Kontrola koncentracji w transakcjach M&A
- M&A (fuzje i przejęcia)
- Umowy NDA w Polsce
- Kontrola koncentracji
- Due Diligence
- Opodatkowanie transakcji na udziałach
- Nabycie udziałów w spółce
- Sprzedaż udziałów w spółce
Ostatnia aktualizacja: 22.10.2024
Kontrolą koncentracji w Polsce zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, kierowany przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Polskie przepisy dotyczące koncentracji
Na polskie przepisy dotyczące koncentracji składają się:
- Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów,
- Dwa rozporządzenia wykonawcze tj.:
- Rozporządzenie w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji,
- Rozporządzenie w sprawie obliczania obrotu,
- Dwa dokumenty soft law przygotowane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów:
- Wytyczne w sprawie kryteriów i trybu zgłaszania zamiaru koncentracji,
- Wyjaśnienia dotyczące oceny zgłoszonych koncentracji.
Kluczowe fakty – kontrola koncentracji
| Organ kontroli koncentracji | UOKiK – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów |
| Progi koncentracji |
|
| Rodzaje transakcji podlegające zgłoszeniu |
|
| Czy transakcje zagraniczne i JV są rejestrowane? | Tak, transakcje eksterytorialne i JV są również objęte polskimi przepisami dotyczącymi koncentracji. |
| Wytyczne dotyczące koncentracji | Dostępne online: Oficjalne wytyczne UOKiK dotyczące kryteriów i procedury kontroli koncentracji. |
| Jednostka sprawozdawcza koncentracji | Aktywny uczestnik koncentracji |
| Moment powiadomienia | Gdy transakcja jest wystarczająco zdefiniowana – np. w liście intencyjnym |
| Forma powiadomienia | W formie elektronicznej i papierowej do siedziby UOKiK w Warszawie |
| Termin rozliczenia koncentracji |
|
| Opłata | 15.000 zł |
| Rodzaje decyzji dotyczących zgody | Pozytywne, negatywne lub warunkowe. |
| Zaskarżenie | Dostępne tylko dla wnioskodawców składających wniosek do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. |
Jakie transakcje podlegają kontroli koncentracji?
Następujące transakcje są objęte Rozporządzeniem UE w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw:
- Połączenie dwóch lub więcej niezależnych przedsiębiorstw,
- Przejęcie kontroli (wyłącznej lub dzielonej, pośredniej lub bezpośredniej) nad jednym lub większą liczbą przedsiębiorstw. Typowe sytuacje: nabycie udziałów lub akcji,
- Utworzenie JV (joint venture),
- Nabycie aktywów, tj. zorganizowanej części przedsiębiorstwa – jeżeli obrót osiągnięty z wykorzystaniem tych aktywów w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Polski równowartość 10 000 000 EUR.
Jakie są progi koncentracji w Polsce?
Koncentracja podlega zgłoszeniu, jeżeli w roku obrotowym poprzedzającym zgłoszenie zostało spełnione co najmniej jedno z poniższych kryteriów:
- całkowity światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji przekroczył równowartość 1 000 000 000 EUR; lub
- całkowity obrót na terytorium Polski osiągnięty przez przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji przekroczył równowartość 50 000 000 EUR.
| Globalny obrót | > 1 000 000 000 EUR |
| Obroty w Polsce | 50 000 000 EUR |
Jaka jest definicja przejęcia kontroli?
Zgodnie z Ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, przejęcie kontroli oznacza każdą formę bezpośredniego lub pośredniego nabycia praw, które samodzielnie lub łącznie pozwalają na wywieranie decydującego wpływu na działalność przedsiębiorstwa (lub przedsiębiorstw).
