Instytucja pieniądza elektronicznego/EMI w Polsce

Nawigacja po wpisie

Instytucja pieniądza elektronicznego czy krajowa instytucja płatnicza?

Zwyczajowe pytanie dotyczące działalności związanej z pieniądzem elektronicznym w Polsce brzmi: czym charakteryzuje się Instytucja Pieniądza Elektronicznego w odróżnieniu od Krajowej Instytucji Płatniczej i które zezwolenie jest korzystniejsze do uzyskania?

Definicja pieniądza elektronicznego

Zgodnie z art. 2 pkt 21a UUP przez pieniądz elektroniczny należy rozumieć wartość pieniężną przechowywaną w postaci elektronicznej, w tym magnetycznej, wydawaną, z obowiązkiem jej wykupu, w celu dokonywania transakcji płatniczych, akceptowaną przez podmioty inne niż wyłącznie wydawca pieniądza elektronicznego. W praktyce są to środki pieniężne, które mogą być przedmiotem transakcji płatniczej.

Wyróżnia się dwa rodzaje takiego pieniądza elektronicznego:

  • przechowywany na urządzeniach określanych mianem elektronicznych portmonetek, e-portmonetek lub elektronicznych portfeli (najczęściej w postaci kart magnetycznych lub mikroprocesorowych służących do przechowywania danych i wyposażonych w odpowiednie oprogramowanie), oraz
  • tzw. pieniądz sieciowy lub serwerowy, przechowywany na dyskach twardych komputerów i dostępny za pośrednictwem Internetu – obecnie możliwe jest również świadczenie usługi emisji i obsługi obrotu takim pieniądzem z wykorzystaniem technologii blockchain.

Ponadto, należy zwrócić uwagę na bardzo rygorystyczne traktowanie pieniądza elektronicznego przez polskiego regulatora – KNF. Z komunikatów urzędu KNF wynika, że istnieje dość wąskie oficjalne rozumienie tego pojęcia, a mianowicie:

  • pieniądz elektroniczny nie jest tożsamy z „pieniądzem bankowym”, tj. nie jest zapisem księgowym wskazującym na zobowiązanie banku (dostawcy usług płatniczych) do zapłaty określonej kwoty pieniężnej. W przeciwieństwie do „pieniądza bankowego”, pieniądz elektroniczny jest wartością pieniężną przechowywaną elektronicznie, a przechowywanie to musi być powiązane z posiadaniem określonego instrumentu, na którym przechowywane są wartości lub który jest wykorzystywany do uzyskania dostępu do zasobu informatycznego, w którym przechowywane są wartości pieniężne;
  • Pieniądz elektroniczny to wartość pieniężna emitowana w zamian za tokeny (banknoty, monety lub „pieniądz bankowy”);
  • Pieniądz elektroniczny jest emitowany wyłącznie w celu dokonywania transakcji płatniczych;
  • Akceptacja pieniądza elektronicznego nie jest obowiązkiem dla każdego potencjalnego odbiorcy płatności, jest to jedynie opcja, którą odbiorca płatności może honorować, jeśli pozwalają na to warunki techniczne;
  • Korzystanie z pieniądza elektronicznego (tj. dokonywanie płatności) może odbywać się wyłącznie w ramach pewnego rodzaju zamkniętego systemu składającego się z emitenta pieniądza elektronicznego i jego użytkowników (płatników, akceptantów). W związku z tym pieniądz elektroniczny nie może być akceptowany poza systemem – nie ma cechy ogólnej akceptowalności (w przeciwieństwie do pieniądza bankowego).

EMI w Polsce i UE

W szczególności należy zauważyć, że polska definicja pieniądza elektronicznego różni się nieco od definicji przyjętej w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniającej dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylającej dyrektywę 2000/46/WE.

Rzeczywiście, zgodnie z art. 2 ust. 2 tej dyrektywy, pieniądz elektroniczny oznacza przechowywaną elektronicznie, w tym magnetycznie, wartość pieniężną reprezentowaną przez roszczenie wobec emitenta, która jest emitowana po otrzymaniu środków pieniężnych w celu dokonywania transakcji płatniczych określonych w art. 4 ust. 5 dyrektywy 2007/64/WE i akceptowana przez osoby fizyczne lub prawne inne niż emitent pieniądza elektronicznego.

Emitenci pieniądza elektronicznego w Polsce

Emitentami pieniądza elektronicznego mogą być następujące podmioty:

  1. bank krajowy w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 Prawa bankowego;
  2. oddział banku zagranicznego w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 20 Prawa bankowego;
  3. instytucja kredytowa w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 17 Prawa bankowego i odpowiednio oddział instytucji kredytowej w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 18 Prawa bankowego;
  4. instytucja pieniądza elektronicznego oraz oddział instytucji pieniądza elektronicznego, w przypadku gdy oddział znajduje się w państwie członkowskim, a siedziba takiej instytucji pieniądza elektronicznego znajduje się poza państwem członkowskim, o ile usługi płatnicze świadczone przez oddział są związane z emisją pieniądza elektronicznego;
  5. krajowa instytucja płatnicza (aczkolwiek z istotnymi ograniczeniami);
  6. Europejski Bank Centralny, zwany dalej „EBC”, Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, oraz bank centralny państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska, jeżeli nie działają w charakterze władz monetarnych lub organów administracji publicznej;
  7. organ administracji publicznej.

Dedykowaną formą organizacyjną dla emitenta pieniądza elektronicznego jest instytucja pieniądza elektronicznego – EMI.

Pieniądz elektroniczny emitowany przez krajową instytucję płatniczą

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 10a UUP przez instytucję pieniądza elektronicznego należy rozumieć krajową instytucję pieniądza elektronicznego („KIP„) oraz unijną instytucję pieniądza elektronicznego.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że w Polsce wydawanie pieniądza elektronicznego może być również realizowane przez krajową instytucję płatniczą (KIP), ale z zastrzeżeniem pewnych ograniczeń ustawowych.

Podstawowym i kluczowym ograniczeniem jest dopuszczalna średnia wartość pieniądza elektronicznego wydawanego przez KIP liczona dla danego miesiąca kalendarzowego, która nie może przekroczyć równowartości w walucie polskiej 5.000.000 euro.

Drugim kluczowym ograniczeniem KIP w wydawaniu pieniądza elektronicznego jest to, że nie może on być wydawany poza terytorium Polski. Świadczy o tym brzmienie art. 73a ust. 2, ale także znaczenie art. 91 UUP. Pierwszy przepis wprost stanowi, że instytucja pieniądza elektronicznego może wydawać pieniądz elektroniczny wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z kolei z brzmienia art. 91 wynika możliwość świadczenia przez EMI usług płatniczych na terytorium innego państwa członkowskiego za pośrednictwem oddziału, w ramach działalności transgranicznej, lub za pośrednictwem agenta, przy czym w przepisie tym nie ma mowy o usługach wydawania lub wykupu pieniądza elektronicznego.

Instytucja pieniądza elektronicznego / EMI – definicja

Tym samym, w celu uniknięcia ograniczeń obu typów, przedsiębiorca powinien ubiegać się o zezwolenie KNF na wydawanie pieniądza elektronicznego i świadczenie usług płatniczych jako krajowa instytucja pieniądza elektronicznego – uregulowana w dziale VIIA UUP.

Warunkiem ubiegania się o taki status jest kapitał założycielski, który musi odpowiadać co najmniej równowartości w walucie polskiej kwoty 350.000 euro ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski (NBP) obowiązującego w dniu wydania zezwolenia (art. 132b ust. 1 UUP). Jest to prawie trzykrotnie wyższy próg niż w przypadku KIP (równowartość w walucie polskiej 125.000 EUR).

Większość przepisów zawierających wymogi dokumentacyjne niezbędne do uzyskania licencji dla KIP stosuje się odpowiednio do EMI. Proces licencjonowania instytucji pieniądza elektronicznego został szczegółowo opisany poniżej.

Co ważne, instytucja pieniądza elektronicznego może również świadczyć usługi płatnicze – bez ograniczeń.


Usługi EMI

Emisja i wykup pieniądza elektronicznego

Podstawową działalnością EMI jest emisja i wykup pieniądza elektronicznego. Emitent pieniądza elektronicznego jest zobowiązany do niezwłocznej emisji pieniądza elektronicznego według wartości nominalnej od momentu otrzymania środków przeznaczonych na ten cel.

Uznaje się, że pomimo różnicy pomiędzy polskim ustawowym pojęciem „wydania” pieniądza elektronicznego a pojęciem „emisji” występującym w Dyrektywie EMD2, „wydanie” polega na zapisaniu przez uprawnionego emitenta wartości pieniężnej stanowiącej pieniądz elektroniczny

Innymi słowy, wcześniej nieistniejący pieniądz elektroniczny jest tworzony przez emitenta w zamian za środki pieniężne (środki płatnicze) – aby następnie mógł stać się przedmiotem transakcji płatniczych i wykupić zobowiązania jego posiadacza na zwykłych zasadach pieniądza FIAT. Co więcej, emisja pieniądza elektronicznego pociąga za sobą niejako automatyczny obowiązek jego wykupu.

Należy jednak ponownie zauważyć, że w polskich realiach determinowanych w szczególności komunikatami KNF, kreacja wartości pieniężnej następuje wyłącznie w celu jej wykorzystania do transakcji płatniczych w jej zamkniętym systemie. Pieniądz elektroniczny może być bowiem wykorzystywany wyłącznie do dokonywania płatności na rzecz podmiotów związanych z emitentem odpowiednim stosunkiem prawnym, na podstawie którego przyjmują one dany pieniądz elektroniczny i mają możliwość jego wykupu w późniejszym terminie, a także posiadają techniczne możliwości odbioru pieniądza elektronicznego od jego posiadacza.

