Obowiązki składania raportów do Narodowego Banku Polskiego (NBP)

Ostatnia aktualizacja: 20.09.2024

Jakie są Twoje obowiązki raportowe wobec NBP?

Przedsiębiorcy oraz podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej często nie zdają sobie sprawy z obowiązków związanych z raportowaniem do Narodowego Banku Polskiego (NBP) na potrzeby sporządzania bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej. Świadomość tych obowiązków jest kluczowa ze względu na konsekwencje związane z ich niewykonaniem.

Kto jest zobowiązany do składania raportów do NBP w Polsce?

Obowiązek raportowania do NBP dotyczy:

• Rezydentów dokonujących obrotu dewizowego
• Przedsiębiorców prowadzących działalność kantorową

Zgodnie z przepisami, rezydentami są m.in.:

• Osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce,
• Osoby prawne mające siedzibę w Polsce,
• Inne podmioty z siedzibą w Polsce, które mają zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,
• Oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa podmiotów zagranicznych znajdujące się w kraju.

---

Czym jest obrót dewizowy i działalność kantorowa?

Aby określić, które podmioty są zobowiązane do składania raportów do NBP, należy zrozumieć, czym jest obrót dewizowy i działalność kantorowa.

Obrót dewizowy obejmuje wszystkie transakcje związane z walutami obcymi i wartościami dewizowymi, w tym m.in.:

• Waluty obce,
• Złoto dewizowe,
• Papiery wartościowe wyrażone w walutach obcych.

Obrót dewizowy obejmuje m.in. operacje kupna i sprzedaży walut obcych, transfery środków pieniężnych za granicę oraz inwestycje w zagraniczne papiery wartościowe.

Działalność kantorowa jest regulowaną działalnością gospodarczą polegającą na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych, a także pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży. Kantory muszą spełniać szereg wymogów prawnych, w tym obowiązek wpisu do rejestru działalności kantorowej prowadzonego przez Prezesa NBP.

---

Obowiązek sprawozdawczy wobec NBP

Szczegółowe wymagania dotyczące sposobu, zakresu i terminów spełniania obowiązków sprawozdawczych określa Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie przekazywania NBP danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej (Rozporządzenie).

Rozporządzenie określa m.in. progi, po których przekroczeniu aktualizują się obowiązki sprawozdawcze dla rezydentów oraz przedsiębiorców prowadzących działalność kantorową, a także kategorie rezydentów. Od powyższego zależy, w jakich terminach poszczególne podmioty zobowiązane są do składania sprawozdań.

Rozporządzenie wyróżnia następujące grupy podmiotów zobowiązanych do składania raportów do NBP:

• Jednostki sektora finansów publicznych,
• Firmy inwestycyjne w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
• Osoby fizyczne posiadające aktywa lub pasywa niezwiązane z działalnością gospodarczą,
• Inni rezydenci.

---

Zestawienie terminów składania raportów do NBP

Terminy składania sprawozdań do NBP oraz związane z tym obowiązki zależą głównie od kategorii podmiotu, oraz wartości jego aktywów i pasywów. Każda grupa podmiotów ma ściśle określone kryteria i terminy, które muszą być przestrzegane, aby spełnić wymagania raportowania narzucone przez przepisy prawa dewizowego.

Poniższa tabela obrazuje poszczególne kategoria podmiotów oraz kryteria, które wiążą się z obowiązkiem składania sprawozdań do NBP.

