Loteria, konkursy i akcje promocyjne - co mówią przepisy?
Ostatnia aktualizacja: 12.05.2025
Loterie, konkursy i akcje promocyjne są bardzo powszechnie wykorzystywane w marketingu zarówno dużych przedsiębiorców, jak i małych podmiotów. Z badania „Nagrodomania, czyli promowanie przez nagradzanie” przeprowadzonego w sierpniu 2023 roku na zlecenie Pluxee Polska przez IRCenter wynika, że:
- 80% Polaków w ciągu ostatniego roku wzięło udział w różnego typu akcjach promocyjnych. Prawie połowa z nich (43%) korzysta z tego typu akcji kilka razy w miesiącu,
- 66% badanych przyznaje, że chętniej kupuje produkty, dzięki którym może wygrać nagrodę w konkursie, loterii lub innej akcji promocyjnej,
- 72% Polaków twierdzi, że dzięki udziałowi w konkursie, loterii lub akcji wsparcia sprzedaży łatwiej zapamiętuje markę lub konkretny produkt związany z akcją promocyjną.
Źródło: Nagrodomania, czyli promowanie przez nagradzanie, s. 5.
Żadna z powyższych form promocji nie wyklucza się wzajemnie. Loteria promocyjna może być organizowana obok akcji promocyjnej. Prowadzi to do prostego wniosku, że różnorodność akcji promocyjnych pozytywnie wpływa na pozycję przedsiębiorcy na rynku.
Loterie promocyjne, loterie fantowe i konkursy. Jakie są między nimi różnice?
Każda z wymienionych gier może być wykorzystana przez przedsiębiorców jako forma promocji i reklamy lub jako dobry sposób integracji pracowników. Między wymienionymi formami rozrywki występują istotne różnice, głównie dotyczące ich legalności, kosztów oraz czasu potrzebnego na ich legalne przeprowadzenie.
Poniższa charakterystyka opisuje najistotniejsze aspekty związane z urządzaniem loterii oraz konkursu.
W pierwszej kolejności zostaną przedstawione warunki prawne urządzania loterii promocyjnej i loterii fantowej, a w dalszych warunki dot. konkursu.
W polskim systemie prawnym loteria promocyjna stanowi przykład gry losowej, co oznacza, że jej urządzanie podlega reżimowi ustawy o grach hazardowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 227., dalej: ustawa hazardowa lub u.g.h.). Legalne przeprowadzenie tego typu loterii na gruncie polskiego prawa wymaga uzyskania zezwolenia.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy hazardowej w loterii promocyjnej, uczestniczy się przez nabycie:
- towaru,
- usługi lub innego dowodu udziału w grze
- i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe.
Oznacza to, że cel loterii sprowadza się do reklamowania usług lub towarów przedsiębiorcy poprzez ich zakup, co wiąże się z uczestniczeniem loterii. Nagrodą mogą być pieniądze (np. 5000 zł w gotówce, bon podarunkowy o tej samej wartości), konkretne rzeczy (np. auto, smartfon, voucher na wycieczkę dookoła świata itp).
Liczba loterii promocyjnych organizowanych na przestrzeni ostatnich lat
| 2020 r. | 2021 r. | 2022 r. | |
| Liczba udzielonych zezwoleń | 339 | 424 | 441 |
| Liczba przedsiębiorców urządzających loterie promocyjne | 91 | 106 | 99 |
Źródło: Informacja o realizacji ustawy o grach hazardowych w 2022 r., 2021 r., 2020 r.
Czy przepisy wskazują konkretną wartość nagród lub relacje między wartością wygranych a losów? Przepisy prawa hazardowego ogólnie wskazują, że wartość wygranej w grach hazardowych nie może być niższa od ceny losu lub innego dowodu udziału w grze albo kwoty wpłaconej stawki. Innymi słowy wygrana nie może stanowić mniejszej wartości od wartości losu.
W przeciwieństwie do loterii fantowej nie ustanowiono procentowej relacji między wartością wygranych a losów w toku organizacji loterii promocyjnej.
W praktyce prowadzi to do kontrowersji związanych z organizacją loterii promocyjnej, bowiem towar czy usługa prezentuje względnie niewielką wartość rynkową (np. elektroniczna książka), niewiele większą od wartości losu. Tym samym organy administracji skarbowej nie mają możliwości podważenia celowości loterii promocyjnej.