Wykup pieniądza elektronicznego na żądanie posiadacza musi zostać umożliwiony przez emitenta w dowolnym momencie oraz według jego wartości nominalnej w zamian za środki pieniężne niebędące pieniądzem elektronicznym.

Emitent pieniądza elektronicznego może pobierać opłatę za wykup pieniądza elektronicznego – pod warunkiem, że przewiduje to umowa emisyjna. Warunki wykupu, w tym właśnie wysokość opłaty z tego tytułu, powinny być określone w umowie. Umowa musi regulować te kwestie w sposób jasny i zrozumiały. Informacje o wykupie muszą zostać przekazane użytkownikowi przez emitenta najpóźniej w momencie złożenia propozycji jego zawarcia. Strony mogą swobodnie uzgodnić warunki wykupu inne niż przewidziane w UUP, pod warunkiem, że użytkownik pieniądza elektronicznego nie jest konsumentem.

Co istotne, przepisy UUP nie przewidują dystrybucji pieniądza elektronicznego. Tym samym, w obecnym stanie prawnym, prowadzenie dystrybucji pieniądza elektronicznego przez dystrybutora na podstawie UUP jest traktowane jako outsourcing czynności operacyjnych do EMI – tj. jako outsourcing uregulowany w art. 86 i następnych UUP.

Warto wspomnieć, że sama emisja pieniądza elektronicznego nie może odbywać się za pośrednictwem agentów lub innych podmiotów. Roszczenie o wykup pieniądza elektronicznego przedawnia się z upływem 5 lat od dnia wygaśnięcia umowy o jego wydanie.

Usługi płatnicze

Instytucja pieniądza elektronicznego może być dostawcą usług płatniczych – zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 4 UUP. Oznacza to, że instytucja pieniądza elektronicznego może również świadczyć usługi płatnicze wymienione w art. 3 ust. 1 UUP.

Przez usługi płatnicze rozumie się czynności polegające na:

  1. przyjmowaniu wpłat gotówkowych i dokonywaniu wypłat gotówkowych z rachunku płatniczego oraz wszelkich czynnościach niezbędnych do prowadzenia rachunku;
  2. wykonywanie transakcji płatniczych, w tym transfer środków na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub u innego dostawcy:
    • poprzez wykonywanie usług polecenia zapłaty, w tym jednorazowych poleceń
    • zapłaty, przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego,
    •  poprzez wykonywanie usług polecenia przelewu, w tym zleceń stałych;
  3. wykonywanie transakcji płatniczych wymienionych w pkt 2 w ciężar środków udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu lub, w przypadku instytucji płatniczej lub instytucji pieniądza elektronicznego, kredytu, o którym mowa w art. 74 ust. 3 lub art. 132j ust. 3 UUP;
  4. wydawanie instrumentów płatniczych
  5. umożliwienie przyjmowania instrumentów płatniczych i wykonywania transakcji płatniczych zainicjowanych instrumentem płatniczym płatnika przez akceptanta lub za jego pośrednictwem, polegające w szczególności na obsłudze autoryzacji, przesyłaniu do wydawcy instrumentu płatniczego lub do systemów płatności zleceń płatniczych płatnika lub akceptanta, w celu przekazania akceptantowi należnych mu środków pieniężnych, z wyłączeniem czynności polegających na rozliczaniu i rozrachunku tych transakcji w ramach systemu płatności w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku (acquiring);
  6. świadczenie usługi przekazu pieniężnego;
  7. świadczenie usługi inicjowania transakcji płatniczych;
  8. świadczenie usługi dostępu do informacji o rachunku.

Usługi inne niż płatnicze

Zgodnie z art. 132j ust. 1 UUP instytucja pieniądza elektronicznego może, oprócz działalności polegającej na wydawaniu pieniądza elektronicznego i świadczeniu usług płatniczych:

  1. świadczyć usługi dodatkowe ściśle związane z wydawaniem pieniądza elektronicznego i świadczeniem usług płatniczych, takie jak:
    • usługi wymiany walut,
    • usługi bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych przekazywanych w celu wykonania transakcji płatniczej,
    • usługi przechowywania i przetwarzania danych;
  2. prowadzić systemy płatności;
  3. prowadzić inną działalność gospodarczą.

Z kolei zgodnie z art. 132j ust. 3 UUP, w związku ze świadczeniem usług płatniczych instytucja pieniądza elektronicznego może udzielić kredytu płatniczego, o którym mowa w art. 74 ust. 3, wyłącznie w celu świadczenia usług płatniczych, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3-5 i 7, oraz pod warunkiem, że kredyt ten nie jest udzielany:

  • na okres dłuższy niż 12 miesięcy;
  • ze środków otrzymanych lub przechowywanych w celu wykonania transakcji płatniczej.

Wymagania

Akcjonariusze, beneficjenci rzeczywiści i dyrektorzy

W procesie licencjonowania instytucji pieniądza elektronicznego należy przedstawić dane pozwalające na identyfikację osób zarządzających oraz osób, które bezpośrednio lub pośrednio posiadają znaczący udział w spółce, wraz ze wskazaniem wielkości posiadanego przez nie udziału.

Ponadto instytucja pieniądza elektronicznego musi przekazać KNF dokumenty i informacje pozwalające na ocenę, czy podmiot i osoby, o których mowa powyżej, dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania EMI, w szczególności:

  1. dokumenty pozwalające na ocenę, czy osoby zarządzające posiadają niezbędne wykształcenie i doświadczenie zawodowe do zarządzania działalnością w zakresie wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego,
  2. informacje o wyrokach skazujących za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, o warunkowym umorzeniu postępowania oraz o postępowaniach dyscyplinarnych zakończonych ukaraniem, a także o innych zakończonych postępowaniach administracyjnych i cywilnych dotyczących wnioskodawcy lub osób, których postępowanie dotyczy,
  3. informacje o toczących się postępowaniach karnych o przestępstwo umyślne, z wyłączeniem przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, postępowaniach w sprawach o przestępstwa skarbowe, a także o toczących się postępowaniach administracyjnych, dyscyplinarnych i cywilnych – przeciwko tym osobom lub związanych z ich działalnością lub działalnością wnioskodawcy.

Co w praktyce będzie składało się na materiał mający wykazać, że wskazane osoby dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania EMI?

Będą to dane i dokumenty wymagane przepisami rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie szczegółowego zakresu informacji oraz rodzaju i formy dokumentów dołączanych do wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze krajowej instytucji płatniczej z dnia 13 listopada 2020 r., w brzmieniu odpowiednio stosowanym do IZRP. (Dz.U. z 2020 r. poz. 2225), tj.:

  • dane osobowe,
  • życiorys,
  • informacje o toczących się i zakończonych postępowaniach,
  • zaświadczenia o niekaralności z właściwych urzędów,
  • informacje o środkach nadzorczych wobec innego podmiotu, z którym osoba analizowana jest powiązana w sposób określony w przepisach Rozporządzenia.

Pozytywna weryfikacja przez UKNF tak przedstawionej sylwetki akcjonariusza (beneficjenta rzeczywistego) i członka zarządu jest warunkiem uzyskania statusu instytucji pieniądza elektronicznego.

Zasady Ładu Korporacyjnego dla Instytucji Nadzorowanych (dok. przyjęty uchwałą KNF z dnia 22 lipca 2014 r. i obowiązujący od 1 stycznia 2015 r.) wymagają, aby akcjonariusze EMI:

  1. współpracowali, aby osiągnąć jej cele,
  2. zapewniali bezpieczeństwo jej działania,
  3. nie wywierali nadmiernego wpływu na EMI,
  4. kierowali się w swoich decyzjach interesem EMI,
  5. skutecznie stosowali zasady ładu korporacyjnego w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania organu zarządzającego (i nadzorczego, jeśli został powołany) nadzorowanej instytucji,
  6. nie ingerowali w zarządzanie EMI, w tym w prowadzenie spraw zarządu,
  7. nie wykorzystywali swojej pozycji przy przenoszeniu aktywów z EMI do innych podmiotów w celu nabycia lub zbycia aktywów EMI na warunkach innych niż rynkowe,
  8. byli odpowiedzialni za dokapitalizowanie EMI, gdyby było to konieczne do utrzymania jej kapitału własnego,
  9. zapewnili EMI natychmiastowe wsparcie finansowe, gdy jest to konieczne do utrzymania płynności na poziomie wymaganym przez prawo lub regulacje nadzorcze oraz gdy wymaga tego bezpieczeństwo EMI.

Zarząd

Wewnętrzną strukturę instytucji nadzorowanej, jaką jest instytucja pieniądza elektronicznego, określają m.in. Zasady Ładu Korporacyjnego dla Instytucji Nadzorowanych. Z treści tego dokumentu wyłaniają się dobre praktyki i zasady, którymi powinny kierować się również EMI przy organizowaniu swojej działalności.

Przede wszystkim zarząd EMI musi mieć charakter kolegialny, a jego członkowie muszą posiadać kompetencje do zarządzania sprawami instytucji nadzorowanej wynikające z:

  • wiedzy (posiadanej z racji wykształcenia, odbytych szkoleń, uzyskanych tytułów zawodowych i w inny sposób nabytej w toku kariery zawodowej),
  • doświadczenia (nabytego w trakcie pełnienia określonych funkcji lub zajmowania określonych stanowisk),
  • umiejętności niezbędnych do wykonywania powierzonej im funkcji.

