedostępnych dla wierzycieli, które mogą być wykorzystane do ustalenia majątku dłużnika i jego zajęcia.

Ponadto, przed wszczęciem egzekucji, ale po uzyskaniu postanowienia sądu, w toku postępowania egzekucyjnego oraz po jego zakończeniu bez zaspokojenia roszczeń, wierzyciel może złożyć do sądu wniosek o wyjawienie majątku. W toku postępowania o wyjawienie majątku dłużnik zobowiązany jest do ujawnienia i przedstawienia sądowi pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań całego swojego majątku, który może zostać następnie zajęty w toku egzekucji.

Etap 2 – Windykacja pozasądowa

Zawiadomienie o niewykonaniu zobowiązania/wezwanie do zapłaty

Pierwszym i zasadniczym elementem otwierającym pozasądowy etap windykacji jest wysłanie zawiadomienia o zaległości/wezwania do zapłaty do dłużnika. Zawiadomienie powinno zawierać następujące informacje:

• kiedy i gdzie zostało sporządzone
• dane wierzyciela i dłużnika,
• podstawa zobowiązania do zapłaty (np. faktura, umowa itp.),
• wartość roszczenia (wartość ta może obejmować inne kwoty wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych) oraz moment, od którego rozpoczęło się naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie lub odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych,
• termin płatności zadłużenia,
• numer rachunku bankowego dla płatności,
• podpis wierzyciela.

Wezwanie do zapłaty powinno zostać wysłane na adres dłużnika listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Wysyłanie zeskanowanej kopii zawiadomienia na adres e-mail dłużnika oprócz listu jest powszechną praktyką.

Rola wezwania do zapłat w pozasądowej windykacji należności

Rola wezwania do zapłaty/wezwania do zapłaty w pozasądowej windykacji należności jest istotna z dwóch powodów. Po pierwsze, pokazuje dłużnikowi, że wierzyciel podejmuje wymagane kroki w celu odzyskania należnych kwot i i może służyć jako zachętę do spłaty długu lub rozpoczęcia negocjacji pozasądowych. Po drugie, jeśli wierzyciel wniesie sprawę do sądu, zawiadomienie o niewykonaniu zobowiązania jest dowód, że próbowano rozwiązać spór polubownie i wskazuje datę, kiedy roszczenie stało się wymagalne (w przypadku długów o nieokreślonych terminach płatności).

Odpowiedź dłużnika na wezwanie, w której np. proponuje on spłatę długu w ratach, ale nie kwestionuje jego istnienia, może byćdowodem na to, że dłużnik uznał roszczenie. To z kolei ma kluczowe znaczenie dla ustalenia, że doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia i może ułatwić wierzycielowi uzyskanie nakazu zapłaty bez zbędnej zwłoki (więcej o rodzajach nakazów wydawanych w toku postępowania sądowego dowiesz się tutaj).

Ugoda w pozasądowej windykacji należności

Jeśli wierzyciel zdecyduje się dojść do porozumienia z dłużnikiem w sprawie spłaty długu, może zawrzeć tak zwaną ugodę pozasądową na mocy której strony uzgadniają warunki spłaty w oparciu o wzajemne ustępstwa. Do najczęstszych rozwiązań należy rozłożenie płatności na raty, odroczenie terminu płatności, rezygnacja z części odsetek przez wierzyciela itp.

Należy pamiętać, że ugoda pozasądowa, choć prawnie wiążąca, nie może stanowić podstawy do egzekucji długu w toku postępowania prowadzonego przez komornika. Jeśli dłużnik nie wywiąże się z ugody, wierzyciel nadal musi złożyć pozew do sądu. Z tego powodu, jeśli zamierzasz zawrzeć ugodę pozasądową, powinieneś rozważyć zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń, takich jak weksel in blanco, poręczenie udzielone przez osobę trzecią lub poddanie się egzekucji przez dłużnika w akcie notarialnym ograniczonym do kwoty określonej w ugodzie.

