Nowelizacja prawa geologicznego i górniczego – złoża strategiczne

Prezydent podpisał nowelizację prawa geologicznego i górniczego, która ma na celu m.in. zwiększenie ochrony złóż kopalin oraz wprowadzenie kategorii złoża strategicznego, które ze względu na jego znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju podlegać będzie szczególnej ochronie prawnej.

Cele nowelizacji ustawy

W komunikacie Ministerstwa Klimatu i Środowiska wskazano, iż jednym z celów nowelizacji jest w szczególności wzmocnienie ochrony złóż o najistotniejszym znaczeniu dla Polski, przy jednoczesnym uwolnieniu terenów, na których prowadzenie działalności wydobywczej jest praktycznie niemożliwe, podkreślając, że nowe przepisy nie spowodują wywłaszczeń bez odszkodowania i nie ograniczą władztwa planistycznego gmin.

Zgodnie z uzasadnieniem, ustawa ma uzupełnić dotychczasową lukę prawną w zakresie ochrony złóż kopalin oraz zmierzać do wprowadzenia instrumentów prawnych związanych z zieloną transformacją energetyczną, przyspieszeniem dekarbonizacji i zarazem ma uporządkować przepisy regulujące działalność prowadzoną na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, usprawnić działalność organów nadzoru górniczego oraz państwowej służby geologicznej.

Złoże strategiczne

Jedną z bardziej istotnych zmian jest wprowadzenie w ustawie definicji „złoża strategicznego”. Zdaniem rządu, pozwoli to uniknąć wątpliwości interpretacyjnych oraz usankcjonuje szczególne miejsce, jakie zajmą złoża strategiczne w hierarchii krajowych złóż kopalin. Ponadto ustawa ma za zadanie uregulować uznawanie danego złoża za strategiczne. Jego uznanie będzie się odbywać na podstawie decyzji ministra klimatu i środowiska, który będzie jednocześnie prowadził wykaz złóż strategicznych.

Nowe przepisy wprowadzają instrumenty mające zapewnić większą skuteczność, jeśli chodzi o ujawnianie złóż kopalin w dokumentach planistycznych przez gminy i województwa. Wprowadza także obowiązek ustanawiania przez gminy zakazu trwałej zabudowy lub innego zagospodarowania obszarów złóż strategicznych w sposób, który wyłączyłby możliwość zagospodarowania złoża strategicznego w przyszłości.

Ustawa została podpisana przez prezydenta 1 września 2023 r. Większość jej przepisów wchodzi w życie w ciągu 30 dni od dnia jej ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów, dla których ustawa przewiduje późniejszy ich termin wejścia w życie.