W składzie zarządu powinna znaleźć się odpowiednia proporcja osób posługujących się językiem polskim oraz posiadających odpowiednie doświadczenie i znajomość polskiego rynku finansowego niezbędne do zarządzania instytucją nadzorowaną na polskim rynku finansowym.

Modelowym przykładem zarządu EMI jest zarząd trzyosobowy, w którym co najmniej dwóch z trzech członków zarządu (co najmniej połowa) posługuje się językiem polskim i wykazuje się znajomością polskiego rynku finansowego.

Rola prezesa zarządu powinna być wyodrębniona w jego składzie. EMI powinien również zapewnić w ramach swojej organizacji:

  1. funkcję zapewnienia zgodności działania instytucji nadzorowanej z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi oraz uwzględniania zaleceń nadzorczych (compliance),
  2. skuteczną, efektywną i niezależną funkcję audytu wewnętrznego, której zadaniem jest w szczególności regularne badanie adekwatności, skuteczności i efektywności w szczególności systemu kontroli wewnętrznej, funkcji zapewnienia zgodności oraz systemu zarządzania ryzykiem,
  3. funkcję zarządzania ryzykiem,
  4. funkcję osoby odpowiedzialnej – tj. wyznaczenie przez zarząd jednego z członków, o których mowa w art. 6 i 7 UAML, jako osoby odpowiedzialnej za realizację obowiązków określonych w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz w ustawie AML/CFT.

Wymogi kapitałowe

Powyżej wskazaliśmy już, że EMI musi posiadać kapitał założycielski w wysokości co najmniej równowartości w walucie polskiej 350.000 EUR ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski (NBP) obowiązującego w dniu wydania zezwolenia.

Należy jednak zaznaczyć, że nie są to jedyne wymogi kapitałowe dla EMI. Zgodnie z art. 132m UUP, EMI jest obowiązany posiadać przez cały czas fundusze własne dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności w zakresie pieniądza elektronicznego i usług płatniczych oraz do rodzaju usług płatniczych, które może świadczyć na podstawie zezwolenia.

Co w praktyce oznacza pojęcie środków własnych?

Zgodnie z obowiązującym art. 76 ust. 2 UUP, fundusze własne EMI obejmują:

  • kapitał zakładowy EMI;
  • kapitał z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych;
  • zyski zatrzymane;
  • zatwierdzony zysk i zysk netto za bieżący okres sprawozdawczy, obliczone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, pomniejszone o wszelkie przewidywane obciążenia i dywidendy, w kwotach nieprzekraczających kwot zysku zweryfikowanych przez biegłych rewidentów;
  • kapitał rezerwowy;
  • pozostałe rezerwy.

Środki te pomniejszane są o:

  • akcje własne posiadane przez EMI, wyceniane według ich wartości bilansowej, pomniejszonej o wszelkie odpisy z tytułu trwałej utraty wartości;
  • wszelkie zobowiązania z tytułu akcji uprzywilejowanych;
  • wartości niematerialne i prawne wyceniane w wartości bilansowej;
  • stratę z lat ubiegłych
  • stratę w trakcie zatwierdzania;
  • stratę netto za bieżący okres.

EMI obowiązuje również ogólna zasada wyrażona w art. 132m ust. 2 UUP stanowiąca, że wysokość funduszy własnych EMI nie może być niższa niż następujące wartości:

  • minimalna kwota kapitału założycielskiego,
  • minimaln wysokość środków własnych stanowiącą sumę:
    • kwoty funduszy własnych przeznaczonych na działalność w zakresie pieniądza elektronicznego,
    • kwoty funduszy własnych przeznaczonych na działalność w zakresie usług płatniczych w zakresie pieniądza nieelektronicznego obliczonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 7 (ten ostatni przepis stanowi delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw instytucji finansowych do określenia, po zasięgnięciu opinii KNF, w drodze rozporządzenia, sposobu obliczania tej kwoty, z uwzględnieniem, że nie powinna ona przekraczać 4% jednej dwunastej całkowitej wartości transakcji płatniczych wykonanych w ciągu ostatniego roku przez EMI oraz z uwzględnieniem rodzaju usług płatniczych, które może świadczyć na podstawie posiadanej licencji).

Co szczególnie istotne, KNF może, w drodze decyzji, na podstawie analizy ryzyka strat oraz oceny procesów zarządzania ryzykiem i mechanizmów kontroli wewnętrznej krajowej instytucji pieniądza elektronicznego, nakazać zwiększenie albo zezwolić na zmniejszenie wysokości funduszy własnych do określonych progów procentowych.


Proces licencyjny EMI

Zgodnie z art. 132a ust. 1 UUP wydawanie pieniądza elektronicznego oraz świadczenie usług płatniczych w charakterze krajowej instytucji pieniądza elektronicznego wymaga zezwolenia KNF. Zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze instytucji pieniądza elektronicznego może być wydane osobie prawnej mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na jej wniosek.

Wniosek o zezwolenie na obrót pieniądzem elektronicznym

Wniosek o zezwolenie musi zawierać następujące dane i dokumenty:

  1. adres siedziby;
  2. statut, umowa spółki lub akt założycielski;
  3. wykaz usług pieniądza elektronicznego (i ewentualnie usług płatniczych), które zamierza świadczyć;
  4. program działalności i plan finansowy na okres co najmniej trzech lat, wykazujące, że wnioskodawca jest w stanie stosować odpowiednie i proporcjonalne systemy, zasoby i procedury niezbędne do właściwego wykonywania swojej działalności – przy czym program działalności i plan finansowy wskazuje również planowaną średnią wartość pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu;
  5. dowód posiadania funduszy własnych w wymaganej wysokości;
  6. opis systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej, o którym mowa w art. 64 ust. 1 pkt 3, w tym zatwierdzone przepisy wewnętrzne w tym obszarze;
  7. opis bliskich powiązań między wnioskodawcą a innymi podmiotami, jeżeli takie istnieją;
  8. dane umożliwiające identyfikację członków zarządu i osób, które bezpośrednio lub pośrednio posiadają znaczny pakiet akcji w spółce lub spółdzielni zamierzającej świadczyć usługi pieniądza elektronicznego (ewentualnie powiązane usługi płatnicze), ze wskazaniem wielkości posiadanego pakietu akcji, w tym:
    • imię i nazwisko lub nazwa;
    • siedziba i adres lub miejsce zamieszkania i adres;
  9. dokumenty i informacje pozwalające ocenić, czy wnioskodawca i osoby, o których mowa w pkt 8, dają niezbędne gwarancje ostrożnego i należytego zarządzania EMI, w szczególności:
    • dokumenty pozwalające ocenić, czy osoby zarządzające posiadają niezbędne wykształcenie i doświadczenie zawodowe do zarządzania działalnością polegającą na wydawaniu pieniądza elektronicznego (i ewentualnym świadczeniu usług płatniczych)
    • informacje o wyrokach skazujących za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, o postępowaniach w okresie próby oraz o postępowaniach dyscyplinarnych zakończonych ukaraniem, oraz innych zakończonych postępowaniach administracyjnych i cywilnych dotyczących wnioskodawcy lub osób, o których mowa w pkt
    • informacje o toczących się postępowaniach karnych o przestępstwo umyślne, z wyjątkiem przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, postępowaniach w sprawach o przestępstwa skarbowe, a także postępowaniach administracyjnych, dyscyplinarnych i cywilnych wszczętych przeciwko osobom, o których mowa w pkt 8, lub związanych z ich działalnością lub działalnością wnioskodawcy;
  10. dane umożliwiające identyfikację biegłych rewidentów i firm audytorskich, w tym:
    • imię i nazwisko biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej,
    • adres biegłego rewidenta lub adres firmy audytorskiej,
    • numer wpisu do rejestru biegłych rewidentów lub numer wpisu na listę firm audytorskich;
  11. w przypadku zamiaru świadczenia usługi inicjowania transakcji płatniczej – dokument potwierdzający ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, gwarancję bankową, gwarancję ubezpieczeniową lub inną gwarancję roszczeń użytkownika.

O tym, co wchodzi w zakres poszczególnych kategorii informacji i dokumentów wymienionych w pkt 1-11), stanowi odpowiednio obowiązujące rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 13 listopada 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji oraz rodzaju i formy dokumentów dołączanych do wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze krajowej instytucji płatniczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 2225), wydane na podstawie art. 61 ust. 3 UUP.

Warunki licencjonowania pieniądza elektronicznego

Ponadto art. 64 ust. 2-10 UUP dotyczący pieniądza elektronicznego stosuje się odpowiednio do instytucji pieniądza elektronicznego, który stanowi, że zezwolenie (licencja na pieniądz elektroniczny) może zostać wydane, jeżeli wnioskodawca:

  1. posiada środki własne w wymaganej wysokości;
  2. zapewnia ostrożne i należyte zarządzanie działalnością objętą wnioskiem o udzielenie zezwolenia, w szczególności poprzez posiadanie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej odpowiedniego do charakteru, skali i stopnia złożoności świadczonych usług (płatniczych), zapewniającego między innymi należyte wypełnianie obowiązków związanych z zapobieganiem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz obejmującego rozwiązania organizacyjne mające na celu ochronę środków użytkowników
  3. jest zarządzany przez osoby dające rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania jego działalnością;
  4. posiada środki finansowe na pokrycie kapitału założycielskiego niepochodzące z kredytu, pożyczki lub w inny sposób nieobciążone i niepochodzące z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł;
  5. posiada plan finansowy lub program operacyjny zapewniający, że EMI jest w stanie wypełnić zobowiązania wynikające z działalności, na którą ubiega się o zezwolenie;
  6. nie ma bliskich powiązań z osobami trzecimi, które stanowiłyby przeszkodę w skutecznym wykonywaniu funkcji nadzorczych;
  7. nie posiada bliskich powiązań z osobami trzecimi, w przypadku gdy przepisy prawa państwa innego niż państwo członkowskie mające zastosowanie do co najmniej jednej osoby fizycznej lub prawnej, z którą wnioskodawca posiada bliskie powiązania, lub trudności związane z ich egzekwowaniem uniemożliwiałyby skuteczne sprawowanie nadzoru nad EMI;
  8. zapewnia spełnienie wymogów określonych w przepisach rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2018/389 z dnia 27 listopada 2017 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących silnego uwierzytelniania klienta oraz wspólnych i bezpiecznych otwartych standardów komunikacji;
  9. posiada ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, gwarancję bankową, gwarancję ubezpieczeniową lub inne zabezpieczenie roszczeń użytkownika podczas świadczenia usługi inicjowania transakcji płatniczej.

