Areszt elektroniczny jako nowy środek zapobiegawczy w polskim postępowaniu karnym

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego, działająca przy Ministerstwie Sprawiedliwości, przygotowała projekt nowelizacji przepisów kodeksu postępowania karnego, który przewiduje wprowadzenie nowego środka zapobiegawczego: aresztu elektronicznego (dalej jako: „AE”).

Areszt elektroniczny przybierze formę „aresztu domowego”, który jest stosowany w wielu innych krajach na świecie i w UE. Jest to alternatywa dla tradycyjnego tymczasowego aresztowania w zakładzie karnym lub areszcie śledczym.

Na czym polega areszt elektroniczny?

Areszt elektroniczny to forma „aresztu domowego”, w którym osoba podejrzana lub oskarżona:

• pozostaje w miejscu zamieszkania,
• nosi elektroniczną bransoletę monitorującą,
• znajduje się pod kontrolą Systemu Dozoru Elektronicznego.

Wprowadzenie tego rozwiązania ma ograniczyć nadużywanie tymczasowego aresztowania, które w Polsce jest stosowane zbyt często i długotrwale, nawet gdy nie ma przesłanek do jego zastosowania.

Kiedy można zastosować areszt elektroniczny?

Zgodnie z założeniami nowelizacji, AE może być stosowany, jeśli spełnione są następujące warunki:

• Dostępność infrastruktury technicznej – odpowiedni zasięg telefonii komórkowej, dostęp do energii elektrycznej.
• Zgoda pełnoletnich domowników – co do zasady, współmieszkańcy muszą zaakceptować obecność oskarżonego w domu.
• Wyjątkowe przypadki – nawet przy sprzeciwie domowników AE może zostać nałożony, jednak jedynie wówczas, gdy jego wykonanie nie będzie wiązało się z nadmierną uciążliwością dla współmieszkańców i nieznacznie ingeruje w ich prywatność.

Kto będzie decydował o areszcie elektronicznym?

Dotychczasowy projekt przewiduje, iż co do zasady areszt elektroniczny stosować będzie tylko sąd (art. 265a § 2 k.p.k.).

„Tradycyjne” tymczasowe aresztowanie zastosowane przez sąd będzie mógł zmienić na areszt elektroniczny również prokurator (art. 253 § 2a k.p.k.).

Areszt elektroniczny w założeniu autorów projektu ma trwać przez całą dobę. Określając dni tygodnia i godziny, w których oskarżony ma prawo opuścić miejsce wykonywania tego środka, sąd uwzględni potrzebę realizacji przysługujących mu praw.

Czas, w którym aresztowanemu elektronicznie wolno opuścić miejsca wykonywania środka, nie będzie mógł przekraczać 3 godzin na dobę w okresie pierwszych trzech miesięcy (art. 265a § 5 k.p.k.).

Zalety i ograniczenia nowego rozwiązania

Wprowadzenie nowego rozwiązania, jakim jest swoisty areszt domowy należy ocenić pozytywnie.

Z pewnością nie rozwiąże to wszelkich problemów istniejących w Polsce na tle stosowania tymczasowego aresztowania, ale powinno ograniczyć jego stosowanie już od początku trwania śledztwa.

Dla wielu postępowań areszt elektroniczny będzie wystarczającym zabezpieczeniem. Pewnym jest jednak, iż w przypadku wysokiego ryzyka mataczenia w sprawie, „tradycyjne” tymczasowe aresztowanie nadal będzie wiodącym środkiem zapobiegawczym. W warunkach aresztu elektronicznego nie da się bowiem wykluczyć obawy matactwa, ponieważ oskarżony nadal będzie miał dostęp do komputera czy telefonu.

Zaletą może okazać się także to, że okres aresztu elektronicznego zostanie zaliczony na poczet orzeczonej kary. 

Projekt ustawy opracowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego trafił do Departamentu Prawa Karnego Ministerstwa Sprawiedliwości i będzie podlegał dalszym konsultacjom.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Jeśli interesują Cię założenia tej zmiany oraz dalsze losy tego projektu lub jakiekolwiek inne kwestie związane z postępowaniem karnym w Polsce, skontaktuj się z naszą kancelarią na info@dudkowiak.com.