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, zawiera również listę typowych przykładów przejęcia kontroli:
- posiadanie bezpośrednio lub pośrednio większości głosów na zgromadzeniu wspólników albo w zarządzie innego przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa zależnego), także na podstawie porozumienia z innymi osobami;
- prawo do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu lub rady nadzorczej innego przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa zależnego), również na podstawie umów z innymi osobami;
- fakt, że członkowie zarządu lub rady nadzorczej stanowią ponad połowę członków zarządu innego przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa zależnego);
- dysponowanie bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółki, także na podstawie porozumień z innymi osobami;
- prawo do całości lub części aktywów innego przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwo zależne); oraz
- umowa, która przewiduje zarządzanie innym przedsiębiorstwem (przedsiębiorstwem zależnym) lub przeniesienie zysków przez takie przedsiębiorstwo.
Jak obliczyć obrót, aby sprawdzić, czy transakcja podlega kontroli koncentracji?
- Obrót definiuje się jako sumę przychodów ze sprzedaży produktów oraz sprzedaży towarów i materiałów, stanowiących normalny tok działalności przedsiębiorcy. Ważne, aby kwota ta uwzględniała: odliczenie udzielonych rabatów i innych zmniejszeń, podatek od towarów i usług (VAT), a także inne podatki związanych z obrotem, jeżeli nie zostały odliczone, wykazane w rachunku zysków i strat, sporządzonego na podstawie przepisów o rachunkowości.
- Istnieją odrębne zasady obliczania obrotów banków, ubezpieczycieli, funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych i domów maklerskich.
- Do obliczeń stosuje się kurs średni walut obcych ogłoszony przez NBP w ostatnim dniu roku kalendarzowego poprzedzającego rok zgłoszenia.
- Obrót obejmuje zarówno obrót przedsiębiorstw bezpośrednio uczestniczących w koncentracji, jak i pozostałych przedsiębiorstw należących do tych samych grup kapitałowych.
- W przypadku przejęcia kontroli – do obrotu (światowego i polskiego) wlicza się obrót osiągnięty przez jednostki, nad którymi przejęto kontrolę oraz ich jednostki zależne.
Jakie są wyłączenia dotyczące zgłaszania koncentracji?
Następujące transakcje są zwolnione z obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji:
- Przejęcie kontroli: jeśli obrót podmiotu przejmowanego nie przekroczył na terytorium Polski 10 000 000 EUR w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie.
- Połączenie lub utworzenie joint venture (JV): gdy żaden z uczestników nie osiągnął obrotu powyżej 10 000 000 EUR na terytorium Polski w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie.
- Przejęcie kontroli nad przedsięwzięciem/przedsięwzięciami oraz aktywami należącymi do tej samej grupy kapitałowej: jeśli ich łączny obrót na terytorium Polski nie przekroczył 10 000 000 EUR w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie.
- Tymczasowe nabycie lub objęcie akcji przez instytucję finansową (FI) w celu ich odsprzedaży, gdy działalność FI obejmuje inwestowanie w akcje na rachunek własny lub cudzy. Zwolnienie obowiązuje, o ile odsprzedaż nastąpi w ciągu roku od transakcji oraz pod warunkiem, że:
- FI nie korzysta z praw wynikających z akcji (poza dywidendą); lub
- FI korzysta z tych praw wyłącznie w celu przygotowania akcji do odsprzedaży.
- Tymczasowe nabycie lub objęcie akcji w celu zabezpieczenia wierzytelności: pod warunkiem, że przedsiębiorstwo nie korzysta z praw wynikających z tych akcji poza prawem do sprzedaży.
- Transakcje w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem transakcji zawieranych z konkurentami.
Dodatkowo, transakcje wewnątrz jednej jednostki gospodarczej, np. w obrębie tej samej grupy kapitałowej, są zwolnione z obowiązku zgłaszania do UOKiK.
Kiedy Prezes UOKiK nie ma kompetencji do kontroli koncentracji?
Fuzje o zasięgu wspólnotowym w UE podlegają jurysdykcji Komisji Europejskiej, co wyłącza kompetencje Prezesa UOKiK.
