Praktyczne wnioski dla biznesu ze sprawozdania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej za 2023 r.

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) opublikował sprawozdanie roczne za 2023 r. Wzrost liczby zgłoszeń, działania podjęte z urzędu oraz aktualizacja krajowej oceny ryzyka to tylko niektóre przykłady, które świadczą o tym, że w dziedzinie AML/CFT (anti-money laundering/combating the financing of terrorism) dużo się w ostatnim roku działo. Materiał stanowi cenną wskazówkę co do praktyk stosowanych przez nadzorcę.

Nie tylko instytucje obowiązane zgłaszają transakcje

Jak podano w sprawozdaniu, w 2023 r. do GIIFu wpłynęło 4746 zawiadomień opisowych o działalności i transakcjach podejrzanych, tzw. SAR-ów (Suspicious Activity Reports).

4381 zgłoszeń pochodziło od instytucji obowiązanych, 357 od jednostek współpracujących, natomiast 8 miało pochodzenie w „innych źródłach”.

Jednostki współpracujące w rozumieniu przepisów AML/CFT to:

• organy administracji rządowej,
• organy jednostek samorządu terytorialnego,
• inne państwowe jednostki organizacyjne,
• Narodowy Bank Polski (NBP),
• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF),
• Najwyższa Izba Kontroli (NIK).

Jakkolwiek ogólna liczba zgłoszeń jest o 5% wyższa niż w roku 2022, to w zakresie zgłoszeń pochodzących od jednostek współpracujących wzrost wynosi ponad 70% rok do roku. Wskazuje to na znaczną aktywizację jednostek współpracujących w zakresie notyfikacji transakcji podejrzanych.

Działania nadzorcy

W 2023 r. wszczęto 3443 postępowania analityczne – niemal 60% więcej niż w 2022 r. Efektem tych postępowań było przekazanie organom ścigania 473 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prania pieniędzy. Wartość majątku, którego dotyczyły zawiadomienia wynosi 9,61 mld zł.

GIIF dokonał blokad 679 rachunków w związku ze zgłoszeniem SAR przez instytucje obowiązane. Środki zgromadzone na tych rachunkach wykazywały łączną wartość ok. 152 mln zł. W porównaniu do roku 2022 nastąpił wzrost o ponad 73% liczby zablokowanych środków.

Nadzorca wstrzymał 52 transakcje, których wartość opiewała na 4,3 mln zł.

GIIF przeprowadził 9 kontroli w 2023 roku. Nie jest to jednak jedyny podmiot nadzorujący działalność instytucji obowiązanych w zakresie AML/CFT. Pozostali nadzorcy również przeprowadzali kontrole:

• Narodowy Bank Polski – 497 kontroli,
• Komisja Nadzoru Finansowego – 19 kontroli,
• Urzędy Celno-Skarbowe – 35 kontroli,
• Ministrowie, wojewodowie i starostowie – 13 kontroli,
• Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa – 4 kontrole,
• Prezesi Sądów Apelacyjnych – 54 wizytacje.

Znamiennym jest, że w 2023 r. GIIF nie otrzymał żadnego zawiadomienia o nałożeniu przez instytucje obowiązane szczególnych środków ograniczających – zamrożeniu lub nieudostępnieniu wartości majątkowych. W ubiegłym roku po raz pierwszy GIIF wpisał dwie osoby na krajową listę sankcyjną., co zostało wyjaśnione w treści komunikatu nr 66 dostępnego tutaj:

https://www.gov.pl/web/finanse/komunikat-nr-67-w-sprawie-wpisow-na-krajowa-liste-sankcyjna-osob-i-podmiotow-wobec-ktorych-stosuje-sie-szczegolne-srodki-ograniczajace

Istotną aktywnością w 2023 r. było opracowanie drugiej krajowej oceny ryzyka.

Wnioski dla instytucji obowiązanych

Z przedstawionych liczb wynika jasno, że nadzór nad rynkiem w zakresie AML/CFT sprawowany jest aktywnie i proporcjonalnie do jego rozwoju. Coraz większa profesjonalizacja instytucji obowiązanych, jak również coraz wyższe wymagania regulacyjne przekładają się na większą liczbę zgłoszeń i podejmowanych czynności. Dane zawarte w sprawozdaniu, a także w opublikowanej pod koniec zeszłego roku Krajowej Ocenie Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu mogą stanowić istotny wkład w budowanie systemów przeciwdziałania ryzyku prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w przedsiębiorstwach i organizacjach będących instytucjami obowiązanymi.