Dzięki zastosowaniu któregokolwiek z tych rozwiązań szanse na odzyskanie pieniędzy w przypadku niewypłacalności dłużnika lub niewywiązywania się przez niego z płatności są znacznie większe. Więcej o sposobach zabezpieczenia wierzytelności można przeczytać tutaj.

Zaangażowanie prawnika lub firmy windykacyjnej w celu odzyskania pieniędzy

W przypadku, gdy dłużnik odmówił zapłaty lub zignorował wezwanie do zapłaty, zawsze można zwrócić się do firmy windykacyjnej lub kancelarii prawniczej specjalizującej się w odzyskiwaniu długów. Należy jednak pamiętać, że często pobierają one procent od długu, który pomagają odzyskać i nie są upoważnione do zajmowania aktywów lub rachunków bankowych dłużnika (te uprawnienia są dostępne tylko dla funkcjonariuszy zajmujących się egzekwowaniem długów). Ich usługi polegają głównie na przypominaniu dłużnikowi o zaległych płatnościach poprzez dzwonienie do niego i wysyłanie oficjalnych pism.

Sprzedaż długu jako metoda windykacji

Jednym z coraz popularniejszych rozwiązań jest cesja wierzytelności na giełdzie wierzytelności. W ten sposób wierzyciel może sprzedać dług i odzyskać przynajmniej część należnych mu pieniędzy.

Wpis do rejestru długów i dłużników

Możesz także wpisanie dłużnika do Krajowego Rejestru Długów. Po wpisaniu do rejestru dłużnik traci wiarygodność finansową wśród partnerów biznesowych i instytucji finansowych. Może to stanowić silną zachętę dla dłużnika do jak najszybszego uregulowania należności.

W wielu przypadkach, poinformowanie dłużnika o zamiarze zgłoszenia jego danych do Krajowego Rejestru Długów wystarczy, aby przekonać go do spłaty zadłużenia. Tylko firmy są uprawnione do zgłaszania danych dłużnika do rejestru. Jeśli dłużnik nie jest konsumentem, łączna kwota zaległych płatności wobec wierzyciela musi być wyższa niż 500 zł i musi być przeterminowana o co najmniej 30 dni (w przypadku konsumenta minimalne wymagania dotyczące zadłużenia wynoszą 200 zł). Przed zgłoszeniem danych dłużnika do rejestru należy zawsze wysłaćwezwanie do zapłaty do dłużnika i musisz być w stanie udowodnić, że to zrobiłeś.

Jeśli windykacja pozasądowa zakończy się niepowodzeniem, konieczne będzie przejście do etapu windykacji sądowej.

Etap 3 – Windykacja sądowa

Jeśli opisane powyżej pozasądowe metody windykacji zawiodą, wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń w sądzie.

Spór sądowy jest elementem postępowania cywilnego przed sądem powszechnym. Biorą w nim udział dwie przeciwstawne strony: powód, czyli strona, która wniosła pozew- oraz pozwany, czyli strona, która wnosi do sądu odpowiedź na pozew.

Koszty windykacji sądowej

Jeśli wierzyciel zdecyduje się dochodzić roszczeń przed sądem, to musi być przygotowany na zapłacenie opłatę sądowej za rozpoczęcie sprawy sądowej.

Wysokość opłaty sądowej w sprawach o zapłatę zależy od wartości przedmiotu sporu. Istnieją trzy rodzaje opłat sądowych: opłaty stałe, opłaty podstawowe i opłaty procentowe.

W sprawach omawianych w niniejszym przewodniku, tj. w sprawach o zapłatę, rodzaj opłaty (stała lub procentowa), którą powód powinien uiścić, zależy od wartości przedmiotu sporu.