Jaki jest cel promowania towaru o znikomej wartości? Celem jest dotarcie do jak najszerszej grupy odbiorców (loteria promocyjna jest wyłączona z zakazu reklamy i promocji, ponadto można kierować ją do niepełnoletnich) oraz maksymalizacja przychodów ze sprzedanych losów. Innymi słowy dochodzi do poważnej optymalizacji kosztów loterii promocyjnej i znacznego zwiększenia osiąganych przychodów.
W ten sposób szczególnie często działają influencerzy w mediach społecznościowych.
Czy takie działanie jest nielegalne? Absolutnie nie, nic też nie wskazuje, by miało dojść do nowelizacji ustawy hazardowej, która miałaby w jakikolwiek sposób zmniejszyć dość powszechny trend.
Loteria promocyjna stanowi efektywną dźwignię rozwoju biznesu, niezależnie od sektora gospodarki. Z naszego doświadczenia wynika, że z loterii promocyjnej korzystają przedstawiciele wielu branż, wystarczy wymienić następujące:
- branża modowa,
- branża turystyczna,
- branża FMCG,
- branża paliwowa.
Grupy podmiotów urządzających loterie promocyjne są również zróżnicowane. Najczęściej loterią promocyjną są zainteresowani:
- przedsiębiorcy o stabilnej sytuacji na rynku (w tym spółki skarbu państwa),
- przedsiębiorcy wchodzący na polski rynek dopiero promujący swoje towary i usługi (korzystający z wielu akcji marketingowych),
- stowarzyszenia,
- fundacje,
- zarządzający centrami handlowymi.
Dochód z loterii promocyjnej nie musi być przeznaczany na żaden konkretny cel, w niemal wszystkich przypadkach stanowi wyłączny zysk przedsiębiorcy. Ustawa hazardowa nie nakłada żadnych obowiązków w tym zakresie.
Innymi słowy przedsiębiorca przy okazji urządzania loterii ma możliwość promowania swojej marki, towarów i usług oferowanych przez siebie.
Ile kosztuje uzyskanie zezwolenia na urządzanie loterii fantowej?
Zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej związane jest z wniesieniem opłaty wynoszącej 10% wartości puli nagród, jednak nie mniej niż 50% kwoty bazowej (3682,15 zł). Biorąc pod uwagę możliwe zyski wynikające z organizowania loterii, minimalna wysokość opłaty jest niewielka.
Loterie fantowe
Loterie fantowe również mogą być urządzane po dokonaniu zgłoszenia albo po uzyskaniu zezwolenia. Ostateczna kwalifikacja zależy od wartości nagród.
W loterii fantowej bierze się udział poprzez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze (np. potwierdzenie zapłaty za zakup losu), a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe (art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o grach hazardowych).
Co istotne dochód z loterii fantowej nie może stanowić zysku dla podmiotu organizującego loterię, ponieważ w ustawie hazardowej jasno wykluczono jej komercyjny charakter. Całkowity dochód uzyskany z loterii fantowej należy przeznaczyć na realizację celów społecznie użytecznych (m.in. dobroczynnych w postaci wsparcia organizacji charytatywnych).
Cel ten musi zostać określony już w regulaminie gry i udzielonym zezwoleniu. Następnie po zakończeniu loterii należy złożyć właściwemu organowi administracji skarbowej raport potwierdzający spełnienie celu społecznie użytecznego.
Co może być wygraną rzeczową?
Łatwiej powiedzieć czym nie może być, a mianowicie wygraną pieniężną. Praktyka urządzania loterii fantowych dostarczyła wielu przykładów, od zegarków, zestawów kosmetycznych, zabawek, po perfumy. Jedynym ograniczeniem może być łączna wartość nagród.
W przypadku loterii fantowych w treści ustawy hazardowej opisano relację między wartością losów a wartością wygranych, która kształtuje się następująco:
całościowa wartość wygranych loterii fantowej nie może być niższa niż 30% łącznej ceny przeznaczonych do sprzedaży losów lub innych dowodów udziału w grze.
Liczba loterii fantowych zgłaszanych na przestrzeni lat
| 2020 r. | 2021 r. | 2022 r. | |
| Liczba zgłoszeń loterii fantowych | 454 | 292 | 673 |
Źródło: Informacja o realizacji ustawy o grach hazardowych w 2022 r., 2021 r., 2020 r.
Dlaczego loterie, konkursy i akcje promocyjne są popularne?
Za popularnością loterii i konkursów przemawia nie tyle względna prostota ich urządzania, czy niewielkie koszty oraz nakład czasu potrzebny do ich przygotowania, lecz głównie możliwość jej promocji i reklamy w mediach bez znaczących ograniczeń dotyczących pozostałych gier hazardowych.
