Umowy i transakcje handlowe: Kara umowna za każdy dzień zwłoki nie musi być określona

W uchwale z dnia 9 grudnia 2021 roku Sąd Najwyższy w sprawie o sygnaturze III CZP 16/21 rozstrzygnął kwestię zastrzeżenia kary umownej w postaci określonego procentu wynagrodzenia wynikającego z umowy za każdy dzień zwłoki bez określenia końcowego terminu jej naliczana ani maksymalnej wysokości.

Kontrakty często przewidują określone sankcje pieniężne za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu umowy. Tak też było w przedmiotowej sprawie, w której powstał spór między wykonawcą remontu a podwykonawcą. Kara umowna za niewykonanie prac w terminie określona została na poziomie 0,2% wynagrodzenia za każdy dzień zwłoki. Nie został jednak wskazany końcowy termin jej naliczana.

SN uznał, że możliwe jest nieokreślenie terminu końcowego naliczania kary umownej. Nie będzie wówczas możliwe określenie jej wysokości. Co prawda w takiej sytuacji wierzyciel może dążyć do przedłużenia okresu zwłoki, jednak zdaniem Sądu Najwyższego takie zastrzeżenie umowne jest dopuszczalne. Nie jest więc konieczne określenie w umowie końcowego terminu naliczania kary umownej ani jej maksymalnej wartości.

Uchwała ta powinna zatem zdecydowanie wpłynąć na praktykę konstruowania umów w obrocie gospodarczym poprzez wprowadzanie np. maksymalnego limitu takich kar albo terminu, do którego mogą być naliczane. W przeciwnym razie, stron zobowiązana do jej zapłaty nie będzie miała żadnego wpływu na ostateczną wysokość kar umownych, co rodzić może skutki finansowe rażąco nieproporcjonalne do stopnia zawinienia.

Należy zaznaczyć, że nie opublikowano jeszcze uzasadnienia uchwały, która może zawierać dodatkowe wyjaśnienia lub przesłanki, od których zależy wysokość kar umownych w takich wypadkach.