Fuzja ma wymiar wspólnotowy, gdy:
- Łączny globalny obrót wszystkich uczestników koncentracji przekracza 4 miliardy euro i
- Łączny obrót w UE każdego z co najmniej dwóch uczestników koncentracji przekracza 250 mln euro.
Czy transakcje między podmiotami zagranicznymi mogą podlegać zgłoszeniu połączenia?
Każda transakcja, nawet eksterytorialna, która może wywierać wpływ na terytorium Polski, podlega notyfikacji w Polsce, jeśli spełnia określone progi transakcyjne.
Wpływ na terytorium Polski ocenia się głównie na podstawie obrotu. W związku z tym, jeśli którykolwiek podmiot z grupy kapitałowej zaangażowanej w transakcję osiąga obrót w Polsce, uznaje się, że transakcja wywiera wpływ na rynek polski.
Czy transakcje pomiędzy zagranicznymi joint venture mogą podlegać zgłoszeniu połączenia w Polsce?
Tak – nawet wyłącznie zagraniczna spółka JV może podlegać obowiązkowi zgłoszenia w Polsce, jeżeli globalny obrót grup kapitałowych przekracza 1 000 000 000 EUR, a co najmniej jedna z grup kapitałowych odnotowała w Polsce obrót przekraczający 10 000 000 EUR.
Kiedy należy złożyć zawiadomienie o zamiarze koncentracji?
Zgłoszenie zamiaru koncentracji może zostać złożone do UOKiK niezwłocznie po tym gdy zamiar koncentracji jest dostatecznie określony i udokumentowany, np. w formie: umowy warunkowej lub przedwstępnej, LoI – Letter of Intent, MoU – Memorandum of Understanding, pisemnej oferty lub wspólnej uchwały organów przedsiębiorców.
Kto jest zobowiązany do zgłoszenia koncentracji?
Zasadą jest, że zgłoszenie jest składane wyłącznie przez aktywnych uczestników koncentracji, czyli podmioty nabywające akcje, udziały lub majątek drugiego przedsiębiorcy.
Czasami obowiązek zgłoszenia dotyczy kilku przedsiębiorców łącznie – na przykład uczestników koncentracji, przedsiębiorców tworzących wspólne przedsięwzięcie lub sprawujących wspólną kontrolę. W sytuacji, gdy połączenia dokonują co najmniej dwaj przedsiębiorcy zależni należący do tej samej grupy kapitałowej, zgłoszenia dokonuje przedsiębiorca dominujący bezpośrednio nad nimi.
Ile wynosi opłata od zgłoszenia zamiaru koncentacji?
Obecnie opłata od zgłoszenia zamiaru koncentracji do UOKiK podlega opłacie stałej w wysokości 15 000 PLN.
Gdzie złożyć zgłoszenie zamiaru koncentracji?
Zgłoszenie o zamiarze koncentracji należy złożyć w warszawskiej delegaturze UOKiK. Zgłoszenie można złożyć elektronicznie, jak również osobiście w Delegaturze UOKiK w Warszawie.
Jaki jest ostateczny termin uzyskania zgody na koncentrację?
Podstawowy termin na wydanie zgody na koncentrację wynosi 1 miesiąc, jednak nie obejmuje on:
- czasu potrzebnego na dokonanie zgłoszenia przez innych uczestników koncentracji,
- okresu przeznaczonego na uiszczenie opłaty za zgłoszenie,
- czasu na dostarczenie zaległych lub dodatkowych informacji, o które UOKiK może wielokrotnie wzywać w trakcie postępowania.
W praktyce oznacza to, że czas trwania postępowania może przekroczyć 1 miesiąc.
Faza druga kontroli koncentracji
Nie każde zgłoszenie zamiaru koncentracji jest analizowane w ramach pierwszej fazy postępowania. Przejście do drugiej fazy następuje w przypadkach:
- szczególnie skomplikowanych,
- gdy istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo znaczącego ograniczenia konkurencji na rynku,
- wymagających przeprowadzenia badań rynkowych.
