Ochrona konsumenta

Otwórz spis treści Zamknij spis treści

Nawigacja po rozdziałach:

Skontaktuj się z naszym ekspertem

Napisz wiadomość: info@dudkowiak.com

Ostatnia aktualizacja: 14.11.2024

Regulacje konsumenckie w Polsce

Na poziomie krajowym polskie regulacje dotyczące ochrony konsumentów zawarte są głównie w:

Ustawie o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014 r. („Ustawa o prawach konsumenta”), która wdraża również Dyrektywę CR i Dyrektywę CGAG.
Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.(„KC”),
Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów z dnia 12 grudnia 2003 r., która transponuje Dyrektywę GPS.

Organy ochrony konsumentów w Polsce

Zgodnie z polskim prawem, nadzór i kontrola przestrzegania tych przepisów prowadzone są głównie przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz przez Polską Inspekcję Handlową, której zadania na szczeblu krajowym wykonuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a także właściwe organy na szczeblu regionalnym, w szczególności wojewódzkie inspektoraty inspekcji handlowej i powiatowi (miejscy) rzecznicy konsumentów.

Sądy cywilne są odpowiedzialne za rozpatrywanie sporów konsumenckich dotyczących zawierania i wykonywania umów, których stroną jest konsument, a także sporów dotyczących odpowiedzialności za wadliwe produkty. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w punkcie 4.4.1 niniejszego rozdziału.

Definicja konsumenta w prawie polskim

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z polskim prawem za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22 zn.1 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z art. 43 zn. 1 Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 zn. 1 § 1 Kodeksu cywilnego, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Zgodnie z podstawową zasadą wyrażoną w art. 7 ustawy o prawach konsumenta, konsument nie może zrzec się praw przyznanych mu w ustawie. Postanowienia umów mniej korzystne dla konsumenta niż przepisy ustawy o prawach konsumenta są nieważne, a w ich miejsce stosuje się przepisy ustawy o prawach konsumenta.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o prawach konsumenta spełnienie przez przedsiębiorcę świadczenia niezamówionego przez konsumenta następuje na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na konsumenta żadnych zobowiązań. Brak odpowiedzi konsumenta na niezamówione świadczenie nie stanowi zgody na zawarcie umowy.

Zgodnie z art. 7a ustawy o prawach konsumenta, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przedsiębiorca ma obowiązek ustosunkować się do reklamacji konsumenta w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Jeżeli Klient nie ustosunkował się do reklamacji w tym terminie, uważa się, że uznał reklamację. Klient przekazuje konsumentowi odpowiedź na reklamację w formie pisemnej lub na innym trwałym nośniku.

Umowa zawierana na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa

Najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub umową zawieraną poza lokalem przedsiębiorstwa, przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o:

głównych cechach świadczenia, z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem;
danych identyfikujących Klienta, w szczególności o firmie, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą, a także numerze, pod którym został zarejestrowany;
adres siedziby, adres poczty elektronicznej oraz numery telefonu lub faksu, o ile są dostępne, pod którymi konsument może szybko i efektywnie skontaktować się z Klientem;
adres, pod którym konsument może składać reklamacje, jeżeli jest inny niż adres, o którym mowa w punkcie 3 powyżej;
łącznej cenie lub wynagrodzeniu za usługę, w tym o podatkach, a gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości – o sposobie, w jaki będą one obliczane, a także o opłatach za transport, dostarczenie, usługi pocztowe oraz o innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia;
- w przypadku zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę, Klient obowiązany jest podać łączną cenę lub wynagrodzenie obejmujące wszystkie płatności za okres rozliczeniowy,
- a jeżeli umowa przewiduje stałą stawkę – także łączne miesięczne płatności;
koszty korzystania ze środków porozumiewania się na odległość w celu zawarcia umowy, jeżeli są wyższe niż zwykle stosowane przy korzystaniu z tego środka porozumiewania się;
sposób i termin zapłaty;
sposobie i terminie spełnienia świadczenia przez Klienta oraz o stosowanej przez Klienta procedurze rozpatrywania reklamacji;
sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy zgodnie z art. 27 ustawy o prawach konsumenta oraz wzorze formularza odstąpienia od umowy zawartym w załączniku nr 2 do ustawy;
koszty zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument; w odniesieniu do umów zawieranych na odległość – koszty zwrotu rzeczy, jeżeli ze względu na swój charakter rzeczy te nie mogą zostać w zwykłym trybie odesłane pocztą;
obowiązek zapłaty przez konsumenta uzasadnionych kosztów poniesionych przez Klienta zgodnie z art. 35 RODO, jeżeli konsument odstąpi od umowy. 35 RODO, jeżeli konsument odstąpi od umowy po zgłoszeniu żądania zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o prawach konsumenta oraz art. 21 ust. 2 ustawy o prawach konsumenta;
braku prawa do odstąpienia od umowy na podstawie art. 38 u.p.k. lub okoliczności, w których konsument traci prawo do odstąpienia od umowy;
zobowiązanie Klienta do dostarczenia towaru bez wad;
istnienie i treść gwarancji i usług posprzedażowych oraz sposób ich realizacji;
kodeksie dobrych praktyk i sposobie zapoznania się z nim;
czasie trwania umowy lub o sposobie i warunkach rozwiązania umowy – jeżeli umowa jest zawarta na czas nieoznaczony lub jeżeli ma być automatycznie przedłużana;
minimalny czas trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy;
wysokość i sposób złożenia depozytu lub innych gwarancji finansowych, które konsument jest zobowiązany spełnić na żądanie Klienta;
funkcjonalność treści cyfrowych i środki techniczne służące ich ochronie;
znacząca interoperacyjność treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem, o których Klient wie lub powinien wiedzieć;
możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz zasadach dostępu do tych procedur.