Warto podkreślić, że loterie promocyjne i fantowe są wyłączone z dwóch poważnych zakazów dotyczących niemal wszystkich gier hazardowych, a mianowicie:
- zakazu reklamy i promocji opisanego w art. 29-29b u.g.h. (reklama loterii promocyjnej może być transmitowana w telewizji, prasie czy w mediach społecznościowych) oraz
- zakazu uczestniczenia osób niepełnoletnich w grach hazardowych art. 27 ust. 2 u.g.h. (dzieci mogą brać udział w loterii promocyjnej na takich samych zasadach jak dorośli).
Ustawa hazardowa nie tworzy skomplikowanych wymogów wobec podmiotów chcących urządzać loterie promocyjne. W przeciwieństwie do gier kasynowych czy zakładów wzajemnych przedsiębiorca nie musi spełnić licznych nakazów związanych z np. wysokością kapitału zakładowego, ustanowienia rady nadzorczej czy pozostałych wymogów o charakterze korporacyjnym itp. Na mocy art. 7 ust. 1 u.g.h. o urządzanie loterii promocyjnej mogą ubiegać:
- osoby fizyczne,
- osoby prawne lub
- jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Nic nie stoi na przeszkodzie, by podmioty niemające siedziby w Polsce, ani nawet na terenie Unii Europejskiej organizowały legalnie loterie promocyjne i fantowe na terenie RP. Doradzamy również przy wyborze właściwej formy, oddziału lub pełnomocnika opisanego w ustawie hazardowej.
Czym jest konkurs?
Czy konkurs jest grą hazardową? Nie. Konkurs stanowi formę przyrzeczenia publicznego, instytucji uregulowanej w Kodeksie cywilnym (art. 919 Kodeksu cywilnego, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061, 1237). Przyrzeczenie publiczne to jednostronne oświadczenie woli, które kierowane jest do nieokreślonej grupy ludzi. Kiedy organizator konkursu ogłasza przyrzeczenie nagrody, to jest zobowiązany do spełnienia obietnicy.
Nagrodę może otrzymać ten, kto spełni warunki określone w ogłoszeniu, a nie jest konieczne, by druga strona (uczestnik) wyraziła zgodę na to przyrzeczenie. Istota konkursu w ogóle nie polega na losowości, ale na subiektywnym wybraniu zwycięzcy w ramach ustalonego kryterium (opisanych np. w regulaminie, choć dokument ten nie jest obowiązkowy).
Uczestnicy konkursu muszą wykazać się konkretną wiedzą lub umiejętnościami, aby zdobyć nagrody. Konkurs nie wymaga uzyskania pozwolenia czy zgody organów administracji publicznej.Tym samym nie przewidziano ustawowych wymogów związanych z np. wartością wygranych czy zasadami reklamowania konkursu.
Organizatorem konkursu może być:
- osoba fizyczna,
- osoba prawna lub
- jednostka nieposiadająca osobowości prawnej.
Co powinno znaleźć się w regulaminie?
Elementy regulaminu podobnie jak konkursu nie zostały opisane w przepisach. Tym samym organizator może całkowicie dowolnie konstruować przyjęty regulamin. Poniżej przedstawiamy wyłącznie najbardziej przydatne elementy. Do każdego konkursu należy podejść indywidualnie.
- Opis organizatora konkursu: Informacje o osobie lub instytucji organizującej konkurs, w tym dane kontaktowe, adres do doręczeń, oraz dane pozwalające na identyfikujące spółki.
- Wskazanie celu konkursu: Krótkie przedstawienie głównych założeń i tematyki konkursu.
- Opisanie kręgu uczestników: określenie, kto może brać udział (np. opisanie wieku, miejsce zamieszkania) oraz ewentualne wykluczenia (np. pracownicy organizatora, ich osoby najbliższe itp.).
- Określenie zasady udziału: szczegółowe informacje o tym, jak zgłosić swój udział, co należy zrobić, aby wziąć udział (np. jak najszybsze przesłanie zgłoszenia w konkretnie wskazanym momencie, czy opis wykonania zadania).
- Kryteria oceny (jeden z najistotniejszych elementów): opis, jakie będą kryteria recenzowania prac przez komisję.
- Opis i przyznawanie nagród: informacje o przyznawanych nagrodach, ich wartości oraz sposobie ich przyznania.
- Zakreślenie terminów: wskazanie kluczowych dat, takich jak termin zgłoszeń, ogłoszenie wyników, czas i miejsce odbioru nagród.