Dodatkowe warunki dorozumiane

W przypadku procesu licencjonowania i codziennych operacji EMI w wielu miejscach należy odpowiednio stosować przepisy dot. EMI. Co to oznacza w praktyce? Jeżeli EMI zamierza świadczyć usługę acquiringu, niezbędna jest do tego pozytywna opinia NBP uzyskana w toku postępowania;

  1. świadcząc usługę inicjowania transakcji płatniczych, EMI jest obowiązana zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z wykonywaną przez EMI działalnością lub posiadać gwarancję bankową, gwarancję ubezpieczeniową lub inne zabezpieczenie roszczeń użytkownika, przy czym treść umowy powinna zawierać elementy określone w art. 61b UUP;
  2. W toku postępowania o udzielenie zezwolenia KNF wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku niespełniającego wymogów określonych w art. 61 ust. 1 UUP, a także może żądać dodatkowych informacji lub dokumentów niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy;
  3. KNF wydaje decyzję w sprawie zezwolenia w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia, a w samym zezwoleniu KNF określa usługi pieniądza elektronicznego (w tym usługi płatnicze, o ile występują), do świadczenia których instytucja płatnicza jest uprawniona;
  4. KNF odmawia wydania zezwolenia, jeżeli wnioskodawca nie spełnia wymogów określonych w art. 64 ust. 1 UUP;
  5. Zmiana usług opisanych w zezwoleniu wymaga zmiany samego zezwolenia, przy czym wystarczające jest pisemne oświadczenie o aktualności w zakresie, w jakim dokumentacja i informacje pierwotnie przekazane KNF nie uległy zmianie;
  6. Zezwolenie wygasa, jeżeli EMI nie rozpoczęła działalności objętej zezwoleniem w terminie 12 miesięcy od dnia wydania tego zezwolenia lub nie wykonuje działalności objętej zezwoleniem przez okres dłuższy niż 6 kolejnych miesięcy – wygaśnięcie zezwolenia stwierdza się w drodze decyzji;
  7. EMI może utracić zezwolenie, jeżeli:
    • uzyskała zezwolenie w wyniku podania nieprawdziwych informacji lub w inny niezgodny z prawem sposób;
    • przestała spełniać wymogi, od których uzależnione jest udzielenie zezwolenia, lub nie zawiadomiła KNF o istotnych okolicznościach wskazujących na to, że przestał spełniać te wymogi;
    • prowadzi działalność z naruszeniem zezwolenia lub trwale utraciła zdolność do wypełniania swoich zobowiązań;
    • dalsze świadczenie usług płatniczych lub wydawanie pieniądza elektronicznego zagrażałoby stabilności systemu płatniczego lub zaufaniu do niego;
    • osoby, które bezpośrednio lub pośrednio posiadają znaczne udziały w EMI, nie gwarantują ostrożnego i stabilnego zarządzania EMI;
    • osoba zarządzająca nie daje rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania EMI;
    • bliskie powiązania między KIP a innymi podmiotami mogłyby uniemożliwić skuteczny nadzór nad EMI;
    • przepisy prawa państwa innego niż państwo członkowskie, które mają zastosowanie do jednej lub większej liczby osób fizycznych lub prawnych, z którymi EMI ma bliskie powiązania, lub trudności związane z egzekwowaniem tych przepisów mogłyby uniemożliwić skuteczne sprawowanie nadzoru nad tą instytucją;
    • jeżeli EMI nie stosuje środków ochrony środków finansowych użytkowników określonych w art. 78 ust. 1 i pomimo niezawarcia w terminie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia, o której mowa w art. 78 ust. 2 UUP – mając na uwadze, że:
      • decyzja o cofnięciu zezwolenia podlega natychmiastowemu wykonaniu.
      • Jeżeli wymaga tego interes użytkowników lub posiadaczy pieniądz a elektronicznego, KNF może w decyzji o cofnięciu zezwolenia określić termin i warunki zaprzestania przez EMI świadczenia usług płatniczych lub wydawania pieniądza elektronicznego.
    • Ponadto KNF cofa zezwolenie na wniosek EMI.

Dodatkowym warunkiem udzielenia zezwolenia IEM jest posiadanie przez ten podmiot rozwiązań organizacyjnych zapewniających ochronę środków pieniężnych otrzymanych w zamian za pieniądz elektroniczny wydany zgodnie z art. 132n UUP.

KNF może ponadto cofnąć zezwolenie, jeżeli IEM, który nie stosuje zasad ochrony środków pieniężnych otrzymanych w zamian za wydany pieniądz elektroniczny, określonych w art. 132n ust. 1 UUP, nie zawarł w terminie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, lub umowy ubezpieczenia, o której mowa w art. 78 ust. 2, zgodnie z art. 132n ust. 2 UUP.


Nadzór EMI

Zakres nadzoru

Zgodnie z art. 132z ust. 1 UUP, działalność w zakresie wydawania pieniądza elektronicznego i świadczenia usług płatniczych prowadzona przez EMI, w tym ich agentów oraz innych przedsiębiorców, za pośrednictwem których EMI świadczy usługi płatnicze lub dokonuje wykupu pieniądza elektronicznego, a także podmioty wykonujące niektóre czynności operacyjne na podstawie umowy, o której mowa w art. 132v ust. 1, podlega nadzorowi KNF, w zakresie i na zasadach określonych w UUP oraz ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Zgodnie z art. 132z ust. 2 UUP, celem nadzoru KNF nad EMI jest:

  • zapewnienie bezpieczeństwa finansowego EMI;
  • zapewnienie zgodności działalności EMI, w tym działalności prowadzonej przez ich agentów i innych przedsiębiorców, za pośrednictwem których KIPE świadczą usługi płatnicze lub dokonują wykupu pieniądza elektronicznego, oraz podmiotów wykonujących niektóre czynności operacyjne na podstawie umowy outsourcingowej (zgodnie z definicją zawartą w art. 132v ust. 1 UUP), z przepisami UUP, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 924/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspólnocie oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 2560/2001, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiającego wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 924/2009 i rozporządzenie (UE) 2015/751 oraz zezwolenia, o którym mowa w art. 132a ust. 1;
  • ochrona interesów użytkowników i posiadaczy pieniądza elektronicznego.

Nadzór KNF polega na:

  • ocenie sytuacji finansowej EMI;
  • badanie jakości zarządzania EMI, w tym systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej.

KNF oraz osoby wykonujące czynności nadzorcze nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę powstałą w wyniku działania lub zaniechania zgodnego z przepisami ustaw, pozostającego w związku ze sprawowanym przez KNF nadzorem.

KNF, w ramach sprawowanego nadzoru, może:

  • żądać od EMI przekazania, w określonym terminie, wszelkich informacji niezbędnych do osiągnięcia celów nadzoru, wskazując cel żądania;
  • zażądać okresowego przekazywania przez EMI określonych danych niezbędnych do oceny sytuacji finansowej EMI;
  • nakazać EMI opracowanie i wdrożenie planu przywrócenia prawidłowych stosunków finansowych.

Kontrole instytucji pieniądza elektronicznego

KNF może przeprowadzić kontrolę działalności i sytuacji finansowej instytucji pieniądza elektronicznego, w tym ocenę działalności i sytuacji finansowej agenta, za pośrednictwem którego instytucja pieniądza elektronicznego świadczy usługi objęte zezwoleniem, lub podmiotu wykonującego czynności operacyjne na podstawie umowy outsourcingowej.

Jeżeli kontrola ta nie pozwala na dokonanie wszystkich ustaleń niezbędnych do oceny działalności lub sytuacji finansowej agenta lub insourcera, czynności kontrolne mogą być przeprowadzone bezpośrednio wobec agenta lub insourcera, w ramach odrębnej kontroli

Czynności kontrolne przeprowadzają pracownicy Urzędu KNF po okazaniu legitymacji służbowej i doręczeniu upoważnienia wydanego przez Przewodniczącego KNF lub osobę przez niego upoważnioną.

Pracownicy Urzędu KNF są uprawnieni do:

  • wstępu na teren jednostki kontrolowanej;
  • swobodny dostęp do oddzielnego biura i środków łączności;
  • wglądu do dokumentów kontrolowanego podmiotu oraz żądania kopii, duplikatów i wyciągów z takich dokumentów;
  • wglądu do danych zawartych w systemie informatycznym podmiotu kontrolowanego oraz żądania wydania kopii lub wyciągów z tych danych, w tym w formie dokumentów elektronicznych.

Kontrolę przeprowadza się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców oraz zgodnie z przepisami rozporządzenia wydanego na podstawie art. 103 ust. 6 UUP.

