Biogaz i biometan

W obliczu transformacji energetycznej i potrzeby dekarbonizacji gospodarki, Polska stawia na rozwój odnawialnych źródeł energii, w tym biogazu i biometanu. Te źródła energii odgrywają istotną rolę w zwiększaniu niezależności energetycznej kraju oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku (PEP2040)

W dokumencie PEP2040 biogaz i biometan są wskazane jako kluczowe elementy dekarbonizacji sektora energetycznego, zwłaszcza w kontekście ciepłownictwa i transportu. PPlan obejmuje budowę nowych biogazowni oraz rozwój sieci dystrybucyjnych biometanu.

Biogaz i biometan są niezbędne w transformacji energetycznej Polski, szczególnie w sektorze transportu, który musi sprostać wymaganiom dyrektywy RED II zakładającej osiągnięcie 14% udziału odnawialnych źródeł energii w tym obszarze do 2030 roku, z czego co najmniej 3,5% ma pochodzić z zaawansowanych biopaliw, w tym biometanu.

Jako alternatywa dla tradycyjnych paliw kopalnych, biometan może znacząco przyczynić się do dekarbonizacji transportu, zwłaszcza w sektorach takich jak transport ciężki, gdzie elektryfikacja jest trudna do wdrożenia. Jego integracja z krajowym systemem gazowym oraz zastosowanie w transporcie wspiera realizację Narodowego Celu Wskaźnikowego, który określa minimalny udział paliw odnawialnych w całkowitym zużyciu paliw w transporcie drogowym i kolejowym.

---

Kierunki rozwoju sektora biogazu i biometanu

W realizację krajowej polityki energetycznej coraz częściej angażują się również podmioty prywatne, takie jak Polska Grupa Biogazowa, która odgrywa istotną rolę w rozwoju infrastruktury do wytwarzania biogazu oraz jego integracji z krajowym systemem energetycznym.

Polityka energetyczna zakłada zwiększenie wykorzystania krajowych zasobów biomasy oraz odpadów komunalnych i przemysłu rolno-spożywczego do produkcji biokomponentów i biometanu. Priorytetowe kierunki działań obejmują:

1. Wykorzystanie tradycyjnych biokomponentów, produkowanych z surowców spożywczych i paszowych, jako dodatków do paliw ciekłych (mieszanie paliw E5/E10 i B7/B10). Dzięki temu możliwe będzie pełne wykorzystanie krajowych zasobów surowcowych oraz potencjału produkcji estrów metylowych i bioetanolu, aż do osiągnięcia tzw. granicy mieszania (blending wall). Dodatkowo wpisuje się to w zasady gospodarki o obiegu zamkniętym.
2. Rozwój technologii umożliwiających oczyszczanie biogazu rolniczego do poziomu biometanu w celu jego zastosowania w transporcie lub przesyle sieciami gazowymi.
3. Wspieranie nowych technologii – rozwój zaawansowanych technologii, takich jak współuwodornienie biomasy czy produkcja paliw odnawialnych z recyklingu, ma być priorytetem w najbliższych latach.

Instrumenty wspierające i kontrolne

W celu zapewnienia wysokiej jakości biopaliw oraz ich zgodności z wymogami zrównoważonego rozwoju, przewidziano konkretne mechanizmy nadzoru i wsparcia:

1. Certyfikacja i nadzór – aby zapewnić wysoką jakość biopaliw i ich zgodność z kryteriami zrównoważonego rozwoju, kluczowa będzie certyfikacja koordynowana przez ministra właściwego ds. klimatu.
2. System śledzenia paliw odnawialnych – Polska uczestniczy w budowie unijnej bazy danych umożliwiającej monitorowanie gazowych i ciekłych paliw odnawialnych, co ma przeciwdziałać potencjalnym nadużyciom.

Wyzwania i perspektywy

Rozwój sektora biogazu i biometanu w Polsce wymaga skutecznego przezwyciężenia barier technologicznych, infrastrukturalnych i organizacyjnych.

1. Rozwój technologiczny – mimo rosnącego zainteresowania wykorzystaniem odpadów jako surowców do produkcji biogazu i biometanu, ograniczenia technologiczne i trudności organizacyjne wciąż utrudniają ich wielkoskalowe zastosowanie.
2. Infrastruktura przesyłowa – kluczowe będzie rozwijanie możliwości transportu gazów odnawialnych, takich jak biometan, za pomocą istniejących sieci gazowych.
3. Konkurencja surowcowa – zwiększenie wykorzystania biomasy odpadowej może ograniczyć konflikty między sektorem energetycznym a przemysłem rolno-spożywczym.

---

Krajowy Plan Odbudowy (KPO)

W ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) przewidziano dedykowane środki finansowe na budowę biogazowni oraz infrastruktury do produkcji i przesyłu biometanu. Inwestycje te są wspierane w celu zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym.

Procesy ustalania standardów i certyfikacji

1. Biometan wprowadzany do sieci gazowej musi spełniać określone standardy jakości, co wymaga odpowiedniej certyfikacji. W Polsce za nadzór nad jakością paliw odpowiedzialny jest Urząd Regulacji Energetyki (URE).
2. Producentom biometanu przysługuje możliwość uzyskania gwarancji pochodzenia, co pozwala na potwierdzenie ekologicznego pochodzenia surowca. System ten zwiększa atrakcyjność biometanu na rynku międzynarodowym.

---

Nowe przepisy wspierające rozwój biogazowni rolniczych

11 września 2023 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych. Celem nowych regulacji jest uproszczenie procedur związanych z budową i funkcjonowaniem tych instalacji oraz ich lepsze dostosowanie do potrzeb inwestorów i rolników.

Postanowienia ustawy obejmują:

1. Przyspieszenie budowy biogazowni rolniczych – uproszczenie procedur administracyjnych ma ułatwić realizację inwestycji,
2. Ułatwienia w przyłączaniu do sieci – zmniejszenie barier związanych z uzyskiwaniem warunków przyłączenia do sieci energetycznej,
3. Zwolnienie z obowiązku zmiany przeznaczenia gruntów – dla biogazowni o powierzchni do 1 ha w gospodarstwach rolnych,
4. Możliwość lokalizacji na terenach zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego – pod warunkiem zgodności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i ograniczenia powierzchni do 1 ha,
5. Szczególny tryb lokalizacji dla większych biogazowni – instalacje powyżej 1 MW mogą być realizowane na podstawie uchwały lokalizacyjnej rady gminy,
6. Łagodniejsze przepisy odpadowe – określone rodzaje biomasy zostały zwolnione z restrykcyjnych regulacji,
7. Ułatwienia w wykorzystaniu produktów pofermentacyjnych – uproszczenie procedur związanych z ich wykorzystaniem jako nawozu.

Wraz z wejściem w życie ustawy, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) opublikował zmienione zasady uzyskania wpisu do rejestru wytwórców biogazu rolniczego oraz nowy formularz wniosku.

Nowe przepisy to szansa na rozwój odnawialnych źródeł energii w polskim rolnictwie, przyczyniając się do większej niezależności energetycznej i lepszego zagospodarowania odpadów organicznych.

---

FAQ – Biometan i biogaz w Polsce