Powyższe informacje stanowią integralną część zarówno umowy zawieranej na odległość, jak i umowy zawieranej poza lokalem przedsiębiorstwa i mogą zostać zmienione wyłącznie za wyraźną zgodą stron.

W przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, przedsiębiorca jest zobowiązany do przekazania konsumentowi powyższych informacji, utrwalonych na piśmie lub, jeśli konsument wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku, w sposób czytelny i prostym językiem.

W przypadku umów zawieranych na odległość, przedsiębiorca zobowiązany jest do przekazania powyższych informacji w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, w sposób czytelny i wyrażony prostym językiem.

Klient zobowiązany jest również przekazać konsumentowi dokument umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa (umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa) lub potwierdzenie jej zawarcia, utrwalone w formie pisemnej lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku. W ten sam sposób przedsiębiorca potwierdza konsumentowi uzyskanie zgody na dostarczenie treści cyfrowych w okolicznościach powodujących utratę prawa odstąpienia od umowy.

Zgodnie z umową zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa, gdy wynagrodzenie uzgodnione w umowie nie przekracza 600 zł, jeżeli konsument zażądał wykonania przez przedsiębiorca usługi naprawy lub konserwacji, a przedsiębiorca i konsument niezwłocznie wywiązują się ze swoich zobowiązań, przedsiębiorca jest zobowiązany do:

przekazania konsumentowi informacji, o których mowa w pkt 2 oraz 3 powyżej,
informacji o wynagrodzeniu i sposobie jego obliczenia,
przedstawienia całkowitego kosztorysu utrwalonego na papierze lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku oraz
przekazania informacji, o których mowa w pkt 1, 9 oraz 12 powyżej, przy czym jeżeli konsument wyrazi na to zgodę, nie muszą być one utrwalone na piśmie lub innym trwałym nośniku.

Jeżeli umowa zawierana na odległość z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej nakłada na konsumenta obowiązek zapłaty, przedsiębiorca zobowiązany jest do przekazania konsumentowi w sposób jasny i widoczny, bezpośrednio przed złożeniem zamówienia przez konsumenta, informacji, o których mowa w pkt 1, 5, 16 oraz 17 powyżej.

Przedsiębiorca zapewni, że konsument, składając zamówienie, wyraźnie potwierdzi, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Jeśli do złożenia zamówienia używany jest przycisk lub podobna funkcja, musi być ona wyraźnie oznaczona słowami „zamówienie z obowiązkiem zapłaty ” lub innym równoważnym jednoznacznym sformułowaniem. Jeśli przedsiębiorca nie spełnia powyższych wymogów, umowa nie zostaje zawarta.

Witryny handlu elektronicznego muszą wyraźnie wskazywać, najpóźniej na początku procesu składania zamówienia, jasne i czytelne informacje o ograniczeniach dostawy i akceptowanych metodach płatności.

Jeżeli przedsiębiorca kontaktuje się z konsumentem telefonicznie w celu zawarcia umowy na odległość, jest zobowiązany do poinformowania konsumenta o tym celu na początku rozmowy, a także do podania danych identyfikujących zarówno przedsiębiorce, jak i jego przedstawiciela (osobę dzwoniącą). Jeżeli przedsiębiorca proponuje konsumentowi zawarcie umowy przez telefon, obowiązany jest potwierdzić treść proponowanej umowy utrwaloną na piśmie lub innym trwałym nośniku. Oświadczenie konsumenta o zawarciu umowy jest skuteczne, jeżeli zostało utrwalone na piśmie lub innym trwałym nośniku po otrzymaniu potwierdzenia od przedsiębiorcy.

Klient jest zobowiązany do dostarczenia konsumentowi potwierdzenia zawarcia umowy na odległość na trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu, najpóźniej w momencie dostarczenia towarów lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi.

Potwierdzenie zawiera informacje wymienione powyżej, chyba że przedsiębiorca przekazał konsumentowi te informacje na trwałym nośniku przed zawarciem umowy (oraz informacje o zgodzie konsumenta na dostarczenie treści cyfrowych w okolicznościach skutkujących utratą prawa do odstąpienia od umowy).

Jeżeli przedsiębiorca nie dopełnił obowiązków informacyjnych dotyczących dodatkowych opłat lub innych kosztów, o których mowa w punkcie 5 powyżej lub kosztów zwrotu towaru, o których mowa w punkcie 10 powyżej, konsument nie ponosi tych opłat i kosztów.

