ESMA zaostrza nadzór nad rynkiem kryptoaktywów – nowe standardy MiCA

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) opublikował w dniu 9 lipca 2025 r. wytyczne dotyczące praktyk nadzorczych mających na celu zapobieganie oraz wykrywanie nadużyć rynkowych na rynku kryptoaktywów. Dokument stanowi uzupełnienie rozporządzenia w sprawie rynków kryptoaktywów (MiCA) i zmierza do ujednolicenia działań nadzorczych na terenie Unii Europejskiej.

Zakres i cel wytycznych

Zgodnie z rozporządzeniem MiCA, wytyczne są skierowane do właściwych organów nadzorczych. Obejmują one działania mające na celu zapobieganie wykorzystywaniu informacji poufnych, bezprawnemu ujawnianiu takich informacji oraz manipulacjom rynkowym na rynku kryptoaktywów. Celem wytycznych jest zapewnienie spójności i skuteczności nadzoru poprzez standaryzację procedur oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy organami nadzorczymi w całej UE.

Zgodnie z dokumentem, właściwe organy mają dwa miesiące od daty publikacji na poinformowanie ESMA, czy zamierzają przyjąć wytyczne. W przypadku odmowy konieczne jest przedstawienie uzasadnienia.

Kluczowe obszary wytycznych

Zasada proporcjonalności i podejście oparte na analizie ryzyka

Zasady nadzoru powinny być wdrażane proporcjonalnie do skali działalności nadzorowanych podmiotów oraz poziomu ryzyka, jakie stanowią one dla integralności rynku. Szczególny nacisk położono na nowe formy nadużyć, takie jak rozpowszechnianie fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji za pośrednictwem mediów społecznościowych, manipulacje księgą zleceń oraz strategie maksymalnej wartości możliwej do wydobycia (MEV – Maximal Extractable Value).

W obliczu dynamicznych zmian na rynku kryptoaktywów, organy nadzorcze są zachęcane do szybkiego i zdecydowanego reagowania na pojawiające się zagrożenia.

Integracja z istniejącymi praktykami nadzorczymi

Zaleca się, aby nadzór nad rynkiem kryptoaktywów był włączony w obowiązujące już ramy stosowane wobec tradycyjnych instrumentów finansowych.

Szczególną uwagę należy poświęcić monitorowaniu aktywności w mediach społecznościowych oraz działań osób posiadających dostęp do informacji poufnych, w tym m.in. górników i walidatorów operujących w środowisku technologii rozproszonego rejestru (DLT – Distributed Ledger Technology).

Wspólna kultura nadzorcza

Organy nadzorcze są zachęcane do wymiany informacji i doświadczeń w ramach grup roboczych ESMA. Wskazana jest również koordynacja z innymi instytucjami, takimi jak organy przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) czy instytucje ochrony konsumentów.

Zasoby ludzkie i technologiczne

Skuteczny nadzór wymaga odpowiedniego zaplecza kadrowego i technologicznego. Wytyczne przewidują zatrudnianie ekspertów oraz pozyskiwanie niezbędnego wyposażenia, umożliwiającego zarówno nadzór oparty na danych, jak i działania podejmowane w reakcji na konkretne zdarzenia. Ciągłe szkolenie personelu jest uznane za warunek konieczny.

Współpraca z uczestnikami rynku

Organy nadzorcze powinny prowadzić ciągły dialog z interesariuszami, takimi jak środowisko akademickie, firmy technologiczne, dostawcy danych oraz eksperci branżowi, celem bieżącego śledzenia postępu technologicznego i identyfikowania nowych zagrożeń dla rynku.

Edukacja i prewencja

Wytyczne podkreślają znaczenie informowania uczestników rynku o obowiązujących przepisach oraz zakazanych praktykach. Przykładowe działania obejmują publikacje edukacyjne, szkolenia oraz dokumenty typu „pytania i odpowiedzi”. Organy nadzoru powinny również promować najlepsze praktyki wykraczające poza minimalne wymogi prawne.

Monitoring rynku

Nadzór nad rynkiem kryptoaktywów powinien być prowadzony regularnie, z wykorzystaniem zarówno danych publicznie dostępnych, jak i danych przekazywanych przez dostawców usług w zakresie kryptoaktywów (CASP), takich jak dane dotyczące transakcji i zleceń. Równocześnie należy monitorować komunikację w internecie, mediach społecznościowych, podcastach i blogach, celem oceny ryzyka wystąpienia nadużyć rynkowych.

Ważnym obowiązkiem nadzorczym jest również weryfikacja, czy osoby zawodowo organizujące lub realizujące transakcje (PPAET) posiadają odpowiednie systemy zapobiegające nadużyciom.

Procedury obsługi STOR

Państwa członkowskie powinny wdrożyć ujednolicone procedury zbierania i analizy raportów o podejrzanych transakcjach i zleceniach (STOR). Procedury te powinny określać jednostki odpowiedzialne oraz kryteria oceny powagi i częstotliwości zgłaszanego zachowania.

Koordynacja i przeszkody transgraniczne

W przypadkach transgranicznych organy nadzorcze mogą zwrócić się do ESMA o koordynację działań nadzorczych. Równocześnie zachęca się je do identyfikowania i zgłaszania przeszkód – takich jak działalność podmiotów spoza Unii Europejskiej – które mogą utrudniać skuteczny nadzór.

Wytyczne ESMA wyznaczają nowe standardy nadzoru nad rynkiem kryptoaktywów, kładąc nacisk na spójność w ramach Unii Europejskiej oraz wykorzystanie zaawansowanych narzędzi analitycznych. Ich wdrożenie będzie mieć istotne konsekwencje dla uczestników rynku.

Masz pytania?

Jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie obowiązków wynikających z rozporządzenia MiCA, skontaktuj się z nami: info@dudkowiak.com