Świadectwa pochodzenia i gwarancje pochodzenia jako mechanizmy wsparcia wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii

Zgodnie z unijną strategią „Europa 2020” celem Unii Europejskiej jest uzyskanie poziomu 20 % w końcowym zużyciu energii brutto ze źródeł odnawialnych do 2020 roku. Obowiązujące od 4 maja 2015 roku (a w zakresie świadectw pochodzenia – od 1 lipca 2016 roku) przepisy polskiej ustawy o odnawialnych źródłach energii (Ustawa o OZE) wprowadzają kilka mechanizmów wsparcia podmiotów, wytwarzających energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii. Poniżej znajduje się krótki opis dwóch z nich – mechanizmu świadectw pochodzenia i gwarancji pochodzenia.

Czym jest świadectwo pochodzenia?

Świadectwo pochodzenia (potocznie nazywane także „zielonym certyfikatem”) jest dokumentem potwierdzającym, że określona ilość energii elektrycznej objętej świadectwem została wytworzona z odnawialnych źródeł energii (OZE).  Świadectwa są wydawane przez Prezesa URE na wniosek wytwórcy energii elektrycznej z OZE. Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia są zbywalne i stanowią towar giełdowy. Z tego systemu wsparcia mogą skorzystać, z nielicznymi wyjątkami, tylko wytwórcy posiadający instalacje OZE w których energia wytworzona została po raz pierwszy przed 1 lipca 2016 roku. Tej grupie wytwórców świadectwo pochodzenia będzie przysługiwało przez okres kolejnych 15 lat, ale nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2035 roku. W stosunku do wytwórców, których instalacje OZE zostały oddane do eksploatacji po 1 lipca 2016 roku, mechanizm świadectw pochodzenia został zastąpiony systemem aukcyjnym.

Możliwość zwrotu części inwestycji na budowę i eksploatację instalacji OZE wytwórcy zapewnia ustawowy obowiązek nabycia świadectw pochodzenia przez dużych odbiorców przemysłowych oraz przedsiębiorstwa energetyczne. W przypadku, gdyby te podmioty nie wykonały obowiązku nabycia świadectw pochodzenia, a następnie nie przedstawiły je Prezesowi URE do umorzenia, wówczas musiały by dokonać opłaty zastępczej, której wysokość była by, oczywiście, wyższa niż cena nabycia odpowiedniej liczby świadectw pochodzenia.

Zgodnie z danymi Towarowej Giełdy Energii, średnia ważona cena świadectw pochodzenia w czerwcu 2019 roku wyniosła 129,47 zł/MWh.

Rejestr Świadectw Pochodzenia

Podmiotem organizującym obrót prawami majątkowymi wynikającymi ze świadectw pochodzenia w Polsce jest Towarowa Giełda Energii S.A. (TGE). Aby wziąć udział w obrocie prawami majątkowymi wynikającymi ze świadectw pochodzenia podmiot (wytwórca energii z OZE, podmiot zobowiązany do zakupu i umorzenia świadectw pochodzenia, podmiot pośredniczący) musi uzyskać członkostwo w Rejestrze Świadectw Pochodzenia. Do wniosku o wpis podmiotu do Rejestru należy dołączyć, m.in. kopię ważnej koncesji na obrót  energią elektryczną, jeżeli podmiot jest zobowiązany do jej posiadania na podstawie obowiązujących przepisów.

Czym jest gwarancja pochodzenia?

Gwarancja pochodzenia jest dokumentem potwierdzającym odbiorcy końcowemu, że określona w nim ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej została wytworzona z OZE. Z gwarancji pochodzenia, w odróżnieniu od świadectw pochodzenia, nie wynikają żadne prawa majątkowe, ale istnieje możliwość jej przeniesienia na innego posiadacza, nawet z innego państwa UE. Natomiast podwójne liczenie i okazywanie gwarancji pochodzenia jest niedopuszczalne.

Gwarancje pochodzenia są wydawane przez Prezesa URE w postaci elektronicznej za wytworzoną energię elektryczną z dokładnością do 1 MWh na pisemny wniosek wytwórcy. Gwarancja jest ważna w ciągu 12 miesięcy od wyprodukowania energii. Przepisy nie przewidują żadnego obowiązku nabycia gwarancji pochodzenia przez jakiekolwiek podmioty. Z możliwości nabywania gwarancji pochodzenia korzystają najczęściej duże firmy w celu poprawienia swojego wizerunku i pokazania, że wspierają wytwarzanie energii z OZE. Przy tym posiadanie gwarancji pochodzenia wcale nie oznacza, że właśnie ta energia, którą zużywa firma pochodzi z OZE, albowiem gwarancja pochodzenia potwierdza tylko fakt wprowadzenia energii pochodzącej z OZE do sieci przez wytwórcę.

Według danych TGE S.A. średnioważona cena gwarancji pochodzenia w lipcu 2019 roku wyniosła tylko 0,79 zł/MWh. Zatem jest to tylko dodatkowy mechanizm wsparcia wytwórców z OZE. Wytwórcom nie należy liczyć na wysokie przychody z tytułu sprzedaży gwarancji pochodzenia wytworzonej przez nich energii elektrycznej z OZE.

Rejestr Gwarancji Pochodzenia

Gwarancje pochodzenia wydawane przez Prezesa URE w formie elektronicznej są przekazywane bezpośrednio do Rejestru Gwarancji Pochodzenia, a dokonanie zbycia i nabycia gwarancji pochodzenia jest możliwe tylko pod warunkiem uzyskania członkostwa w Rejestrze. Jak i w przypadku Rejestru Świadectw Pochodzenia do wniosku o wpis podmiotu do Rejestru należy dołączyć, kopię ważnej koncesji na obrót  energią elektryczną, jeżeli podmiot jest zobowiązany do jej posiadania na podstawie obowiązujących przepisów.