Ciężar dowodu, że wymagane informacje zostały przekazane konsumentowi zgodnie z prawem, spoczywa na przedsiębiorcy.

Umowy inne niż zawierane na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa

Najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się „umową zwykłą”, tj. inną niż umowa zawierana na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, Klient ma obowiązek poinformować konsumenta, o ile informacje te nie wynikają już z okoliczności, w sposób jasny i zrozumiały o:

głównych cechach świadczenia, z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem;
danych identyfikujących przedsiębiorce, w szczególności o firmie, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą, i numerze, pod którym został zarejestrowany, adresie, pod którym prowadzi przedsiębiorstwo, i numerze telefonu przedsiębiorstwa;
łącznej cenie lub wynagrodzeniu za usługę, w tym o podatkach, a gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości – o sposobie, w jaki będą one obliczane, a także o opłatach za dostarczenie, usługi pocztowe oraz o wszelkich innych kosztach,
1. a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia;
2. w przypadku zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę, przedsiębiorca zobowiązany jest podać łączną cenę lub wynagrodzenie obejmujące wszystkie płatności za okres rozliczeniowy, a także wszelkie koszty, do których poniesienia zobowiązany jest konsument;
sposobie i terminie spełnienia świadczenia przez przedsiębiorce oraz o stosowanej przez przedsiębiorce procedurze rozpatrywania reklamacji;
odpowiedzialności przedsiębiorcy za jakość świadczonych usług wynikającej z przepisów prawa;
treść usług posprzedażowych i gwarancji;
czas trwania umowy lub – gdy umowa jest zawarta na czas nieokreślony lub ma zostać automatycznie przedłużona – o sposobie i warunkach rozwiązania umowy;
funkcjonalność treści cyfrowych i mające zastosowanie środki techniczne służące ich ochronie;
odpowiedniej interoperacyjności treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem.

Powyższe obowiązki nie dotyczą drobnych umów życia codziennego zawieranych niezwłocznie po ich zawarciu.

Ponadto, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową przedsiębiorca ma obowiązek uzyskać wyraźną zgodę konsumenta na każdą dodatkową płatność wykraczającą poza uzgodnione wynagrodzenie za główne obowiązki umowne przedsiębiorcy.

Jeśli przedsiębiorca nie uzyskał wyraźnej zgody konsumenta, ale założył jej istnienie poprzez użycie domyślnych opcji, które konsument musi odrzucić w celu uniknięcia dodatkowej płatności, konsument jest uprawniony do zwrotu już dokonanej dodatkowej płatności.

Bez uszczerbku dla uprawnienia dostawcy usług, o którym mowa w art. 2 pkt 27a ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, do pobierania opłat za połączenia telefoniczne, w przypadku wskazania przez przedsiębiorce numeru telefonu przeznaczonego do kontaktowania się z nim w sprawie zawartej umowy, opłata od konsumenta za połączenie z tym numerem nie może być wyższa niż opłata za zwykłe połączenie telefoniczne, zgodnie z pakietem taryfowym dostawcy usług, z którego korzysta konsument.

Ceny i płatności

Poza wymogami określonymi w ustawie o prawach konsumenta, dyrektywie ZPP oraz dyrektywie o prawach konsumenta należy wskazać, że zgodnie z art. 543 k.c. wystawienie rzeczy na widok publiczny nie może być wyższe niż opłata za zwykłe połączenie telefoniczne, zgodnie z pakietem taryfowym, z którego korzysta konsument.

Zgodnie z 543 KC wystawienie rzeczy na widok publiczny w miejscu sprzedaży z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.

Wysyłka i dostawa

Oprócz wymogów określonych w ustawie o prawach konsumenta oraz w dyrektywie o prawach konsumenta, należy w szczególności zauważyć, że:

jeżeli kupującym jest konsument, przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie wydać rzecz konsumentowi, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia zawarcia umowy, chyba że umowa stanowi inaczej. W razie zwłoki po stronie Klienta, konsument może wyznaczyć dodatkowy termin do wydania rzeczy, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić;
sposób wydania i odbioru rzeczy sprzedanej powinien zapewniać jej nienaruszalność i bezpieczeństwo; w szczególności sposób opakowania i przewozu powinien odpowiadać właściwościom rzeczy;
- jeżeli rzecz sprzedana została przesłana do miejsca przeznaczenia za pośrednictwem przewoźnika, kupujący obowiązany jest zbadać przesyłkę w czasie i w sposób przyjęty przy przesyłkach tego rodzaju;
- jeżeli konsument stwierdzi, że w czasie przewozu nastąpił ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowiązany jest dokonać wszelkich czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika;
przedsiębiorca jest zobowiązany przed zawarciem umowy do udzielenia kupującemu wszelkich niezbędnych wyjaśnień dotyczących stosunków prawnych i faktycznych związanych z rzeczą. Przedsiębiorca zobowiązany jest do przekazania wszelkich posiadanych przez siebie dokumentów dotyczących rzeczy. Jeśli treść takiego dokumentu odnosi się również do innych towarów, sprzedawca (przedsiębiorca) wyda uwierzytelniony wyciąg z dokumentu. Ponadto, jeśli jest to wymagane do prawidłowego korzystania z przedmiotu zgodnie z jego przeznaczeniem, sprzedawca (przedsiębiorca) dołącza instrukcje i udziela wyjaśnień dotyczących sposobu korzystania z przedmiotu.
Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca (przedsiębiorca) jest obowiązany udzielić mu przed zawarciem umowy jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy sprzedanej. Sprzedawca (przedsiębiorca) jest obowiązany wydać kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną wszystkie wchodzące w jej skład elementy, a także instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy sporządzone w języku polskim;
Jeżeli ani z umowy, ani z przepisów dotyczących ceny nie wynika, kto ponosi koszty wydania i odbioru rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia rzeczy, jej opakowania, ubezpieczenia na czas przewozu i koszty transportu, a kupujący koszty odbioru. Jeżeli rzecz ma zostać przesłana do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, kupujący ponosi koszty ubezpieczenia i transportu;
Z chwilą wydania rzeczy sprzedanej na kupującego przechodzą korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy. Jeżeli jednak rzecz sprzedana ma zostać przesłana przez sprzedawcę kupującemu będącemu konsumentem, niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z chwilą jej wydania kupującemu. Rzecz uważa się za wydaną z chwilą powierzenia jej przewoźnikowi przez sprzedającego (przedsiębiorca), jeżeli sprzedający (przedsiębiorca) nie miał wpływu na wybór przewoźnika przez kupującego. Postanowienia mniej korzystne dla kupującego są nieważne.

Odpowiedzialność wobec konsumentów za wady

Regulamin zawiera postanowienia dotyczące zgodności produktu z umową. Art. 556 k.c. stanowi podstawową zasadę, zgodnie z którą sprzedawca (przedsiębiorca) jest odpowiedzialny względem kupującego (konsumenta), jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).

Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Zgodnie z art. 556 zn.1 § 1 KC, w szczególności rzecz sprzedaną uważa się za niezgodną z umową, jeżeli:

nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
nie ma właściwości, o których istnieniu przedsiębiorca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował przedsiębiorce przy zawarciu umowy, a przedsiębiorca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
została wydana kupującemu w stanie niezupełnym.

Zgodnie z art. 556 zn.1 § 2 KC, jeżeli kupującym jest konsument, zapewnienie przedsiębiorcy jest równoznaczne z publicznym zapewnieniem:

producenta, lub
jego przedstawiciela,
osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz
osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego podaje się za producenta.

Uznaje się, że rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie jej nieprawidłowego zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez przedsiębiorca lub osobę trzecią, za którą sprzedawca (przedsiębiorca) ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który działał według instrukcji otrzymanej od kupującego.

Jeżeli kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego.

Przedsiębiorca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenia w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynikają z decyzji lub orzeczenia właściwego organu; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie tych praw (wada prawna).

Przedsiębiorca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które:

istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego; lub
powstały z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.

Przedsiębiorca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi w następujących przypadkach:

jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy;
jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy – jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy, które mają zostać wyprodukowane w przyszłości, przy czym przepisu tego nie stosuje się, jeżeli kupującym jest konsument;
przedsiębiorca nie jest odpowiedzialny względem kupującego będącego konsumentem za to, że rzecz sprzedana nie ma właściwości wynikających z publicznych zapewnień, o których mowa w art. 556 zn. 1 § 2 KC, jeżeli zapewnień tych nie znał ani, oceniając rozsądnie, nie mógł znać albo nie mogły one mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy sprzedaży, albo gdy ich treść została sprostowana przed zawarciem umowy sprzedaży.

Strony mogą rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi, przy czym jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest co do zasady zakazane – dopuszczalne jest jedynie w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.

Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca podstępnie zataił wadę przed kupującym.

Rękojmia konsumencka

Jeżeli towar sprzedany przez przedsiębiorcę ma wady, konsument w ramach rękojmi może skorzystać z następujących uprawnień:

konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny,
konsument może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy,
konsument może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad,
konsument może żądać usunięcia wady.

Zwróć uwagę na następujące ograniczenia:

konsument może skorzystać z tych uprawnień, chyba że przedsiębiorca (sprzedawca) niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie,
obniżona cena powinna pozostawać w takim samym stosunku do ceny wynikającej z umowy, w jakim wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady,
kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.

Dodatkowo:

przedsiębiorca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego,
przedsiębiorca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów,
jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty wykonania tego obowiązku przewyższają cenę rzeczy sprzedanej,
uprawnienia te przysługują wyłącznie konsumentom, nie dotyczą więc wszystkich rodzajów kupujących,
uprawnienia te mogą być wykonywane, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez przedsiębiorce.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady odpowiedzialności przedsiębiorcy za wady fizyczne towaru związane z uprawnieniami kupującego z tytułu rękojmi:

jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu;
roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminu określonego w pkt 1 powyżej;
w terminie określonym w pkt 2 powyżej, kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli jednak kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, termin do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna bieg po bezskutecznym upływie terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady;
w razie dochodzenia przed sądem lub sądem polubownym jednego z uprawnień z tytułu rękojmi termin do wykonania przez kupującego innych uprawnień przysługujących mu z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania; zasadę tę stosuje się odpowiednio do postępowania mediacyjnego, przy czym przyjmuje się, że termin do wykonania przez kupującego innych uprawnień z tytułu rękojmi biegnie od dnia odmowy zatwierdzenia przez sąd ugody zawartej przed mediatorem lub bezskutecznego zakończenia mediacji;
upływ terminu do wykrycia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca (przedsiębiorca) wadę podstępnie zataił.