Zalecenia dla instytucji pieniądza elektronicznego

KNF, w ramach sprawowanego nadzoru nad EMI, może wydawać EMI zalecenia mające na celu:

  1. zapewnienia zgodności działalności krajowej instytucji pieniądza elektronicznego z przepisami ustawy, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 924/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspólnocie oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 2560/2001 oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiającego wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 924/2009,
  2. zwiększenia funduszy własnych, jeżeli ich wysokość jest niższa niż wynikałoby to z przepisów ustawy lub decyzji, o której mowa w art. 132m ust. 8,
  3. podejmuje działania niezbędne do osiągnięcia i przestrzegania standardów, o których mowa w art. 132b ust. 1 i art. 132m
  4. opracowuje i stosuje procedury zapewniające utrzymanie i stałe monitorowanie poziomu funduszy własnych,
  5. podejmuje środki niezbędne do zapobieżenia naruszeniu interesów użytkowników i posiadaczy pieniądza elektronicznego;
  6. nakazać krajowej instytucji pieniądza elektronicznego wstrzymanie wypłaty zysków lub zawieszenie tworzenia nowych jednostek organizacyjnych do czasu osiągnięcia standardów, o których mowa w art. 132b ust. 1 i art. 132m.

KNF może wydawać zalecenia dotyczące dobrych praktyk w zakresie ostrożnego i stabilnego zarządzania krajowymi instytucjami pieniądza elektronicznego, mając na względzie ochronę interesów posiadaczy i użytkowników pieniądza elektronicznego.

Sankcje i cofnięcie licencji

Jeżeli EMI nie wykonuje lub nienależycie wykonuje obowiązek przekazywania KNF informacji lub danych albo nie wykonał w wyznaczonym terminie zaleceń KNF, utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie kontroli albo nie stosuje się do poleceń KNF, a także jeżeli działalność EMI jest wykonywana z naruszeniem prawa lub zagraża interesom użytkowników lub posiadaczy pieniądza elektronicznego, KNF może:

  • wystąpić do organu IEM o odwołanie kierownika bezpośrednio odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości;
  • zawiesić kierownika do czasu rozstrzygnięcia wniosku o jego odwołanie przez organy EMI na najbliższym posiedzeniu; zawieszenie polega na wyłączeniu z podejmowania decyzji za EMI w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych;
  • ograniczenia zakresu działania EMI lub jego jednostek organizacyjnych.

Decyzje KNF w tym zakresie są natychmiast wykonalne, przy czym decyzja KNF o ograniczeniu zakresu działalności może zawierać warunki i terminy.

Ponadto KNF może:

  • nałożyć na osobę zarządzającą bezpośrednio odpowiedzialną za stwierdzoną nieprawidłowość karę pieniężną w wysokości do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia brutto tej osoby, obliczonego na podstawie średniego wynagrodzenia brutto z ostatnich 3 miesięcy przed nałożeniem kary;
  • nałożyć na EMI karę pieniężną w wysokości do 1.000.000 PLN;
  • cofnąć zezwolenie udzielone EMI.

KNF może również zawiesić osobę zarządzającą w przypadku:

  • postawienia tej osobie zarzutów w postępowaniu karnym lub w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe;
  • spowodowanie przez tę osobę znacznych szkód majątkowych na rzecz EMI.

Obowiązki sprawozdawcze

Roczne sprawozdania finansowe

EMI przekazuje KNF roczne sprawozdania finansowe oraz roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z ustawą o rachunkowości. Sprawozdania są przekazywane wraz ze sprawozdaniem z badania oraz odpisem uchwały lub postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, w terminie nie dłuższym niż 15 dni od dnia zatwierdzenia odpowiednio rocznego sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający EMI oraz rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający jednostki dominującej EMI.

Firma audytorska jest zobowiązana do niezwłocznego informowania KNF o okolicznościach i zdarzeniach stwierdzonych w trakcie badania sprawozdania finansowego, które mogą stanowić podstawę do wydania opinii z zastrzeżeniami, opinii negatywnej lub odmowy wydania opinii, lub które mogą wskazywać na naruszenie przepisów określających warunki wydania zezwolenia na prowadzenie działalności przez EMI lub regulujących prowadzenie działalności przez EMI lub zagrożenie kontynuowania działalności przez tę instytucję.

EMI udostępnia również kwartalne i dodatkowe roczne raporty finansowe i statystyczne obejmujące następujące dane:

  1. wartość posiadanych środków;
  2. informacje o pożyczkach, o których mowa w art. 74 ust. 3, udzielonych w danym kwartale lub roku, w tym o ich liczbie, wartości i okresie obowiązywania;
  3. informacje o zrealizowanych transakcjach płatniczych, w tym o ich wartości, liczbie i strukturze walutowej;
  4. zestawienie funduszy własnych ze wskazaniem poszczególnych składników i określeniem ich wysokości;
  5. z zastrzeżeniem, że KNF, w drodze decyzji, na wniosek EMI, może w uzasadnionych przypadkach zwolnić go z tych obowiązków lub ograniczyć ich zakres.
  6. informacje o rodzaju i zakresie działalności, o której mowa w art. 132j ust. 1 UUP, tj. o następujących usługach (jeżeli je świadczy):
    • usługi wymiany walut,
    • usługi przechowywania środków pieniężnych przekazanych w celu wykonania transakcji płatniczej,
    • usługi przechowywania i przetwarzania danych;
    • prowadzenie systemów płatności, e
    • prowadzenie innej działalności gospodarczej

Raporty kwartalne dla NBP

Zgodnie z art. 14c ust. 1 UUP wydawca pieniądza elektronicznego jest obowiązany do przekazywania NBP kwartalnych informacji o wartości wyemitowanego pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu. Jeżeli wydawca pieniądza elektronicznego wydaje jednocześnie instrument płatniczy, na którym przechowywany jest wydany przez niego pieniądz elektroniczny, informacja ta zawiera dodatkowo informacje o tych instrumentach w następującym zakresie:

  1. rodzaju i liczby wydanych instrumentów płatniczych
  2. liczbę urządzeń akceptujących wydane instrumenty płatnicze oraz liczbę urządzeń umożliwiających doładowanie takich instrumentów;
  3. liczbę i wartość transakcji płatniczych wykonanych przy użyciu wydanych instrumentów płatniczych;
  4. liczbę i wartość transakcji doładowania wydanych instrumentów płatniczych;
  5. liczbie i wartości transakcji płatniczych dokonanych przy użyciu wydanych instrumentów płatniczych, które naruszają przepisy prawa lub zasady uczciwego obrotu oraz wysokości strat z tego tytułu.

Zgodnie z art. 14a UUP, EMI będący agentem rozliczeniowym, tj. świadczący usługi acquiringu, zobowiązany jest do przekazywania NBP kwartalnych informacji obejmujących:

  1. liczbę akceptantów, na rzecz których świadczy usługę acquiringu oraz liczbę urządzeń akceptujących instrumenty płatnicze, z których korzystają ci akceptanci;
  2. liczby i wartości wykonanych transakcji płatniczych, których dotyczyła usługa acquiringu;
  3. liczbie i wartości transakcji płatniczych wykonanych z naruszeniem przepisów prawa lub zasad uczciwego obrotu oraz wysokości strat z tego tytułu poniesionych przez agenta rozliczeniowego i akceptantów.

Wspomniany art. 14b (tym razem ust. 1) UUP znajduje odrębne zastosowanie także w przypadku, gdy IEM jest wydawcą innego instrumentu płatniczego niż ten, na którym przechowuje wydany przez siebie pieniądz elektroniczny. W takim przypadku IEM jest odrębnie zobowiązany do przekazywania NBP kwartalnych informacji obejmujących:

  1. rodzaj i liczbę wydanych instrumentów płatniczych
  2. liczbę i wartość transakcji płatniczych wykonanych przy użyciu wydanych instrumentów płatniczych;
  3. liczby udostępnionych bankomatów oraz liczby i wartości transakcji płatniczych wykonanych przy ich użyciu;
  4. liczbie i wartości transakcji płatniczych dokonanych przy użyciu wydanych instrumentów płatniczych, które naruszają przepisy prawa lub zasady uczciwego obrotu oraz wysokości strat z tego tytułu.