W sprawach o zapłatę opłata za wniesienie pozwu jest stała i ustalana na podstawie spornej kwoty zgodnie z następującymi progami:

Kwota roszczenia	Opłata sądowa
do 500 zł	30 zł
do 1 500 zł	100 zł
do 4 000 zł	200 zł
do 7 500 zł	400 zł
do 10 000 zł	500 zł
do 15 000 zł	750 zł
do 20 000 zł	1 000 zł
powyżej 20 000 zł	5% kwoty roszczenia (bez odsetek)

Najczęściej dochodzona kwota będzie wyższa niż 20.000 zł, a powód będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty w wysokości 5% dochodzonej kwoty..

Oświadczenie o roszczeniu/pozwie

Pozew jest dokumentem inicjującym postępowanie sądowe. W związku z tym musi on spełniać określone warunki formalne. Odpisprawidłowo sporządzonego pozwu jest dostarczana stronie przeciwnej i może rozpocząć się postępowanie sądowe.

Podobnie jak każde inne pismo procesowe, pozew musi zawierać dane sądu, do którego jest składany, dane i adresy stron i ich pełnomocników (jeśli istnieją) oraz rodzaj pisma procesowego (w tym przypadku – pozew).

Co więcej, pozew powinien również precyzyjnie określać, o co wnosi powód, czyli jakie są jego żądania, które sąd powinien zasądzić w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Poza zapłatą zaległych kwot od pozwanego, w pozwie powód może domagać się zasądzenia odsetek za opóźnienie naliczanych od konkretnej daty czy zasądzenia kosztów procesu. Pozew może również określać dowody, które sąd powinien przeprowadzić. Ta część otwiera pozew i jest określana jako szczegóły pozwu.

W treści pozwu należy zamieścić uzasadnienie wyjaśniające zasadność dochodzonych przez powoda roszczeń, tak aby sąd mógł zdecydować, czy rsą one zasadne. W tym celu w pozwie powód powinien przedstawić okoliczności faktyczne uzasadniające jego roszczenia (np. strony zawarły umowę sprzedaży w określonym dniu, powód wydał kupującemu zakupioną rzecz, ale kupujący nie dokonał zapłaty)oraz dowody wskazujące na zasadność jego roszczeń (żądań). W przypadku prostych pozwów o zapłatę zazwyczaj wystarczające jest przedstawienie wraz z pozwem kopii faktur, rachunków, dokumentów potwierdzających dotrzymanie przez powoda warunków transakcji (np. dowodu dostarczenia zakupionego przedmiotu, potwierdzenia przelewu itp. Jeśli okoliczności sprawy są bardziej złożone i powód spodziewa się, że pozwany zakwestionuje istnienie roszczenia lub jego wartość, powód może rozważyć złożenie wniosku do sądu (w pozwie) o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na poparcie domniemanych faktów. W niektórych przypadkach udowodnienie wartości roszczenia dochodzonego przez powoda może wymagać przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, tj. opinii wydanej przez eksperta w danej dziedzinie. Opinia biegłego może być niezbędna np. w sytuacji, gdy powód chce udowodnić, że poniósł straty o określonej wartości w wyniku nienależytego wykonania umowy przez pozwanego.

Oprócz wyżej opisanych elementów, pozew powinien również zawierać:

1. informacje, czy strony próbowały rozstrzygnąć spór polubownie, a jeśli nie, wyjaśnienie, dlaczego nie podjęto takiej próby,
2. dzień, w którym dochodzona płatność stała się wymagalna, czyli moment, w którym powód stał się uprawniony do otrzymania płatności od pozwanego; zazwyczaj będzie to dzień po upływie terminu płatności określonego na fakturze lub data wezwania do zapłaty w przypadku długów o nieokreślonych terminach płatności,
3. lista załączników, czyli wszystkich dokumentów dołączonych do pozwu,
4. doręczenie stronie przeciwnej odpisu pozwu wraz ze wszystkimi załącznikami; oryginał pozwu pozostaje w aktach sprawy, natomiast odpis jest przesyłany pozwanemu; powód powinien pamiętać o przekazaniu po jednym odpisie dla każdego pozwanego w sprawie, a każdy odpis pozwu powinien zawierać wszystkie załączniki,
5. dowód uiszczenia opłaty sądowej za wniesienie pozwu.