Ponadto, jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący może żądać od przedsiębiorcy demontażu i ponownego zamontowania rzeczy po dokonaniu jej wymiany na wolną od wad albo usunięcia wady. W przypadku niewykonania tego obowiązku przez przedsiębiorce, kupujący jest upoważniony do dokonania tych czynności na koszt i ryzyko przedsiębiorcy.

Konsument, który wykonuje uprawnienia z tytułu rękojmi, jest obowiązany na koszt przedsiębiorcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego w umowie sprzedaży, a gdy takiego miejsca nie określono w umowie – do miejsca, w którym rzecz została kupującemu wydana. Jeżeli ze względu na rodzaj rzeczy lub sposób jej zamontowania dostarczenie rzeczy przez Kupującego byłoby nadmiernie utrudnione, Kupujący obowiązany jest udostępnić rzecz przedsiębiorcy w miejscu, w którym rzecz się znajduje.

Co do zasady koszty wymiany lub naprawy ponosi przedsiębiorca. W szczególności obejmuje to koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów, a także ponownego montażu i uruchomienia rzeczy.

Przedsiębiorca powinien przyjąć od kupującego rzecz wadliwą, jeżeli ma być wymieniona na wolną od wad, albo od umowy odstąpić.

Jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a przedsiębiorca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.

Jeżeli w umowie sprzedaży zastrzeżono, że sprzedane towary będą dostarczane częściami, a przedsiębiorca pomimo żądania kupującego nie dostarczy zamiast towarów wadliwych takiej samej ilości towarów wolnych od wad, kupujący może odstąpić od umowy również w odniesieniu do towarów, które miały być dostarczone później.

Jeżeli wśród sprzedanych towarów tylko niektóre są wadliwe i można je oddzielić od towarów wolnych od wad bez szkody dla którejkolwiek ze stron, prawo kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do wadliwych towarów.

Zgodnie z przepisami o wadach prawnych, jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny, może on żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności.

Gwarancja konsumencka

Niezależnie od rękojmi, konsumentowi mogą zostać przyznane przez przedsiębiorcę uprawnienia wynikające z gwarancji.

Podstawowa różnica pomiędzy rękojmią a gwarancją na gruncie prawa polskiego polega na tym, że rękojmia udzielana jest konsumentom na podstawie przepisów ustawowych, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego.

Natomiast gwarancja przysługuje tylko wtedy, gdy została udzielona przez przedsiębiorcę, przy czym przedsiębiorca nie ma takiego obowiązku.

Zgodnie z podstawową zasadą kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność przedsiębiorcy z tytułu rękojmi. Jednakże w przypadku wykonywania przez kupującego uprawnień z tytułu gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia przedsiębiorcy o wadzie. Termin biegnie dalej od dnia odmowy przez przedsiębiorce wykonania obowiązków z tytułu gwarancji lub bezskutecznego upływu terminu do ich wykonania.

Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się udzielić konsumentowi gwarancji, działa wówczas zgodnie z właściwymi przepisami prawa. Generalnie konsumentowi udziela się gwarancji poprzez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki przedsiębiorcy i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości, o których mowa w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może być zamieszczone w reklamie.

Jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono inaczej, odpowiedzialność z tytułu gwarancji obejmuje tylko wady powstałe z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej.

Obowiązki przedsiębiorcy z tytułu gwarancji mogą w szczególności polegać na:

zwrocie zapłaconej ceny,
wymianie rzeczy,
naprawieniu rzeczy,
zapewnieniu innych świadczeń.

Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata, licząc od dnia, w którym rzecz została kupującemu wydana.

Należy pamiętać, że jeżeli przedsiębiorca, wykonując swoje obowiązki, dostarczył konsumentowi zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy sprzedanej, termin gwarancji biegnie dalej od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeżeli przedsiębiorca wymienił część rzeczy sprzedanej, powyższą zasadę stosuje się odpowiednio do części wymienionej. W pozostałych przypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady konsument nie mógł korzystać z rzeczy sprzedanej.

Prawo konsumenta do odstąpienia od umowy

Niezależnie od uprawnień przysługujących konsumentowi z tytułu rękojmi lub gwarancji, konsumentowi, który zawarł z Klientem umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, przysługuje dodatkowo prawo do odstąpienia od umowy zgodnie z przepisami ustawy o prawach konsumenta. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady dotyczące tego prawa.

Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów (z wyjątkiem kosztów określonych w art. 33, 34 ust. 2 i 35 ustawy o prawach konsumenta).

Jeżeli konsument nie został poinformowany przez przedsiębiorcę o prawie odstąpienia od umowy, prawo to wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia upływu terminu, o którym mowa powyżej.

Konsument może odstąpić od umowy, składając przedsiębiorcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem.

W przypadku odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, umowę uważa się za niezawartą. Jeżeli konsument złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy zanim przedsiębiorca przyjął jego ofertę, oferta przestaje wiązać.

Po wykonaniu prawa odstąpienia od umowy przedsiębiorca powinien spełnić poniższe wymagania:

przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia rzeczy,
przedsiębiorca dokonuje zwrotu płatności przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba że konsument wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami,
w przypadku umowy zawieranej poza lokalem przedsiębiorstwa, jeżeli rzecz dostarczono konsumentowi do miejsca, w którym zamieszkiwał w chwili zawarcia umowy, przedsiębiorca jest zobowiązany do odebrania rzeczy na swój koszt, jeżeli ze względu na charakter rzeczy nie można jej odesłać w zwykły sposób pocztą.

Jeżeli przedsiębiorca nie zaproponował, że sam odbierze rzecz od konsumenta, może wstrzymać się ze zwrotem płatności otrzymanych od konsumenta do chwili otrzymania rzeczy z powrotem lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jej odesłania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi wcześniej.

Jeżeli konsument wybrał sposób dostarczenia rzeczy inny niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorce, przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dodatkowych kosztów.

Po skorzystaniu z prawa odstąpienia od umowy konsument musi spełnić poniższe warunki:

konsument ma obowiązek zwrócić rzecz przedsiębiorcy lub przekazać ją osobie upoważnionej przez przedsiębiorce do odbioru niezwłocznie, jednak nie później niż 14 dni od dnia, w którym odstąpił od umowy, chyba że przedsiębiorca zaproponował, że sam odbierze rzecz; do zachowania terminu wystarczy odesłanie rzeczy przed jego upływem,
konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy, chyba że przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy.

Konsument ponosi tylko bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy, chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności poniesienia tych kosztów.

Z chwilą odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa wygasają powiązane z nią umowy dodatkowe zawarte przez konsumenta, o ile usługa jest świadczona przez przedsiębiorce lub osobę trzecią na podstawie umowy z przedsiębiorcą. Jeżeli dodatkowa umowa została zawarta z osobą trzecią, przedsiębiorca informuje tę osobę trzecią o odstąpieniu konsumenta od umowy.

Informujemy, że od dnia 1 stycznia 2021 r. przepisy dotyczące prawa konsumenta do odstąpienia od umowy zawarte w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Roszczenie przedsiębiorcy z tytułu wady rzeczy sprzedanej

Jeżeli rzecz nie miała właściwości, które powinna mieć zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub zgodnie z publicznie złożonymi zapewnieniami, albo została wydana w stanie niezupełnym, przedsiębiorca, który poniósł koszty w wyniku wykonania przez konsumenta uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne, może żądać naprawienia poniesionej szkody od poprzednich sprzedawców, na skutek działań lub zaniechań których rzecz stała się wadliwa.

Poprzedni sprzedawca odpowiada także wtedy, gdy wiedząc o wadzie rzeczy, nie poinformował o niej kupującego albo sporządził instrukcję montażu i uruchomienia rzeczy dołączoną do rzeczy, jeżeli wada powstała na skutek zamontowania i uruchomienia rzeczy przez konsumenta zgodnie z tą instrukcją.

Powyższe odszkodowanie obejmuje zwrot wydatków, które są niezbędne w celu realizacji uprawnień konsumenta, w szczególności związanych z wymianą lub usunięciem wady rzeczy sprzedanej, jej demontażem, transportem i ponownym zamontowaniem, a ponadto kwotę, o którą została obniżona cena rzeczy, oraz utracone korzyści.

Roszczenie przedsiębiorcy przedawnia się z upływem sześciu miesięcy. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia poniesienia przez przedsiębiorce kosztów w wyniku wykonania przez konsumenta uprawnień z tytułu rękojmi, nie później jednak niż od dnia, w którym przedsiębiorca powinien wykonać swoje obowiązki względem konsumenta.

Odpowiedzialność przewidziana w niniejszym punkcie nie może być wyłączona ani ograniczona.

Nieuczciwe (abuzywne) warunki umowach konsumenckich w Polsce

Poza dyrektywą w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, polska ustawa o prawach konsumenta rozszerza regulację prawną nieuczciwych warunków umownych.

W Polsce postanowienia umowne uznaje się za nieuczciwe, jeżeli

nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem, oraz
kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Ciężar dowodu wykazania, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na stronie, która tak twierdzi.

Zgodność danego postanowienia z dobrymi obyczajami należy badać według stanu rzeczy w chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz inne umowy pozostające w związku z umową, której dotyczy postanowienie będące przedmiotem tego badania.

