Ekstradycja

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2025

Postępowanie ekstradycyjne

Co to ekstradycja i jakie są jej zasady? Kto może jej uniknąć? Odpowiadamy na te pytania i wyjaśniamy, jak wygląda procedura ekstradycji.

Ekstradycja to procedura prawna mająca na celu umożliwienie skutecznego ścigania przestępstw i egzekwowania orzeczonej kary poza granicami jednego państwa. Stanowi integralny element współpracy międzynarodowej w sprawach postępowania karnego, w ramach którego jedno państwo wydaje osobę podejrzaną lub skazaną innemu państwu wnioskującemu o takie działanie.

Proces ten polega na wydaniu przez państwo władzom innego państwa osoby przebywającej na jego terytorium, w sytuacji, gdy osoba ta:

• jest podejrzana o popełnienie przestępstwa na terytorium państwa żądającego wydania, lub
• została już prawomocnie skazana i ekstradycja ma na celu umożliwienie celu wykonania orzeczonej kary.

Ekstradycja, czyli wydanie osoby ściganej lub skazanej w celu celu przeprowadzenia przeciw niej postępowania karnego lub odbycia kary w innym kraju, dokonywana jest na podstawie umowach międzynarodowych. Kluczowym warunkiem jest także to, że kraj, który prosi o ekstradycję, musi zagwarantować, że sam w podobnej sytuacji postąpiłby tak samo – to właśnie nazywamy zasadą wzajemności.

Większość krajów, w tym Polska, nie dopuszcza ekstradycji swoich obywateli ani osób, które uzyskały na ich terytorium prawo azylu.

Z wnioskiem o ekstradycję może wystąpić państwo w sytuacji, gdy:

1. Przestępstwo zostało popełnione na jego terytorium.
2. Przestępstwo popełnione poza jego granicami rozciąga swoje skutki na jego terytorium.

Trzy filary ekstradycji

Ekstradycja w prawie międzynarodowym opiera się na trzech kluczowych zasadach:

Zasada	Opis	Przykład
zasada Podwójnej karalność	Czyn będący podstawą wniosku o ekstradycja musi być karalny w obu krajach.	Jeśli osoba jest poszukiwana w państwie A przez państwo B za przestępstwo finansowe, a w państwie A czyn ten nie zawiera znamion czynu zabronionego, to taka osoba nie zostanie wydana.
Specjalność	Osoba wydana może być ścigana tylko za przestępstwa wskazane we wniosku o ekstradycję.	Jeśli państwo A wydaje osobę do państwa B w związku z zarzutem kradzieży, to państwo B nie może oskarżyć tej osoby o inne przestępstwa, takie jak oszustwo, które nie były wskazane we wniosku ekstradycyjnym.
Zakaz ekstradycji azylantów	Osoby korzystające z ochrony azylowej nie mogą być wydane, nawet jeśli inne warunki ekstradycji są spełnione.	Uchodźca polityczny z kraju A oskarżony o przestępstwo nie zostanie wydany, jeśli w kraju A może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej.

---

Jak wygląda procedura ekstradycyjna?

1.Wniosek o ekstradycję

Państwo poszukujące osoby składa wniosek o wydanie / ekstradycję. Wniosek trafia najczęściej drogą dyplomatyczną do Ministerstwa Sprawiedliwości lub Prokuratury Generalnej w Polsce.

2.Ocena formalna i prawna wniosku

Dokumenty muszą zawierać dokładny opis przestępstwa, dowody oraz podstawy prawne. W Polsce prokurator bada wniosek innego państwa o wydanie osobie ściganej, sprawdzając, sprawdzając jego zgodność z kodeksem postępowania karnego i czy przestępstwo jest karalne także w polskim systemie prawnym.

3.Decyzja sądowa

Sąd okręgowy rozpatruje wniosek i podejmuje decyzję o dopuszczalności ekstradycji. Osoba objęta wnioskiem ma prawo do obrony, w tym do złożenia wyjaśnień i przedstawienia dowodów na swoją korzyść.

4.Decyzja Ministra Sprawiedliwości

Nawet jeśli sąd zgodzi się na ekstradycję, ostateczną decyzję o wydaniu podejmuje Minister Sprawiedliwości. Może on odmówić wydania osoby ściganej z przyczyn politycznych lub humanitarnych.

5.Przekazanie osoby

Ostatecznym etapem jest fizyczne przekazanie osoby władzom państwa wnioskującego. Odbywa się to przy współpracy policji obu państw.

---

Kto może uniknąć ekstradycji?

Nie każda osoba, której dotyczy wniosek ekstradycyjny, zostaje wydana. Istnieją konkretne sytuacje, które mogą skutecznie uniemożliwić ekstradycję:

Podstawa odmowy	Opis	Przykład
Obywatelstwo polskie	Polska nie wydaje swoich obywateli, z wyjątkiem szczególnych przypadków, np. Europejskiego Nakazu Aresztowania.	Obywatel Polski podejrzewany o przestępstwo za granicą może być sądzony w kraju, a nie wydany do innego kraju wnioskującego o ekstradycję.
Prawo azylu	Osoby korzystające z ochrony azylowej są chronione przed ekstradycją.	Uchodźca z kraju, zachodzi uzasadniona obawa że grozi mu śmierć, nie zostanie wydany, nawet jeśli jest poszukiwany za przestępstwo.
Ryzyko naruszenia praw	Jeśli w państwie wnioskującym istnieje ryzyko tortur, nieludzkiego traktowania lub niesprawiedliwego procesu.	Jeśli Państwo X prosi o wydanie osoby, ale jego wymiar sprawiedliwości łamie prawa człowieka, wówczas Polska odmówi dokonania ekstradycji do Państwa X.
Kara śmierci	Polska nie wydaje osób do państw, gdzie grozi im kara śmierci, chyba że gwarantowane jest jej niewykonanie.	Osoba poszukiwana w USA za zabójstwo nie zostanie wydana bez gwarancji, że kara śmierci nie zostanie zastosowana.
Przedawnienie karalności czynu	Jeśli nastąpiło przedawnienie karalności, ekstradycja jest niedopuszczalna.	Postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone

---

Gdzie nie ma ekstradycji z Polski?

Pomimo rozbudowanej sieci współpracy międzynarodowej, nadal istnieje szereg krajów, z którymi Polska nie posiada obowiązującej umowy o ekstradycji. Oznacza to, że możliwość przekazania obywatela polskiego z tych państw – lub odwrotnie – jest znacznie ograniczona i zazwyczaj wymaga odrębnych ustaleń dyplomatycznych. Poniżej prezentujemy wybrane państwa, które nie mają umowy ekstradycyjnej z Polską:

Azja:

• Iran
• Tadżykistan
• Uzbekistan
• Kirgistan
• Turkmenistan

Afryka:

• Mauretania
• Sahara Zachodnia
• Somalia
• Sudan
• Sudan Południowy
• Uganda
• Zimbabwe

Ameryka Północna:

• Jamajka
• Haiti
• Belize
• Kostaryka

Ameryka Południowa:

• Kolumbia
• Boliwia
• Paragwaj
• Urugwaj

Australia i Oceania:

• Wyspy Salomona
• Samoa
• Vanuatu
• Palau
• Mikronezja

W przypadku tych państw, nawet jeśli Polska podejmie działania mające na celu ekstradycję, brak umowy sprawia, że realizacja takiego wniosku może okazać się niemożliwa lub wymagać długotrwałych negocjacji w ramach stosunków dwustronnych.

---

FAQ – Ekstradycja