Pomoc uchodźcom z Ukrainy – 8 kluczowych zmian po nowelizacji specustawy

W ostatnim miesiącu prace nad nowelizacją ustawy o pomocy Ukraińcom nabrały tempa, trafiając do Rządowego Centrum Legislacji. Zmiany te mają na celu ułatwienie udzielania pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z konfliktem zbrojnym i szczególnie trudnej sytuacji humanitarnej na wschodzie kraju.

Zakres nowelizacji obejmuje różne aspekty pomocy obywatelom Ukrainy przebywających na terytorium Polski. Wprowadzone zostaną zmiany w przepisach ustawy, które dotyczą m.in. pomocy prawnej, zmian administracyjnych, opieki nad dziećmi, a także zmian finansowych.

W tym artykule znajdziesz przegląd kluczowych modyfikacji, które są objęte wspomnianym projektem.

1. Dłuższa ochrona tymczasowa dla obywateli Ukrainy

Jedną z najistotniejszych zmian, wydaje się ta dotycząca przedłużenia okresu obowiązywania ochrony tymczasowej do 30 września 2025 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ta modyfikacja dotyczy oczywiście tylko obywateli Ukrainy, którym nadano tzw. PESEL UKR.

Jest to odpowiedź na problemy rodzin uchodźczych, których dzieci uczęszczają do szkół na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. To wszystko ze względu na fakt, iż dotychczasowy okres ochrony nie pokrywał się z rokiem szkolnym. Wiązało się to z ograniczoną możliwością nauki oraz nałożenia na dziecko i jego opiekunów dodatkowego stresu, które powodowała niepewność w zakresie obowiązujących przepisów ustawy.

2. Obywatelom Ukrainy może przysługiwać pobyt czasowy do 3 lat

Co więcej, projekt przewiduje również możliwość ubiegania się o pobyt czasowy ważny do 3 lat przez obywateli Ukrainy posiadających PESEL UKR, którzy jednocześnie są objęci ochroną czasową. Aby skorzystać z możliwości przewidzianej w nowelizacji, obywatel Ukrainy musi spełnić następujące warunki:

• posiadanie zaktualizowanych danych w bazie PESEL UKR,
• posiadanie statusu UKR w dniu 4 marca 2024 r. oraz w dniu złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt,
• złożenie elektronicznego wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy do wojewody,
• brak sprzeciwu służb bezpieczeństwa w związku ze zmianą statusu pobytowego cudzoziemca.

Nowa procedura uzyskania zezwolenia na pobyt pozwoli Ukraińcom na łatwe uzyskanie karty pobytu ze stosowną adnotacją.

3. Rozszerzenie ochrony tymczasowej obywatelom Ukrainy

Nowelizacja przewiduje także rozszerzenie kręgu osób objętych ochroną tymczasową. Wynika to ze specustawy ukraińskiej. W ramach zmian szczególny nacisk położono na zabezpieczenie najbardziej wrażliwych grup, czyli małoletnich dzieci obywateli Ukrainy. To kluczowe rozszerzenie obejmuje także dzieci, które nie posiadają ukraińskiego obywatelstwa.

Wprowadzenie takiego rozwiązania ma na celu ochronę interesów najmłodszych i najbardziej narażonych na skutki związane z konfliktem zbrojnym, niezależnie od ich statusu prawnego. To istotny krok w kierunku wsparcia rodzin ukraińskich, które znalazły schronienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gwarantując, że wszystkie dzieci, bez względu na formalności, mogą liczyć na odpowiednią ochronę i pomoc.

4. Zmiany finansowej pomocy obywatelom Ukrainy

Kolejne zmiany dotyczą społecznych świadczeń bezzwrotnych na rzecz obywateli Ukrainy. Warto pamiętać, że od 1 lipca 2024 roku, uzyskanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy, możliwe będzie jedynie na podstawie umowy z właściwym wojewodą lub organem samorządowym działającym na jego polecenie.

Dodatkowo planowane modyfikacje obejmują także sposób partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach dla uchodźców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Koniec ze zwrotem kosztów za zapewnienie zakwaterowania obywatelom Ukrainy w prywatnych mieszkaniach

Nowe regulacje dotyczą także właściciele lokali, czy mieszkania, którzy przyjęli obywateli Ukrainy. W związku ze zmianą specustawy ukraińskiej nie będą już uprawnieni do otrzymywania świadczenia pieniężnego, którego celem była rekompensata poniesionych kosztów w związku z pobytem i wyżywieniem uchodźców wojennych z terytorium Ukrainy.