W razie wątpliwości uważa się, że nieuczciwymi postanowieniami umownymi są w szczególności te, które:

wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkodę na osobie
wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania
wyłączają lub istotnie ograniczają możliwość potrącenia wierzytelności konsumenta z wierzytelnością innego podmiotu;
zawierać treści, z którymi konsument nie mógł się zapoznać przed zawarciem umowy;
zezwalać stronie zawierającej umowę z konsumentem na przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta;
uzależniać zawarcia umowy od złożenia przez konsumenta obietnicy zawarcia kolejnych podobnych umów w przyszłości;
uzależniać zawarcia, treści lub wykonania umowy od zawarcia innej umowy bez bezpośredniego związku z umową, w tym badanym postanowieniem;
uzależniać wykonania umowy od okoliczności, które zależą wyłącznie od woli strony zawierającej umowę z konsumentem;
uprawniają stronę zawierającą umowę z konsumentem do dokonywania wiążącej interpretacji umowy;
uprawniają stronę zawierającą umowę z konsumentem do jednostronnej zmiany umowy bez ważnego powodu określonego w umowie;
uprawnia wyłącznie stronę zawierającą umowę z konsumentem do stwierdzenia zgodności świadczenia z umową;
wyłączenie obowiązku zwrotu konsumentowi płatności za świadczenie, które nie zostało spełnione w całości lub w części, w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy lub jej wykonania;
przewidują utratę prawa do żądania zwrotu świadczenia spełnionego przez konsumenta wcześniej niż świadczenia spełnionego przez kontrahenta, w przypadku gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy;
pozbawienie wyłącznie konsumenta prawa do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia za wypowiedzeniem;
przewidują prawo strony zawierającej umowę z konsumentem do rozwiązania umowy zawartej na czas nieokreślony bez ważnych powodów i bez rozsądnego okresu wypowiedzenia;
nałożyć obowiązek zapłaty ustalonej kwoty wyłącznie na konsumenta w przypadku odstąpienia od zawarcia lub wykonania umowy;
nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odszkodowania z tytułu utraty umowy;
przewidują przedłużenie umowy zawartej na czas określony, chyba że konsument, dla którego ustalono zbyt krótki termin, złoży przeciwne oświadczenie;
przewidują wyłącznie dla strony zawierającej umowę z konsumentem jednostronne prawo do zmiany istotnych cech świadczenia bez ważnych powodów;
uprawnia stronę zawierającą umowę z konsumentem do ustalenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa do odstąpienia od umowy;
uzależniać wiarygodności strony umowy z konsumentem od spełnienia obowiązków przez osoby zastępujące stronę umowy przy zawarciu umowy lub pomagające tej stronie w wykonaniu zobowiązania lub postanowień uzależniających taką wiarygodność od spełnienia nadmiernie uciążliwych formalności;
nakładają obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta pomimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez kontrahenta;
wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie polskiego lub zagranicznego sądu polubownego lub innego organu albo zmuszają do wydania orzeczenia w sprawie sąd niewłaściwy miejscowo.

Kodeks cywilny ustanawia dodatkowo kilka zasad dotyczących w szczególności standardowego / wzorcowego formularza umowy.

Jeżeli przedsiębiorca ustanowił wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów/ wzorce umów i regulaminy wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przed zawarciem umowy.

Wzorzec umowy doręczony w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym jest wiążący dla drugiej strony, jeżeli strona ta nie rozwiązała umowy za wypowiedzeniem w najwcześniejszym możliwym terminie jej rozwiązania.

Wzorzec umowy musi wyrażać swoją treść w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne należy interpretować na korzyść konsumenta. Zasada wyrażona w zdaniu poprzedzającym nie ma zastosowania w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

W razie rozbieżności między treścią umowy a wzorcem umowy strony są związane umową.

Przedsiębiorca nie może żądać od konsumenta opłaty za skorzystanie z określonego sposobu płatności przewyższającej koszty poniesione przez przedsiębiorcę w związku z tym sposobem płatności.

Mając na uwadze powyższe, należy pamiętać, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi rejestr klauzul niedozwolonych / abuzywnych, obejmujący postanowienia umowne uznane za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) przed 17 kwietnia 2016 roku. Rejestr dostępny jest na stronie internetowej: https://www.rejestr.uokik.gov.pl/

Obecnie, tj. po 17 kwietnia 2016 r., w związku ze zmianą modelu abstrakcyjnej kontroli postanowień wzorców umów z sądowej na administracyjno-sądową, dokonaną przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, niedozwolone postanowienia wzorców umów wynikają z decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i są publikowane w bazach decyzji na stronie internetowej: https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf.

Znakowanie produktów w Polsce

W zakresie etykietowania należy pamiętać, że rozporządzenie w sprawie etykiet efektywności energetycznej jest bezpośrednio stosowane w polskim systemie prawnym, bez konieczności jego implementacji (w przeciwieństwie do dyrektyw), zgodnie z zasadami prawa UE.

Rozporządzenie w sprawie etykiet efektywności energetycznej ma zastosowanie do produktów związanych z energią i reguluje wymogi dotyczące ich etykietowania, a także dostarczania informacji dotyczących efektywności energetycznej i zużycia energii.