Kategoria podmiotu	Kryterium	Rodzaj sprawozdania	Termin składania sprawozdania
Jednostki sektora finansów publicznych	Łączna kwota aktywów i pasywów > 500 mln zł na koniec roku	Miesięczne	Do 20 dni po zakończeniu miesiąca
Jednostki sektora finansów publicznych	Łączna kwota aktywów i pasywów 26-500 mln zł na koniec roku	Kwartalne	Do 26 dni po zakończeniu kwartału
Jednostki sektora finansów publicznych posiadające co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu z siedzibą za granicą	Łączna kwota aktywów i pasywów > 26 mln zł na koniec roku	Roczne	Do 31 maja roku następującego
Firmy inwestycyjne prowadzące rachunki papierów wartościowych itp.	N/A	Miesięczne	Do 20 dni po zakończeniu miesiąca
Firmy inwestycyjne posiadające co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu z siedzibą za granicą lub posiadające oddział za granicą oraz firmy inwestycyjne, w których nierezydent posiada co najmniej 10% głosów, oddziały przedsiębiorstw zagranicznych posiadające siedzibę w kraju	N/A	Roczne	Do 31 maja roku następującego
Osoby fizyczne	Łączna kwota aktywów i pasywów niezwiązana z działalnością gospodarczą > 7 mln zł na koniec roku	Kwartalne	Do 26 dni po zakończeniu kwartału
Osoby fizyczne posiadające co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu z siedzibą za granicą	Łączna kwota aktywów i pasywów niezwiązana z działalnością gospodarczą > 7 mln zł na koniec roku	Roczne	Do 31 maja roku następującego
Rezydenci niewymienieni w powyższych kategoriach	Łączna kwota aktywów i pasywów > 300 mln zł na koniec roku	Miesięczne	Do 20 dni po zakończeniu miesiąca
Rezydenci niewymienieni w powyższych kategoriach	Łączna kwota aktywów i pasywów 10 – 300 mln zł na koniec roku	Kwartalne	Do 26 dni po zakończeniu kwartału
Rezydenci niewymienieni w powyższych kategoriach[1] posiadający 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu z siedzibą za granicą, posiadający oddział za granicą oraz rezydenci w których nierezydent posiada co najmniej 10% głosów, oddziały przedsiębiorstw zagranicznych posiadające siedzibę w kraju	Łączna kwota aktywów i pasywów > 10 mln zł na koniec roku	Roczne	Do 31 maja roku następującego
Rezydenci z aktywami lub pasywami związanymi z obrotem handlowym z zagranicą > 3 mln zł na koniec roku, którzy nie osiągnęli progów sprawozdawczych określonych w § 4 i § 7	Łączna kwota aktywów i pasywów > 3 mln zł na koniec roku	Kwartalne	Do 26 dni po zakończeniu kwartału

[1] Rezydenci niewymienieni w powyższych kategoriach oznaczają rezydentów innych niż jednostki sektora finansów publicznych, firmy inwestycyjne i osoby fizyczne posiadające aktywa i pasywa niezwiązane z działalnością gospodarczą.

---

Jak składać raporty do NBP?

Dane niezbędne do sporządzenia bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej są przekazywane, co do zasady, w formie elektronicznej z wykorzystaniem odpowiednich certyfikatów wydanych przez NBP lub innych form uwierzytelniania stosowanych przez NBP.

Ten wymóg dotyczy wszystkich podmiotów, z wyjątkiem osób fizycznych, które mogą przekazywać dane w formie papierowej według ustalonego wzoru.

Warto pamiętać, że przekazanie danych w sposób niezgodny z przepisami jest równoznaczne z ich nieprzekazaniem i niespełnieniem obowiązku sprawozdawczego.

---

Jakie są konsekwencje nieprzekazania raportu do NBP?

Niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych wobec NBP może prowadzić do odpowiedzialności karnej. Brak zgłoszenia danych potrzebnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej lub zgłoszenie danych niezgodnych ze stanem faktycznym podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych.

Przy ustalaniu wysokości stawki dziennej brane są pod uwagę m.in.:

• dochody sprawcy,
• jego warunki osobiste i rodzinne,
• sytuacja majątkowa, oraz
• możliwości zarobkowe.

Stawka dzienna nie może być niższa niż jedna trzydziesta minimalnego wynagrodzenia. 

Do 30 czerwca 2024 r. stawka dzienna nie może być niższa od 141,40 zł, ani wyższa od kwoty 56.560,00 zł. Od 1 lipca 2024 r. stawka dzienna nie będzie mogła być niższa od 143,33 zł, ani wyższa od 57.332,00 zł. 

---

Kluczowe informacje na temat obowiązków sprawozdawczych do NBP

Rezydenci dokonujący obrotu dewizowego oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową muszą spełniać szereg obowiązków raportowych wobec NBP. Obowiązki te obejmują regularne składanie raportów w określonych terminach oraz przestrzeganie ścisłych standardów raportowania. Niewywiązanie się z tych obowiązków może prowadzić do nałożenia poważnych sankcji finansowych.

---

FAQ – Sprawozdawczość NBP