Jakie podatki są związane z przeniesieniem udziałów?

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2024

Podatki związane z przeniesieniem udziałów

Prawo podatkowe ma istotny wpływ na strukturę transakcji M&A. Nawet najprostsza transakcja sprzedaży udziałów (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością/spółce akcyjnej) może wiązać się z koniecznością zapłaty kilku podatków.

Zazwyczaj wykonanie umowy nabycia udziałów rodzi obowiązek złożenia zeznania podatkowego i zapłaty dwóch podstawowych rodzajów podatku:

• podatek od transakcji (PCC) oraz
• podatek dochodowy (podatek od zysków kapitałowych) (CGT).

Chociaż obowiązek ten nie wpływa na ważność umowy sprzedaży udziałów i skuteczności przeniesienia własności udziałów, jego niedopełnienie może prowadzić do konsekwencji podatkowych, w niektórych przypadkach nawet wynikających z przepisów karnych skarbowych.

---

Podatek od transakcji zakupu udziałów

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) pobierany jest m.in. od sprzedaży udziałów w spółkach.

Kto płaci podatek od transakcji?

To nabywca udziałów jest zobowiązany do zapłaty podatku od transakcji.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania umowy sprzedaży udziałów.

Co z transakcjami etapowymi?

Transakcje M&A często realizowane są w kilku etapach, a udziały nie są przenoszone od razu. Jeżeli pierwszym etapem transakcji jest zawarcie umowy przedwstępnej, na podstawie której strony zobowiązują się do zawarcia ostatecznej umowy sprzedaży w określonym terminie w przyszłości, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy ostatecznej przenoszącej własność udziałów.

Jaka jest stawka podatku od transakcji przeniesienia udziałów?

Stawka podatku jest równa 1% wartości sprzedanych udziałów.

Jak obliczyć 1% podatku od transakcji?

Kluczowe jest, aby cena podana w umowie sprzedaży udziałów odpowiadała aktualnej wartości rynkowej. Wartość rynkowa ustalana jest na podstawie średnich cen w  transakcjach związanych z udziałami własnościowymi tego samego rodzaju, obowiązujących w dniu nabycia, bez potrącania długów i obciążeń.

Co jeśli cena zakupu udziałów nie jest wartością rynkową?

Jeśli organ podatkowy uzna, że cena wskazana w umowie nie odpowiada wartości rynkowej, podatnik zostanie wezwany do skorygowania ceny (podwyższenia lub obniżenia) w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Organ poda też wartość wynikającą z własnej wstępnej wyceny.

Jeżeli podatnik nie dostosuje się do wezwania i nie uwzględni rynkowej wartości udziałów, urząd skarbowy przeprowadzi ponowną wycenę, opierając się na opinii biegłego lub wycenie przedstawionej przez podatnika.

Podsumowując, jeśli udziały zostaną kupione po cenie znacznie odbiegającej od rynkowej, urząd skarbowy może podjąć działania i wszcząć postępowanie podatkowe w celu ustalenia właściwej wartości rynkowej i nałożyć obowiązek zapłaty podatku uzupełniającego.

Obowiązek raportowania podatku od transakcji

Prawo podatkowe stanowi, że nabywca udziałów ma obowiązek złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych na określonym formularzu oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. dnia zawarcia umowy sprzedaży udziałów przenoszącej własność udziałów.

---

Podatek dochodowy (podatek od zysków kapitałowych) od sprzedaży udziałów

Transakcje fuzji lub przejęcia najczęściej generują dochód, który w polskim prawie podatkowym byłby zdefiniowany jako zysk kapitałowy, który podlega podatkowi dochodowemu (podatek od zysków kapitałowych).

Jak obliczany jest dochód (zysk kapitałowy) dla celów podatkowych?

Przychód ze sprzedaży udziałów jest równy ich wartości wyrażonej jako cena określona w umowie pomniejszonej o wydatki. Jednakże, jeśli cena różni się istotnie od wartości rynkowej bez uzasadnionego powodu, dochód może zostać określony przez organ podatkowy.

Wartość rynkowa transakcji na akcjach

Wartość rynkową ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych w transakcjach dotyczących praw tego samego rodzaju, z uwzględnieniem ich stanu, stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich odpłatnego zbycia.

Jeżeli cena udziałów ustalona przez strony znacznie różni się od wartości rynkowej, organ podatkowy zażąda od nich korekty wartości lub wyjaśnienia przyczyn zastosowania ceny znacznie różniącej się od wartości rynkowej.

W przypadku, gdy strony nie odpowiedzą, nie dostosują wartości lub nie wyjaśnią powodów zastosowania ceny znacznie różniącej się od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość na podstawie opinii jednego lub kilku biegłych.

Stawka podatku od zysków kapitałowych

Podatek od zysków kapitałowych (podatek dochodowy) wynosi 19% dochodu. Stawka ta ma zastosowanie zarówno do osób prawnych (CIT), jak i osób fizycznych (PIT).

Podatek od zysków kapitałowych przy sprzedaży udziałów w polskiej spółce przez nierezydentów

Obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą udziałów w polskich spółkach zależy od posiadania polskiej rezydencji podatkowej. Nierezydenci nie podlegają tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Mogą jednak być objęci tzw. ograniczonym obowiązkiem podatkowym.

Oznacza to, że są zobowiązani do zapłacenia podatku od dochodów uzyskanych w Polsce, które zostały wymienione w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Dotyczy to m.in. „przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, w której co najmniej 50% wartości aktywów stanowią nieruchomości położone na terytorium Polski lub prawa do takich nieruchomości”.

W rezultacie, nierezydent sprzedający udziały w takiej spółce będzie zobowiązany do zapłaty podatku, jeśli co najmniej 50% wartości aktywów tej spółki stanowią, bezpośrednio lub pośrednio, polskie nieruchomości. Powyższe postanowienie ordynacji podatkowej może mieć istotne znaczenie dla transakcji M&A, które wiążą się z przejęciem kontroli nad spółkami posiadającymi nieruchomości w Polsce.

Niemniej jednak należy podkreślić, że postanowienia prawa podatkowego dotyczące nierezydentów powinny być stosowane z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania). Tym samym, w przypadku gdy nierezydent uzyskuje dochody ze źródła położonego w Polsce, badaniu podlegają umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.