Druga faza postępowania wydłuża termin uzyskania zgody na koncentrację o dodatkowe 4 miesiące. Podobnie jak w pierwszej fazie, ten okres nie obejmuje czasu potrzebnego na uzupełnienie zgłoszenia lub wniesienie opłat.
UOKiK może również przedłużyć termin o 1 miesiąc poprzez wydanie decyzji, od której nie przysługuje odwołanie, lecz musi zawierać uzasadnienie.
Jakie są decyzje dotyczące kontroli koncentracji w Polsce?
Postępowania dotyczące koncentracji w Polsce mogą zakończyć się kilkoma rodzajami decyzji wydanymi przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Wyróżniamy:
- zgodę bezwarunkową na dokonanie koncentracji,
- zgodę warunkową tj. zgoda na dokonanie koncentracji pod pewnymi warunkami,
- zakaz koncentracji,
- odrzucenie wniosku (w drodze różnych uchwał np. w przypadku wycofania wniosku lub nieuiszczenia opłaty za połączenie).
Czy decyzja o zgodzie na dokonanie koncentracji może zostać zakwestionowana przez osoby trzecie?
Nie, polskie prawo nie umożliwia osobom trzecim kwestionowania lub odwoływania się od pozytywnej decyzji o zgodzie na dokonanie koncentracji.
Czy wnioskodawca może zakwestionować negatywną decyzję UOKiK?
Tak, w przypadku negatywnej decyzji, wnioskodawca ma prawo do odwołania się od decyzji UOKiK w sprawie koncentracji do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – w terminie 1 miesiąca od dnia wydania decyzji.
Jak szybko i skutecznie przejść przez kontrolę koncentracji w Polsce?
Z perspektywy przedsiębiorcy zainteresowanego koncentracją kluczowym elementem jest właściwe przygotowanie zgłoszenia. Przygotowanie zgłoszenia jest procesem czasochłonnym, gdyż wymaga m.in. dokonania prognoz ekonomicznych wpływu transakcji na przyszłe rynki właściwe (z punktu widzenia produktowego, geograficznego, horyzontalnego, wertykalnego i konglomeratowego).
W konsekwencji, przygotowanie zgłoszenia poprzedzone jest zwykle uzyskaniem odpowiedniej (prywatnej) ekspertyzy. Warto pamiętać, że tylko prawidłowo przygotowane zgłoszenie pozwala na terminowe wydanie decyzji Prezesa UOKiK o zgodzie na koncentrację, a w konsekwencji umożliwia terminowe przeprowadzenie planowanej transakcji.
Statystyki koncentracji w Polsce na 2021 r.
Warto wspomnieć, że Prezes UOKiK rzadko wydaje decyzję o zakazie koncentracji. W 2021 r. UOKiK wydał zgodę na 295 koncentracji, gdzie 1 z nich wiązała się z zakazem koncentracji, a na 4 koncentrację wyraził zgodę warunkową. Praktyka pokazuje zatem, że prawidłowo skonstruowane zgłoszenie stanowi solidną podstawę do terminowego zatwierdzenia planowanej transakcji.
Zgłoszenie koncentracji spółek składa się na formularzu WID – w wersji papierowej oraz dodatkowo w wersji elektronicznej. Do zgłoszenia często dołączany jest wniosek o ograniczenie w niezbędnym zakresie prawa wglądu do materiału dowodowego załączonego do akt sprawy, jeżeli jego ujawnienie grozi ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa. Do wniosku dołącza się wersję dokumentu, która nie zawiera informacji objętych wnioskiem o ograniczenie.
Skontaktuj się z naszymi prawnikami ds. kontroli koncentracji
Prosimy o kierowanie zapytań na adres: info@dudkowiak.com, dołożymy wszelkich starań, aby odpowiedzieć na Twój e-mail w ciągu 24 godzin.
DKP Legal