Powyższe aspekty etykietowania produktów są przedmiotem podrozdziału 3.3.2 niniejszego rozdziału.

Przepisy polskiego prawa regulują w szczególności kwestie nieobjęte rozporządzeniem w sprawie etykiet efektywności energetycznej i stanowią jego uzupełnienie. Dotyczy to przede wszystkim kontroli etykietowania energetycznego produktów związanych z energią, kontroli realizacji programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych oraz kar finansowych.

Odpowiedzialność wobec konsumentów

W ślad za Dyrektywą o odpowiedzialności za produkt, Kodeks cywilny zawiera szczegółowe regulacje dotyczące odpowiedzialności za produkt niebezpieczny w Polsce.

Przepisy o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie wyłączają odpowiedzialności za szkodę na zasadach ogólnych, za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.

Zgodnie z podstawową zasadą wyrażoną w Kodeksie cywilnym, kto wytwarza w zakresie działalności gospodarczej (producent) produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną przez ten produkt komukolwiek.

Istnieją następujące ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności producenta:

producent odpowiada za szkodę wyrządzoną w mieniu innej osoby tylko wtedy, gdy rzecz uszkodzona lub naruszona może być uznana za rzecz przeznaczoną powszechnie do osobistego użytku i gdy poszkodowany używał jej głównie w takim celu;
producent nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, jeżeli nie wprowadził go do obrotu lub wprowadził go do obrotu poza zakresem swojej działalności gospodarczej;
producent nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli niebezpieczne właściwości produktu zostały ujawnione po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej uprzednio w produkcie;
producent nie ponosi również odpowiedzialności, jeżeli niebezpiecznych właściwości produktu nie można było przewidzieć na podstawie stanu nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu lub jeżeli właściwości te wynikały z przestrzegania przepisów prawa;

Domniemywa się, że produkt niebezpieczny, który wyrządził szkodę, został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez producenta.

Wytwórca materiału, surowca lub części składowej produktu ponosi odpowiedzialność na równi z producentem, chyba że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub instrukcja udzielona przez producenta. Kto przez umieszczenie swojej firmy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego podaje się za producenta, ponosi odpowiedzialność na równi z producentem. Taką samą odpowiedzialność ponosi ten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej wprowadza do obrotu krajowego produkt pochodzenia zagranicznego (importer).

Producent i osoby wymienione powyżej odpowiadają solidarnie.

Jeżeli producent lub osoba, o której mowa powyżej, nie są znani, odpowiedzialność ponosi osoba, która zbyła produkt niebezpieczny w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, chyba że w terminie miesiąca od dnia zawiadomienia o szkodzie poda poszkodowanemu nazwę i adres producenta lub osoby, o której mowa powyżej, a w przypadku towaru importowanego – osobę i adres importera.

Jeżeli zbywca towaru nie może wskazać producenta lub osób określonych powyżej, jest zwolniony od odpowiedzialności po wskazaniu osoby, od której nabył towar.

Odszkodowanie za szkodę wyrządzoną we własnym mieniu nie obejmuje utraty wartości produktu ani korzyści, które poszkodowany mógł osiągnąć w związku z jego używaniem.

Odszkodowanie nie przysługuje, jeżeli szkoda wyrządzona na mieniu nie przekracza kwoty 500 EUR.

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany po raz pierwszy dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W każdym jednak przypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia wprowadzenia produktu do obrotu.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie może być wyłączona ani ograniczona.

Odpowiedzialność wobec władz publicznych

Właściwe organy administracji mogą podejmować wobec uczestników łańcucha komercjalizacji i dostaw produktów i usług w Polsce czynności kontrolne lub inne odpowiednie środki w celu zapewnienia ochrony konsumentów, w szczególności:

inspekcje w ramach łańcucha marketingowego;
żądać wszelkich niezbędnych informacji od zainteresowanych stron
zbieranie próbek produktów w celu przeprowadzenia analizy bezpieczeństwa;
wymagać przyjęcia środków niezbędnych do zagwarantowania zgodności ze środkami bezpieczeństwa;
tymczasowo zakazać dostaw w danym przypadku; oraz
zakazać wprowadzania na rynek jakiegokolwiek niebezpiecznego produktu i ustanowić środki niezbędne do zagwarantowania przestrzegania takiego zakazu.

Właściwe organy publiczne mogą nakładać kary pieniężne na producenta lub dystrybutora za naruszenia określone w ustawie o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Zgodnie z ustawą o ogólnym bezpieczeństwie produktów nałożona kara nie może być wyższa niż 100.000 zł.

Ponadto właściwy organ administracji publicznej będzie mógł nałożyć w decyzji administracyjnej sankcje takie jak:

wyeliminowanie zagrożeń stwarzanych przez produkt
natychmiastowe wycofanie produktu z obrotu
ostrzeżenie konsumentów, z określeniem daty i formy ostrzeżenia,
wycofanie produktu od konsumentów i jego zniszczenie

Ekspert

DKP Legal

Skontaktuj się z ekspertem

Napisz wiadomość: info@dudkowiak.com

Do góry Następny artykuł