Prawo pracy: Prawo do bycia offline czyli nowe wyzwania pracy w realiach pandemii

Jak wynika badań Eurofoundu ponad 1/3 pracowników Unii Europejskiej rozpoczęła w czasie lockdownu, spowodowanego COVID-19, pracę z domu. Wśród tych pracowników 27% potwierdziło świadczenie pracy w czasie wolnym, aby podołać obciążeniu pracą. Jako odpowiedź na te dane, Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Parlamentu Europejskiego UE 1 grudnia 2020 r. przyjęła rezolucję wraz z projektem dyrektywy w sprawie prawa do odłączenia się (the right to disconnect). Następnie miejsce miała debata, a sporządzone z niej sprawozdanie zawiera zalecenia dla Komisji w zakresie prawa do bycia offline. W ocenie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Parlamentu Europejskiego UE rosnące wykorzystanie technologii cyfrowych zmieniło tradycyjne modele pracy i stworzyło kulturę „stale obecnego online” i „zawsze dostępnego pracownika”.

Co oznacza „bycie offline”?

Komisja proponuje, aby zdefiniować to pojęcie jako nieangażowanie się poza czasem pracy w zadania związane z pracą i nieuczestniczenie w komunikacji za pomocą narzędzi cyfrowych, bezpośrednio lub pośrednio.

Podkreślić przy tym należy, że to na pracodawcach spocznie obowiązek zorganizowania procesu pracy w ten sposób,  aby zagwarantować pracownikom możliwości korzystania z prawa do bycia offline. W praktyce zakładałoby to zapewne wdrożenie systemów informatycznych systemy umożliwiających rzeczywisty pomiar czasu przepracowanego każdego dnia przez każdego pracownika zgodnie z prawem pracowników do prywatności i do ochrony danych osobowych.

Uregulowanie prawa do bycia offline ma swoich zwolenników, jak i przeciwników. Ci ostatni krytykują nadmierną regulacją stosunku pracy i wskazują, że w praktyce spowoduje to powstanie nowych, biurokratycznych obowiązków a w konsekwencji, wpłynie na zwiększenie kosztów zatrudnienia. Biorąc dodatkowo pod uwagę trudne, pandemiczne czasy efektem może być konieczność redukcji poziomu zatrudnienia przez niektóre podmioty zatrudniające.

Prawo do odłączenia się a polska regulacja pracy zdalnej

W Polsce trwają aktualnie prace nad nowelizacją Kodeksu pracy i uregulowaniem pracy zdalnej. Prawdopodobnie jednak, prawo do bycia offline nie będzie częścią nowych przepisów. Choć prace nad nowymi przepisami nadal są w toku, to prawo do odłączenia się nie było dotąd poruszane w dialogu między Ministerstwem Rozwoju, Pracy i Technologii i partnerami społecznymi. Na razie zatem wszystko wskazuje na to, że kwestia ta pozostanie w sferze organizacji i kultury pracy poszczególnych pracodawców.