Wszystkie ww. informacje przekazywane do NBP przekazywane są w formie elektronicznej z wykorzystaniem odpowiednich certyfikatów wydawanych przez NBP lub innych form uwierzytelniania stosowanych przez NBP – zgodnie z art. 14ca UUP. W praktyce przekazywanie sprawozdań odbywa się w sposób opisany na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego pod adresem: https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemplatniczy/sprawozdawczosc.html


Polityki wewnętrzne

EMI powinna posiadać i aktualizować następujące wewnętrzne polityki i procedury:

Program działań na okres co najmniej trzech lat

Program działań na okres co najmniej trzech lat, który wykazuje, że EMI jest w stanie stosować odpowiednie i proporcjonalne systemy, zasoby i procedury niezbędne do właściwego prowadzenia swojej działalności, obejmujący:

  1. opis celów strategii obejmujący:
  2. plan marketingowy;
  3. plan operacyjny;
  4. plan organizacji i zarządzania zawierający:
    • schemat i opis struktury organizacyjnej wnioskodawcy, w tym:
      • opis funkcji i obowiązków każdej jednostki, komórki lub samodzielnego stanowiska w ramach struktury organizacyjnej wnioskodawcy,
      • określenie uprawnień i organizacji zarządu, jego składu i podziału kompetencji pomiędzy poszczególnych członków,
  5. określenie uprawnień, organizacji oraz składu organów kontroli wewnętrznej, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej wnioskodawcy, jeżeli takie istnieją, wraz ze wskazaniem osób lub jednostek organizacyjnych sprawujących funkcje nadzorcze, takich jak niezależni członkowie lub komisje
  6. wskazanie kluczowych funkcji w organizacji, w tym stanowisk organizacyjnych innych niż stanowiska członków zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej, na których ciążą obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność umożliwiające wywieranie istotnego wpływu na zarządzanie działalnością wnioskodawcy, w szczególności w zakresie rachunkowości i audytu wewnętrznego,
  7. opis systemu zarządzania i systemów dostarczających informacji wspomagających zarządzanie,
  8. opis relacji ze spółką dominującą i innymi podmiotami w grupie, wraz z graficznym schematem organizacyjnym grupy wskazującym spółkę dominującą w grupie – jeżeli wnioskodawca jest częścią grupy;
  9. informacje dotyczące zatrudnienia i celów polityki zatrudnienia;
  10. wykaz wszystkich regulacji wewnętrznych wnioskodawcy, w tym strategii, polityk, procedur, instrukcji i metodologii dotyczących działalności w zakresie usług płatniczych;
  11. opis ustaleń dotyczących powierzania innym przedsiębiorstwom określonych czynności operacyjnych związanych ze świadczeniem usług płatniczych, w tym:
    • politykę outsourcingu, ze wskazaniem osób w organizacji wnioskującej odpowiedzialnych za zlecane czynności (imię i nazwisko oraz funkcja w organizacji wnioskującej), – politykę outsourcingu
    • opis czynności operacyjnychktóre wnioskodawca zamierza powierzyć innym podmiotom, w tym wskazanie głównych cech tych czynności oraz opis zasad kwalifikowania czynności operacyjnych jako istotnych w rozumieniu art. 86 ustawy,
  12. listę podmiotów, którym wnioskodawca zamierza powierzyć określone czynności operacyjne związane ze świadczeniem usług płatniczych, wraz z informacjami umożliwiającymi ich identyfikację, w tym nazwą (firmą) i numerem identyfikacji podatkowej (NIP);
  13. zasady prowadzenia działalności za pośrednictwem agentów lub oddziałów, w tym:
    • politykę w zakresie korzystania z usług agentów lub oddziałów,
    • plan inspekcji, w tym inspekcji zdalnych i na miejscu, które wnioskodawca zamierza przeprowadzać co najmniej raz w roku w odniesieniu do oddziałów i agentów, oraz ich planowaną częstotliwość,
    • opis systemów informatycznych, procesów i infrastruktury wykorzystywanych przez agentów wnioskodawcy do prowadzenia działalności w imieniu wnioskodawcy,
    • zasady rekrutacji, procedury monitorowania i szkolenia agentów oraz, o ile są dostępne, projekt warunków współpracy;
    • wskazanie krajowych lub międzynarodowych systemów płatności, do których wnioskodawca ma lub planuje mieć dostęp, jeśli ma to zastosowanie.
  14. harmonogram określający planowane daty osiągnięcia poszczególnych etapów działalności i celów strategicznych określonych w biznesplanie;
  15. data sporządzenia i wskazanie autorów programu działań (nazwa i funkcja w organizacji)

oraz

  • plan finansowy, o którym mowa również w art. 61 ust. 1 pkt 4 UUP, odpowiadający zakresem programowi działań;
  • opis systemu zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 6 UUP, w tym innych pomniejszych procedur:
  1. w zakresie rozwiązań organizacyjnych:
    • opis organizacji wnioskodawcy, ze wskazaniem jej struktury, komórek, departamentów, funkcji, hierarchii, linii raportowania i przepływu informacji,
    • zatwierdzonych procedur decyzyjnych obejmujących pełny zakres działalności,
    • zasad i procedur wypełniania obowiązków instytucji obowiązanych w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2020 r. poz. 971, 875 i 1086);
  2. w zakresie zasad zarządzania ryzykiem – definicję ryzyk zidentyfikowanych przez EMI, opis sposobu ich identyfikacji, pomiaru, szacowania, monitorowania, kontrolowania i ograniczania oraz zatwierdzone procedury w tym zakresie;
  3. w zakresie kontroli wewnętrznej:
    • zasady badania i oceny w sposób niezależny i obiektywny adekwatności i skuteczności systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej, wraz z zatwierdzonymi procedurami w tym zakresie,
    • zasady identyfikacji, oceny, kontroli i monitorowania zgodności prowadzonej działalności z ustawą, przepisami ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, regulacjami wewnętrznymi i standardami obowiązującymi na rynku usług płatniczych;
  4. opis zasad postępowania ze środkami pieniężnymi przyjętymi w celu wykonania transakcji płatniczych, zgodnie z art. 132n UUP, wraz z zatwierdzonymi regulacjami wewnętrznymi w tym zakresie;
  5. procedurę monitorowania incydentów bezpieczeństwa oraz monitorowania, rozpatrywania i załatwiania skarg użytkowników, w tym skarg związanych z bezpieczeństwem, w tym:
  6. system komunikacji wewnętrznej, w tym zasady przekazywania informacji istotnych dla organizacji i funkcjonowania wnioskodawcy;
  7. procedurę lub procedury przeprowadzania okresowych i stałych kontroli, w tym informacje na temat częstotliwości ich przeprowadzania oraz liczby osób wykonujących zadania;
  8. procedurę lub procedury księgowe, zgodnie z którymi wnioskodawca będzie rejestrował i zgłaszał swoje informacje finansowe;
  9. opis sposobu monitorowania i kontrolowania czynności, działań i zadań zleconych innemu przedsiębiorcy w związku ze świadczeniem usług płatniczych w celu uniknięcia pogorszenia kontroli wewnętrznej wnioskodawcy;
  10. opis sposobu monitorowania i kontrolowania agentów i oddziałów w ramach kontroli wewnętrznej;
  11. opis zarządzania grupą, w przypadku gdy wnioskodawca jest podmiotem zależnym podmiotu, który jest upoważniony lub zarejestrowany przez właściwe organy nadzorcze do działania na rynku finansowym
  12. procedurę dokumentowania, monitorowania, śledzenia i ograniczania dostępu do szczególnie chronionych danych dotyczących płatności:
    • definicje podstawowych pojęć zawartych w procedurze,
    • opis przepływu danych klasyfikowanych jako wrażliwe dane płatnicze w kontekście modelu biznesowego wnioskodawcy,
    • opis narzędzi monitorowania, zasad i procedur uzyskiwania praw dostępu do wrażliwych danych płatniczych, określenie prawa dostępu do wszystkich istotnych elementów infrastruktury i systemów, w tym baz danych i kopii zapasowych,
    • opis sposobu dokumentowania i przechowywania zgromadzonych danych,
    • informacje o zamierzonym wewnętrznym lub zewnętrznym wykorzystaniu zgromadzonych danych, w tym przez podmioty współpracujące z wnioskodawcą,
    • informacje o zamierzonym wewnętrznym lub zewnętrznym wykorzystaniu zebranych danych, w tym przez podmioty współpracujące z wnioskodawcą,
    • opis systemu informatycznego i zastosowanych technicznych środków ochrony, w tym szyfrowania lub generowania cyfrowych odpowiedników,
    • zasady identyfikacji osób i organów lub innych jednostek organizacyjnych wnioskodawcy mających dostęp do szczególnie chronionych danych dotyczących płatności,
    • wyjaśnienie sposobu wykrywania naruszeń i podejmowania działań następczych,
    • informacje o rocznym programie kontroli wewnętrznej bezpieczeństwa systemów informatycznych;
  13. rozwiązania w zakresie ciągłości działania dla wnioskodawcy, w tym:
    • analizę wpływu poważnego zdarzenia na operacje, które może spowodować zakłócenie lub przerwanie operacji, w tym identyfikację:
      1. parametrów czasu odzyskiwania,
      2. cel czasu odzyskiwania,
      3. akceptowalnego poziomu utraconych danych wyrażonego w czasie (cel punktu odzyskiwania).
    • chronionych zasobów,
    • identyfikację awaryjnego systemu kopii zapasowych i jego lokalizacji, wskazanie zasad dostępu do infrastruktury informatycznej oraz identyfikację kluczowego oprogramowania i danych, które zostaną odzyskane po awarii lub zakłóceniu systemu,
    • wyjaśnienie, jakie działania zostaną podjęte w przypadku poważnego zdarzenia lub zakłócenia wpływającego na ciągłość działania, takiego jak awaria kluczowych systemów, utrata kluczowych danych, brak dostępu do pomieszczeń lub utrata kluczowych osób,
    • wskazanie częstotliwości, z jaką wnioskodawca zamierza weryfikować ustalenia dotyczące ciągłości działania i plany naprawcze, w tym sposobu rejestrowania wyników weryfikacji,
    • opis środków przyjętych przez wnioskodawcę w celu zapewnienia wykonania zaległych transakcji płatniczych i rozwiązania istniejących umów w przypadku zakończenia świadczenia usług płatniczych;
  1. zasady gromadzenia danych statystycznych dotyczących wyników działalności, transakcji i oszustw, w tym dokumenty uzupełniające, takie jak instrukcje, metodologie i opis systemu wprowadzonego w celu gromadzenia danych i określające:
      • definicje kluczowych pojęć zawartych w zasadach,
      • rodzaj gromadzonych danych o klientach, rodzaj usług płatniczych, kanały dystrybucji usług, instrumenty płatnicze, obszary działania oraz waluty, w których będą dokonywane transakcje płatnicze,
      • zakres danych, które będą zbierane w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalności i podmiotów, w tym oddziałów i agentów, jeżeli wnioskodawca zamierza prowadzić działalność za pośrednictwem oddziałów lub agentów,
      • środki i metody zbierania danych,
      • cel zbierania danych,
      • częstotliwość zbierania danych;