Pozew może również zawierać wniosek o wydanie zarządzenia tymczasowego, wniosek o przyznanie pełnomocnika z urzędu, wniosek o zwolnienie z kosztów itp.

Odpowiedź na pozew i wyrok zaoczny

Odpowiedź na pozew ma kluczowe znaczenie. Jeśli pozwany nie złoży odpowiedzi na pozew, sąd może wydać wyrok zaoczny po przeprowadzeniu zamkniętej rozprawy. Wyrok taki opiera się wyłącznie na twierdzeniach powoda. W odpowiedzi na pozew pozwany może również przedstawić dowody na to, że twierdzenia powoda są bezpodstawne.

Proces windykacyjny

Po wstępnej wymianie pism procesowych między stronami, sąd zazwyczaj decyduje, że sprawa powinna trafić na rozprawę. Podczas rozprawy strony składają przed sądem oświadczenia dotyczące poszczególnych okoliczności faktycznych sprawy, sąd dopuszcza i przeprowadza dowody (np. z zeznań świadków) oraz przesłuchuje strony. Co do zasady, celem sądu jest rozstrzygnięcie sprawy na pierwszej rozprawie, jednak w wielu przypadkach rozprawa jest rozłożona na kilka rozpraw, zwłaszcza gdy strony wnioskowały o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków.

Wyrok w sprawie windykacyjnej

Po zakończeniu procesu sąd wydaje wyrok. W wyroku sąd może

• uwzględnia roszczenie w całości lub w części i nakazuje pozwanemu zapłatę dochodzonej kwoty,
• odrzucić roszczenie w całości lub w części.

W wyroku sąd decyduje również, kto i w jakim zakresie powinien pokryć koszty postępowania sądowego i honoraria adwokackie. Zazwyczaj koszty przyznawane są stronie wygrywającej, choć istnieją pewne wyjątki od tej reguły.

Odwołanie w sprawie windykacyjnej

Polski proces sądowy opiera się na trybie dwuinstancyjnym. Oznacza to, że obie strony sporu mogą odwołać się od wyroku w części lub w całości, jeśli są niezadowolone z wyniku sprawy.

Apelacja jest rozpatrywana przez sąd drugiej instancji, który może oddalić apelację (wyrok staje się prawomocny i niepodlegający zaskarżeniu i może podlegać wykonaniu w drodze postępowania egzekucyjnego), uwzględnić apelację i zmienić wyrok (np. poprzez oddalenie powództwa) lub uchylić wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania (co oznacza, że sprawa wraca do sądu pierwszej instancji).

Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego

Jak już wspomniano, postępowanie sądowe, w tym postępowanie windykacyjne, opiera się na modelu dwuinstancyjnym. Oznacza to, że sprawa jest najpierw rozpatrywana przez sąd pierwszej instancji (sąd rejonowy lub sąd okręgowy w zależności od jurysdykcji), a następnie, jeśli którakolwiek ze stron odwoła się od wyroku, przez sąd drugiej instancji (sąd okręgowy, jeśli sprawa była najpierw rozpatrywana przez sąd rejonowy lub sąd apelacyjny, jeśli odwołanie dotyczy wyroku sądu okręgowego).

Zasadniczo prawomocny i niepodlegający zaskarżeniu wyrok sądu drugiej instancji kończy sprawę sądową.

Dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach windykacyjnych

Polskie prawo przewiduje pewne przypadki, w których prawomocny i niezaskarżalny wyrok sądu drugiej instancji może zostać podważony za pomocą nadzwyczajnego środka zaskarżenia – skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

W sprawach windykacyjnych (sprawy o zapłatę) skargę kasacyjną można wnieść, jeżeli kwota dochodzona w apelacji, czyli zaskarżona część wyroku zasądzającego lub oddalającego powództwo, przekracza wyznaczony limit. Zgodnie z przepisami skargę kasacyjną można wnieść, jeżeli kwota dochodzona w skardze wynosi nie mniej niż 50 000 zł (w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – nie mniej niż 10 000 zł).