- Opisanie sposobu ochrony danych osobowych: Informacje dotyczące przetwarzania danych osobowych uczestników, zgodnie z przepisami o ochronie danych.
- Opis przyjmowania, rozpatrywania i informowania o wynikach reklamacji.
- Przykładowe postanowienia końcowe: zasady dotyczące ewentualnych zmian w regulaminie, doręczeń, osób odpowiedzialnych za organizację konkursu, sposób kontaktowania się z organizatorami itp.
- Zgoda na publikację: Klauzula, w której uczestnicy zgadzają się na publikację swoich prac lub wizerunków w materiałach promocyjnych.
- Zastrzeżenia organizatora: Zastrzeżenie prawa do wykluczenia uczestników za nieprzestrzeganie zasad regulaminu.
Jaka jest różnica między konkursem a loterią?
Kluczowa różnica między konkursem a loterią polega na występowaniu i znaczeniu losowości na etapie wyłaniania zwycięzcy.
W konkursie w ogóle nie występuje czynnik losowości, ponieważ umiejętności i wiedza uczestników decydują o wynikach, a ich osiągnięcia są oceniane przez np. specjalnie powołaną komisję, która ustala zasady i kryteria oceny zgłoszeń. Czynnik ten jest całkowitym przeciwieństwem gier hazardowych, gdzie jedynie losowość odpowiada za wybór zwycięzcy.
Innymi słowy dla gier hazardowych losowość ma charakter dominujący, dla konkursu marginalny (o ile w ogóle występuje).
Poza tym urządzanie loterii jest poddane wielu nakazom i zakazom, które pojawiają się już od etapu jej organizowania, po zakończenie i rozliczenie. Konkurs jest wolny od jakiejkolwiek ingerencji władz publicznych.
FAQ – Loterie, konkursy i akcje promocyjne
Czy można kupić od innego podmiotu zezwolenie na urządzanie loterii promocyjnej?
Nie. Zezwolenia udziela się konkretnemu podmiotowi, który nie może sprzedać czy darować uzyskanego zezwolenia. Legalnym rozwiązaniem byłaby np. zakup udziałów spółki lub akcji, która uzyskała zezwolenie.
Czy można organizować poszczególne etapy loterii i akcji promocyjnych przez Internet?
Tak, całkowicie legalnym jest umożliwienie uczestnikom zgłaszania udziału w grach hazardowych przez strony internetowe lub transmitowanie losowania zwycięzców via stream. Etapy te nie zostały objęte generalnym zakazem urządzania gier hazardowych przez Internet. Dla organów administracji skarbowej istotnym jest m.in. uzyskane zezwolenie, zarejestrowane urządzenie losujące, czy spełnienie pozostałych obowiązków. Internet w tym wypadku służy jedynie jako medium służące do realizacji różnych etapów loterii. Analogicznie z konkursem i pozostałym akcjami promocyjnymi.
Czy można organizować loterie pieniężne?
Nie. Loterie pieniężne, których nagrodami są jedynie wygrane pieniężne (np. zdrapki) są objęte monopolem państwa, który wykonuje Totalizator Sportowy.
Czy wydanie nagród może nastąpić według uznania organizatora loterii lub konkursu?
Nie, aspekt ten powinien być bardzo precyzyjnie opisany w regulaminie, ponieważ w ten sposób uda się uniknąć wszelkich niedomówień. Ponadto trzeba pamiętać, że aspekt ten weryfikują organy administracji skarbowej na etapie zatwierdzania regulaminów oraz następnie na etapie rozliczenia loterii.
Czy akcje promocyjne muszą mieć spisany regulamin?
Nie ma takiego obowiązku (za wyjątkiem gier hazardowych), lecz należy pamiętać, że bez klarownie zasad trudno będzie zrealizować jakikolwiek etap konkursów oraz rozstrzyganie reklamacji. Warto pamiętać, że wymogiem uzyskania zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej jest przedłożenie regulaminu gry. Elementy obligatoryjne regulaminu opisano w ustawie hazardowej.
Czy złożenie wniosku o jedną loterię promocyjną uniemożliwia złożenie kolejnego wniosku, gdy pierwszy nie został rozpatrzony?
Nie, nie ma to znaczenia. W ustawie hazardowej nie wskazano limitu lub konkurencyjności wniosków. Jeden złożony wniosek o uzyskanie zezwolenia na loterię fantową nie stopuje innych wniosków o np. loterię fantową.
DKP Legal