2. politykę bezpieczeństwa zawierającą:

  • szczegółową analizę i ocenę ryzyk w odniesieniu do usług płatniczych, które wnioskodawca zamierza świadczyć, w tym środki kontroli, bezpieczeństwa i ograniczania ryzyka podjęte w celu odpowiedniej ochrony klientów wnioskodawcy przed zidentyfikowanymi ryzykami wskazanymi w dokumentacji wniosku, z uwzględnieniem wszystkich ryzyk,
  • opis systemów informatycznych, w tym:
    • rodzaj dozwolonych połączeń zewnętrznych, w szczególności z partnerami biznesowymi, dostawcami usług, podmiotami z grupy kapitałowej oraz pracownikami pracującymi zdalnie, wraz z uzasadnieniem takich połączeń, dla każdego połączenia, o którym mowa w lit. c), logiczne mechanizmy i środki bezpieczeństwa,
    • logiczne środki i mechanizmy bezpieczeństwa regulujące wewnętrzny dostęp do systemów informatycznych,
    • fizyczne środki i mechanizmy bezpieczeństwa dotyczące pomieszczeń i centrum danych wnioskodawcy, takie jak kontrola dostępu i bezpieczeństwo środowiskowe,
    • rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa świadczenia usług płatniczych, w tym
      • procedurę uwierzytelniania klienta stosowaną zarówno w przypadku dostępu do informacji, jak i transakcji do wszystkich dostępnych instrumentów płatniczych
      • wyjaśnienie sposobu zapewnienia bezpiecznego transferu środków do odbiorcy oraz informacje na temat integralności elementów uwierzytelniających, w szczególności tokenów sprzętowych i aplikacji mobilnych, zarówno w momencie rejestracji tych elementów dla danego użytkownika, jak i w momencie ich odnowienia lub przedłużenia w przypadku ich wygaśnięcia,
      • opis systemów i procedur, które wnioskodawca wprowadził w celu analizy transakcji i identyfikacji podejrzanych lub nietypowych transakcji.
  1. wykaz głównych procedur w odniesieniu do systemów informatycznych wnioskodawcy lub, w przypadku procedur, które nie zostały jeszcze wdrożone, planowany termin ich wdrożenia;
  2. kontrole wewnętrzne zgodne z obowiązkami dotyczącymi zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym:
  • ocenę ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, w tym ryzyka związanego z bazą klientów wnioskodawcy, dostarczanymi produktami i usługami, wykorzystywanymi kanałami dystrybucji oraz geograficznymi obszarami działalności wnioskodawcy,
  • środki, które wnioskodawca wprowadził lub wprowadzi w celu ograniczenia ryzyka i wypełnienia swoich obowiązków w zakresie zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym obowiązujące procedury oceny ryzyka, polityki i procedury dotyczące stosowania środków bezpieczeństwa finansowego wobec klientów oraz polityki i procedury dotyczące wykrywania i zgłaszania podejrzanych transakcji, działań lub innych działań,
  • systemy i mechanizmy kontroli, które wnioskodawca wprowadził lub wprowadzi w celu zapewnienia zgodności oddziałów i agentów z obowiązującymi przepisami dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym w przypadku gdy agent lub oddział działa w innym państwie członkowskim,
  • mechanizmy, które wnioskodawca wprowadził lub wprowadzi, w celu zapewnienia, że pracownicy i agenci są odpowiednio przeszkoleni w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
  • dane umożliwiające identyfikację osoby odpowiedzialnej za zapewnienie, że wnioskodawca wypełnia swoje obowiązki w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz dowody, że jej kompetencje w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu są wystarczające do zapewnienia skutecznego wykonywania tych obowiązków,
  • systemy i mechanizmy kontroli, które wnioskodawca wprowadził lub wprowadzi w celu zapewnienia: terminowości i skuteczności polityk i procedur AML/CFT, że agenci nie narażą wnioskodawcy na zwiększone ryzyko prania pieniędzy i finansowania terroryzmu,
  • podręcznik dla pracowników wnioskodawcy dotyczący przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Fuzje i przejęcia – instytucja pieniądza elektronicznego

Zawiadomienie KNF

Zgodnie z art. 132c UUP podmiot, który zamierza bezpośrednio lub pośrednio nabyć albo objąć akcje KIPE w liczbie zapewniającej osiągnięcie lub przekroczenie odpowiednio 10 proc, ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym lub udziału w kapitale zakładowym, lub jeżeli w wyniku nabycia lub objęcia akcji KIPE stałby się podmiotem zależnym lub współzależnym od tego podmiotu, jest obowiązany każdorazowo zawiadomić KNF o takim zamiarze.

Do tego rodzaju procesu stosuje się odpowiednio przepisy art. 25 ust. 2, 3 i 7-9, art. 25a ust. 1 i 2, art. 25c-25e oraz art. 25g Prawa bankowego, z tym że do podmiotu dominującego, zależnego lub współzależnego stosuje się przepisy dotyczące podmiotu dominującego, zależnego lub współzależnego, o których mowa w tych przepisach.

W przypadku gdy podmiot składający zawiadomienie o zamiarze nabycia jest:

  • unijną instytucją pieniądza elektronicznego, unijną instytucją płatniczą, zakładem ubezpieczeń, zakładem reasekuracji, instytucją kredytową, firmą inwestycyjną lub spółką zarządzającą, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska, lub
  • jednostki dominującej lub podmiotu pozostającego w podobnym stosunku z unijną instytucją pieniądza elektronicznego, unijną instytucją płatniczą, zakładem ubezpieczeń, zakładem reasekuracji, instytucją kredytową, firmą inwestycyjną lub spółką zarządzającą, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska

– przekazuje w zawiadomieniu odpowiednie informacje w tym zakresie, wskazując w szczególności nazwę i siedzibę podmiotów, o których mowa w pkt 2, w stosunku do których jest podmiotem dominującym lub podmiotem pozostającym w podobnym stosunku.

Wraz z zawiadomieniem KNF, zgodnie z art. 132d UUP, podmiot składający zawiadomienie przekazuje następujące informacje:

  • pozwalające na identyfikację podmiotu składającego zawiadomienie oraz tożsamość osób nim zarządzających, a także osób przewidzianych do przejęcia funkcji osób zarządzających krajową instytucją pieniądza elektronicznego, o ile podmiot składający zawiadomienie planuje zmiany w zakresie:
  • określonych w art. 61 ust. 1 pkt 9 lit. b i c UUP dotyczących podmiotu składającego zawiadomienie oraz osób, o których mowa w pkt 1;
  • identyfikujące EMI;
  • dotyczące działalności zawodowej, gospodarczej lub statutowej podmiotu składającego zawiadomienie oraz osób, o których mowa w pkt 1, a w szczególności przedmiotu tej działalności, jej zakresu i miejsca oraz historii, a także wykształcenia posiadanego przez podmiot składający zawiadomienie będący osobą fizyczną oraz osoby, o których mowa w pkt 1;
  • dotyczące grupy kapitałowej, do której należy podmiot składający zawiadomienie, a w szczególności jej struktury, należących do niej podmiotów oraz prawnych i faktycznych powiązań kapitałowych, finansowych i osobowych z innymi podmiotami;
  • dotyczące sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotu składającego zawiadomienie;
  • o działaniach mających na celu nabycie lub objęcie akcji w liczbie zapewniającej osiągnięcie lub przekroczenie poziomów określonych w art. 132c ust. 1 lub stanie się podmiotem dominującym krajowej instytucji pieniądza elektronicznego, w szczególności o docelowym udziale w ogólnej liczbie głosów w organie stanowiącym krajowej instytucji pieniądza elektronicznego, związanych z tym uprawnieniach, sposobie i źródłach finansowania nabycia lub objęcia akcji, zawartych w związku z tym umowach oraz działaniach podejmowanych w porozumieniu z innymi podmiotami;
  • o zamierzeniach podmiotu składającego zawiadomienie dotyczących przyszłej działalności krajowej instytucji pieniądza elektronicznego, w szczególności w zakresie planów marketingowych, operacyjnych, finansowych i organizacyjno-zarządczych;
  • dotyczące ewentualnych obowiązków podmiotu składającego zawiadomienie w zakresie ostrożnego i należytego zarządzania krajową instytucją pieniądza elektronicznego.

Informacje o kwalifikacjach i doświadczeniu zawodowym, a także informacje, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 9 lit. b i c, nie są wymagane w odniesieniu do podmiotu składającego zawiadomienie i osób nim zarządzających, jeżeli podmiot składający zawiadomienie jest bankiem krajowym, instytucją kredytową, instytucją płatniczą, instytucją pieniądza elektronicznego, zakładem ubezpieczeń, zakładem reasekuracji, domem maklerskim, firmą inwestycyjną lub spółką zarządzającą, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności w państwie członkowskim, o ile okoliczność ta zostanie wykazana w zawiadomieniu.

Szczegółowe dokumenty, jakie należy dołączyć do zawiadomienia, zostały wskazane w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie dokumentów, jakie należy dołączyć do zawiadomienia o zamiarze nabycia lub objęcia akcji krajowej instytucji pieniądza elektronicznego z dnia 6 marca 2014 r., wydanym na podstawie art. 132d ust. 3 UUP. (Dz.U. z 2014 r. poz. 386).