Kwota ta nie obejmuje opłat sądowych, nieskapitalizowanych odsetek, roszczeń alternatywnych itp. Po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem strony mają dwa miesiące na wniesienie skargi kasacyjnej.

Wymogi dotyczące skargi kasacyjnej w sprawach windykacyjnych

Ważne jest, aby pamiętać, że Sąd Najwyższy nie jest sądem trzeciej instancji, który rozpoznaje skargę kasacyjną na tych samych zasadach, które obowiązują sąd drugiej instancji rozpoznający apelację. Sąd Najwyższy jest powszechnie określany jako sąd prawa, w przeciwieństwie do sądu faktów.

Oznacza to, że nie bada faktycznego kontekstu sprawy ani prawdziwości twierdzeń stron lub świadków, lecz skupia się na błędach prawnych w wyrokach i ich zgodności z prawem. Z tego powodu Sąd Najwyższy nie rozpoznaje wszystkich spraw, które mogą zostać zaskarżone w drodze skargi kasacyjnej, dopuszczając jedynie te, które spełniają określone kryteria.

Zgodnie z prawem skarga kasacyjna powinna spełniać następujące szczególne wymogi:

1. powinien zawierać wniosek o zezwolenie na wniesienie skargi kasacyjnej (wraz z uzasadnieniem),
2. powinien on wskazywać podstawy skargi kasacyjnej i wyjaśniać powody na ich poparcie.

Kontrola wstępna – gdy Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania

Po przeprowadzeniu wstępnej kontroli skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym bez udziału stron, Sąd Najwyższy przyjmuje skargę do rozpoznania (nie należy tego mylić z jej uwzględnieniem), co oznacza wszczęcie postępowania związanego z jej rozpoznaniem, jeżeli we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wykazano, że:

1. sprawa dotyczy kluczowego pytania prawnego, które należy rozstrzygnąć,
2. konieczne jest dokonanie wykładni przepisów prawa budzących poważne wątpliwości lub prowadzących do niejednolitego orzecznictwa sądowego;
3. postępowanie jest nieważne lub
4. skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

Z uwagi na rygorystyczny i wysoce specjalistyczny charakter postępowania przed Sądem Najwyższym, skarga kasacyjna musi być sporządzona i wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika. Większość spraw kończy się jednak po wstępnym rozpoznaniu odmową przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, ponieważ wiele osób myli rolę Sądu Najwyższego z rolą sądu trzeciej instancji.

Zakres kontroli przeprowadzanej przez Sąd Najwyższy

Jeżeli Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, koncentruje się na tym, czy podstawy skargi kasacyjnej są zasadne. Skargę kasacyjną można wnieść na tej podstawie, że np. orzeczenie sądu drugiej instancji zawiera naruszenie prawa materialnego lub procesowego, pod warunkiem, że takie naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Jeżeli zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej okażą się uzasadnione, Sąd Najwyższy może uchylić zaskarżony wyrok w całości lub w części; dotyczy to również wyroków wydanych przez sądy pierwszej instancji. W wyjątkowych przypadkach, Sąd Najwyższy jest uprawniony do merytorycznego rozpoznania sprawy poprzez zasądzenie albo oddalenie powództwa.

Etap 4 – Egzekwowanie przepisów

Postępowanie egzekucyjne prowadzone jest przez wyspecjalizowanego funkcjonariusza publicznegotj. komornika sądowego. Egzekucja długu odbywa się na wniosek złożony przez wierzyciela.

Do wniosku należy dołączyć odpowiedni tytuł egzekucyjny – najczęściej – prawomocny wyrok sądu. Aby dowiedzieć się więcej zapraszamy do sekcji: Egzekucja długów w Polsce. Egzekucja w Polsce może być również prowadzona na podstawie wyroków sądów zagranicznych.

---

FAQ