Chociaż ta zmiana w dzienniku ustaw budzi spore kontrowersje, to wcześniejsza próba uszczelnienia systemu w związku z tzw. świadczeniem 40 zł, niestety się nie powiodła. Wielu właścicieli mieszkań, zwłaszcza w dużych miastach, wykorzystywało lukę w prawie i nadużywało możliwości związanych ze świadczeniem.

6. Koniec jednorazowej pomocy obywatelom Ukrainy

W ramach nowelizacji ustawy, planowane jest zakończenie wypłat jednorazowych świadczeń pieniężnych w wysokości 300 zł oraz świadczeń związanych z wykonaniem fotografii niezbędnych do uzyskania dokumentów urzędowych. Planowane zmiany będą obowiązywać od 1 lipca 2024 r.

Zamiast jednorazowych pomocy, rząd wprowadza zintegrowany system wsparcia, który obejmuje wiele innych zmian w związku z nadal obowiązującym konfliktem zbrojnym. Nowa strategia ma na celu nie tylko doraźną pomoc, ale także długotrwałe wsparcie obywateli Ukrainy w Polsce.

7. Nowe regulacje dotyczące wychowania i opieki dzieci

W związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, polski rząd zobowiązał się do pomocy obywatelom Ukrainy, w szczególności tym najmłodszym. Dlatego też nowa ustawa, przewiduje wprowadzenie obowiązku szkolnego dla dzieci ukraińskich wraz z dostępem do specjalnego świadczenia 800+. Zasady uzyskiwania świadczenia zostaną dopracowane i podane do wiadomości po przeprowadzeniu społecznych konsultacji projektu ustawy.

Regulacje te są odpowiedzią na potrzeby edukacyjne oraz życiowe młodych obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granicę w poszukiwaniu bezpieczeństwa i powinni otrzymać wsparcie. Wydaje się to kluczowym zabiegiem dla integracji i adaptacji najmłodszych w nowym środowisku, gdzie dominuje język polski.

Dodatkowo świadczenie przewidziane w ustawie ma na celu ułatwienie rodzicom zarówno organizacji codziennego życia, jak i wsparcie w znalezieniu domu oraz legalnego zatrudnienia na terytorium nowego państwa. Również dzieci z niepełnosprawnościami zostaną objęte specjalnymi programami, które zapewnią im odpowiednią opiekę i dostosowanie edukacyjne.

8. Zmiany w procedurach administracyjnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Nowelizacja ustawy wprowadza istotne zmiany w administracji, które mają usprawnić proces integracji obywatelom Ukrainy w Polsce. Do najważniejszych należy zmiana w zakresie terminu na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL. Dotychczasowy termin 30 dni od dnia przybycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został zastąpiony formułą „niezwłocznie po przybyciu”. Jest to kluczowe dla tych, którzy zamierzają skorzystać z przewidzianej dla Ukraińców pomocy.

Ponadto wniosek o PESEL UKR będzie można złożyć wyłącznie na podstawie paszportu. Inne dokumenty, takie jak prawo jazdy, już nie będą akceptowane. Ta zmiana ma na celu usprawnienie i zwiększenie bezpieczeństwa procesu weryfikacji tożsamości.

Skróceniu ulegnie także termin na złożenie przez pracodawcę powiadomienia o rozpoczęciu pracy z 14 do 7 dni. Według uzasadnienia projektu ustawy, takie działania okazały się konieczne ze względu na nadużycie terminu, co wykazały kontrole przeprowadzane przez inspekcję pracy.

Jak widać, nowelizacja specustawy ukraińskiej wprowadza wiele zmian odnośnie zasad pobytu obywateli Ukrainy w Polsce. Nowe prawa, a także obowiązki będą stosowane wobec osób już przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, czy niejasności odnośnie dalszego pobytu w kraju, zachęcamy do kontaktu z naszymi doświadczonymi prawnikami migracyjnymi.

Nasi prawnicy są gotowi pomóc i wesprzeć Cię w rozwiązaniu wszelkich kwestii prawnych związanych z pobytem w Polsce.  Dzięki naszym usługom nie musisz martwić się o swoją sytuację prawną – my zajmiemy się tym za Ciebie.