Sprzeciw KNF

Zgodnie z art. 132e ust. 1 UUP, KNF wyraża, w drodze decyzji, sprzeciw wobec nabycia lub objęcia akcji krajowej instytucji pieniądza elektronicznego wskazanej w zawiadomieniu, jeżeli:

  • podmiot składający zawiadomienie nie usunął w wyznaczonym terminie braków w zawiadomieniu lub w dokumentach i informacjach dołączonych do zawiadomienia,
  • podmiot składający zawiadomienie nie przekazał w terminie dodatkowych informacji lub dokumentów żądanych przez KNF,
  • jest to uzasadnione potrzebą ostrożnego i stabilnego zarządzania KIPE, możliwym negatywnym wpływem podmiotu składającego zawiadomienie na instytucję lub oceną sytuacji finansowej podmiotu składającego zawiadomienie
  • przepisy art. 25h ust. 2 i 4-6 oraz art. 25i-25k Prawa bankowego stosuje się odpowiednio.

Dokonując oceny, o której mowa w pkt 3 powyżej, KNF uwzględnia również zobowiązania podmiotu składającego zawiadomienie, o których mowa w art. 132d ust. 1 pkt 9 UUP.

W przypadku nabycia lub objęcia akcji::

  • z naruszeniem art. 132c ust. 1 UUP, lub
  • pomimo wniesienia sprzeciwu przez KNF, lub
  • przed upływem terminu uprawniającego KNF do zgłoszenia sprzeciwu, o którym mowa w ust. 1, lub
  • po upływie wyznaczonego przez KNF terminu, o którym mowa w art. 25h ust. 5 Prawa bankowego, na nabycie akcji w zakresie, o którym mowa w art. 132c ust. 1
  • prawo głosu z tych akcji nie może być wykonywane. W takich przypadkach prawo do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały organu stanowiącego krajowej instytucji pieniądza elektronicznego przysługuje również KNF.

W takich przypadkach KNF może, w drodze decyzji, nakazać zbycie akcji krajowej instytucji pieniądza elektronicznego w określonym terminie.

Co istotne, jeżeli w wyniku nabycia akcji powstanie stosunek: nabywca jako podmiot dominujący i EMI jako podmiot zależny, osoby zarządzające EMI powołane przez podmiot dominujący lub będące członkami zarządu, prokurentami lub funkcjonariuszami podmiotu dominującego nie mogą uczestniczyć w czynnościach z zakresu reprezentacji krajowej instytucji pieniądza elektronicznego; w przypadku gdy nie można ustalić, które osoby zarządzające zostały powołane przez podmiot dominujący, powołanie organu odpowiedzialnego za zarządzanie krajową instytucją pieniądza elektronicznego jest bezskuteczne od dnia, w którym podmiot dominujący krajowej instytucji pieniądza elektronicznego stał się podmiotem dominującym.

W takim przypadku KNF może również, w drodze decyzji, nakazać zbycie akcji lub udziałów krajowej instytucji pieniądza elektronicznego w wyznaczonym terminie. Jeżeli akcje lub udziały nie zostaną zbyte w terminie wyznaczonym przez KNF, KNF może nałożyć na akcjonariusza lub udziałowca krajowej instytucji pieniądza elektronicznego karę pieniężną do wysokości 1.000.000 zł lub cofnąć zezwolenie na prowadzenie działalności przez EMI.

Uchwały podjęte z naruszeniem tej zasady są nieważne, chyba że spełniają wymogi kworum i większości głosów oddanych bez uwzględnienia głosów nieważnych.

KNF może, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w drodze decyzji, wydanej na wniosek akcjonariusza, udziałowca lub podmiotu dominującego krajowej instytucji pieniądza elektronicznego, uchylić zakazy wykonywania prawa głosu z akcji lub reprezentowania EMI przez osoby wyznaczone przez podmiot dominujący (jeżeli wymaga tego interes użytkowników pieniądza elektronicznego, a wnioskodawca wykaże brak przesłanek wskazujących na niekorzystny wpływ podmiotu przejmującego na EMI lub ze względu na ocenę sytuacji finansowej podmiotu przejmującego.


FAQ

Czy Instytucja Pieniądza Elektronicznego może świadczyć usługi płatnicze?

Tak. Jako dostawca w rozumieniu art. 4 UUP, EMI może świadczyć wszystkie usługi płatnicze wymienione w ustawie.

Czy EMI może wymieniać walutę?

Tak. Zgodnie z art. 132j ust. 1 pkt 1 lit. a) UUP, EMI może świadczyć usługi pomocnicze ściśle związane z wydawaniem pieniądza elektronicznego i świadczeniem usług płatniczych, w tym usługi wymiany walut.

Czy instytucja pieniądza elektronicznego może świadczyć usługi kryptowalutowe (przechowywanie, obrót)?

Tak. Art. 129n ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu stanowi, że działalność w zakresie walut wirtualnych może prowadzić osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w której wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki lub którzy są uprawnieni do jej reprezentowania, lub członkowie organów zarządzających nie byli prawomocnie skazani za umyślne przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w ramach czynności cywilnoprawnych, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo określone w art. 165a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej albo umyślne przestępstwo skarbowe.

Wymagany jest wpis do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Jak długo trwa uzyskanie zezwolenia na prowadzenie instytucji pieniądza elektronicznego?

KNF wydaje decyzję w sprawie zezwolenia w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia (art. 132b ust. 2 w zw. z art. 62 ust. 2 UUP). 62 ust. 2 UUP). W praktyce, z uwagi na wysokie wymagania stawiane przez KNF, skutkujące licznymi wezwaniami do uzupełnienia brakujących informacji i dokumentów, postępowanie trwa zwykle nie krócej niż rok.

Należy jednak zauważyć, że do tej pory w Polsce zarejestrowano tylko jedno EMI, co nakazuje podchodzić do takich prognoz z dużą ostrożnością. Nie wydaje się jednak, aby takie postępowania miały trwać znacznie krócej niż postępowania autoryzacyjne krajowych instytucji płatniczych.

Czy cudzoziemiec / osoba niebędąca polskim rezydentem może być dyrektorem w instytucji pieniądza elektronicznego?

Tak. W skład organu zarządzającego EMI może wchodzić członek organu będący cudzoziemcem lub mający miejsce zamieszkania poza terytorium Polski. Należy jednak pamiętać, że tacy członkowie nie mogą stanowić więcej niż połowę składu organu.

Pozostałą połowę powinny, zgodnie z Zasadami Ładu Korporacyjnego dla Instytucji Nadzorowanych, stanowić osoby władające językiem polskim oraz posiadające odpowiednie doświadczenie i wiedzę na temat polskiego rynku finansowego, niezbędne do zarządzania instytucją nadzorowaną na terytorium Polski.

Jaka jest opłata za uzyskanie licencji instytucji pieniądza elektronicznego?

Zgodnie z art. 132zf UUP za wydanie i zmianę zezwolenia, o którym mowa w art. 132a ust. 1 UUP, uiszcza się opłatę, z wyjątkiem przypadku, gdy zmiana zezwolenia polega wyłącznie na ograniczeniu rodzaju usług płatniczych, do świadczenia których uprawniona jest EMI, oraz dokonaniu wpisu do rejestru, z wyłączeniem wpisu związanego z wydaniem lub zmianą zezwolenia.

Opłaty te służą pokryciu kosztów nadzoru.

Wysokość opłaty nie może przekroczyć równowartości w walucie polskiej 1500 euro, ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski (NBP) obowiązującego w dniu wydania lub zmiany zezwolenia albo dokonania wpisu do rejestru.

Dodatkowo, EMI będzie zobowiązana do wnoszenia składek na pokrycie kosztów nadzoru. Składki są wnoszone w kwocie równej średniej arytmetycznej, która zostanie ustalona w dniu 1 stycznia danego roku, sumy zobowiązań finansowych w odniesieniu do wyemitowanego pieniądza elektronicznego, obliczonej na koniec każdego dnia kalendarzowego w ciągu poprzednich dwunastu miesięcy kalendarzowych, pomnożonej przez stawkę nieprzekraczającą 0,075%. Zobowiązania EMI wynikające z wykonywania czynności zwolnionych na mocy art. 6, niezależnie od tego, czy zwolnienie zależy od świadczenia innych usług, nie są uwzględniane przy obliczaniu średniej.

EMI świadcząca usługi płatnicze, niezależnie od wpłat na poczet kosztów nadzoru, o których mowa w ust. 1, są obowiązani do wpłat na poczet kosztów nadzoru na zasadach określonych w art. 113 UUP. Przepisy wydane na podstawie art. 115 UUP dotyczące składek wnoszonych przez KIP stosuje się odpowiednio.

Suma opłat wniesionych przez KIP w danym roku za wydanie, zmianę zezwolenia lub wpis do rejestru pomniejsza łączną kwotę wpłat na pokrycie kosztów nadzoru.

Terminy wnoszenia wpłat, wysokość i sposób obliczania wpłat, sposób i terminy rozliczania wpłat określa rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie wpłat na pokrycie kosztów nadzoru nad instytucjami pieniądza elektronicznego, w zakresie czynności związanych z wydawaniem pieniądza elektronicznego, oraz opłat za niektóre czynności Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 727). (Dz.U. z 2020 r. poz. 770).

Ekspert team leader DKP Legal Piotr Putyra
Skontaktuj się z ekspertem
Napisz wiadomość: info@dudkowiak.com
check full info of team member: Piotr Putyra
Ekspert team leader DKP Legal Piotr Glapiński
Skontaktuj się z ekspertem
Napisz wiadomość: info@dudkowiak.com
check full info of team member: Piotr Putyra